Çanakkale’nin merkeze bağlı Tevfikiye köyü sonlarında bulunan ve 5 bin 500 yıllık geçmişe sahip Troya Antik Kenti’nde, “150. Yılında Osmanlı Dokümanları Işığında Troya Kazıları” standı açıldı.
Troia Müzesi Müdürü Rıdvan Gölcük, açılışta gazetecilere, Troia Antik Kenti’ndeki kazıların bu yıl 150. yılı olduğunu hatırlattı.
Birinci hafriyat müsaadesinin 29 Haziran 1871 yılında verildiğini vurgulayan Gölcük, “Bu 150 yıl epeyce tartışmalı bir vakit dilimi. O vakitten günümüze kadar çıkan eserler, kazıcılar ve yapıtların kaçırılması tartışmalı. Bu mevzuda epeyce sıkıntılar var. Alışılmış ki bir yandan yalnızca hafriyatın 150’nci yılı değil, Maarif Nazırı Saffet Paşa burada hafriyatlar başlamadan 10 gün evvel bu araziyi yani Hisarlık Zirve’yi kamulaştırmıştı. Birebir vakitte bu yalnızca toprak mülkiyeti hakkında değil, Troya’nın kamulaştırılmasının 150’nci yılı. Troya fikrinin ve ideolojisinin o mülkiyete sahip çıkışın da tahminen de 150’nci yılı.” dedi.
Troya Kazıları’nı çoğunlukla Heinrich Schliemann’ın günlükleri üzerinden, onun öznel anlatımıyla aktarıldığını söz eden Rıdvan Gölcük, şöyle devam etti:
“Fakat bu kere dedik ki, yalnızca Schliemann’ın günlüklerinden okuyabileceğimiz bir şey değil. Sanki bizim devlet arşivlerinde Troya problemi nasıl yer aldı? Mesela, bu stant itibariyle göreceğiz ki Troya hafriyatları başlamadan bizim bir ömürüz vardı. Asar-ı Atika Nizamnamesi 1869 yılında çıkmıştı ve bunu da Maarif Nazırı Saffet Paşa çıkartmıştı. Akabinde Schliemann, hafriyatlar için müracaat yaptığında köylüden 40 dönümlük bir arazi satın almak istedi. Zira, arazi onun olduğunda içinden çıkacak her eser onun olacaktı. Maarif Nazırı Saffet Paşa bu tehlikeyi görmüştü ve Schliemann’a hafriyat müsaadesi vermeden neredeyse 10 gün evvel Hisarlı Zirve’yi yani Troya yerini kamulaştırdı ve çıkan yapıtların Schliemann’ın olmasının önüne geçti. Verilen hafriyat müsaadesinde yapıtların yurt dışına çıkarılmasının yasak olduğu kararı yer alıyordu ve buna karşın 1873 yılında Schliemann bu yapıtları kaçırdı. Pekala bu nasıl oldu? Bir padişah fermanı mı yoksa buradaki bürokratlar mı yardım etti? Evraklar bize ne söylüyor, hayır.”
Schliemann’ın Troia Hazinelerini hileyle yurt dışına çıkarttığını anlatan Gölcük, “Bizim devlet arşivlerimiz Schliemann’dan bahsederken diyor ki, ‘Eserleri yurt dışına aşıran’. 1874 yılında Atina’da bir mahkeme açtık. Bu mahkeme eski yapıtların geri kazanılması konusunda açılan birinci mahkemedir. Bu stantla Osmanlı Devlet Arşivlerinde bu korumacılığın ne boyutta yapıldığını gösteren Troya yapıtlarını, Troya Kentine nasıl sahip çıkıldığını gösteren ve bugüne kadar pek bilinmeyen konuları ziyaretçilerimizle paylaşmak istedik. Olayın bir de bu istikametine dikkat çekmek, bir de arşivler üzerinden anlaşılmasını istedik. Troya Hafriyat Başkanlığı ile ortaklaşa yaptığımız bu stant 1 Kasım’a kadar Troya Müzesi’nde yer alacak ve bugüne kadar yanılgılı bilinen birçok şeyi temelinden sarsacak.” diye konuştu.
Akabinde standa katılanlar Osmanlı dokümanlarında yer alan kayıtların aktarıldığı sergiyi gezdi.
Standa AK Parti Çanakkale Milletvekili Jülide İskenderoğlu, Çanakkale Belediye Lideri Ülgür Gökhan, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Rektörü Prof. Dr. Sedat Murat, Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Lideri İsmail Kaşdemir, Troia Antik Kenti Hafriyat Heyeti Lideri Prof. Dr. Rüstem Aslan ile ÇOMÜ Tarih Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Sönmez ve çok sayıda davetli katıldı.
Kaynak: Anadolu Ajansı / Burak Akay
