Önümüzdeki aydan itibaren elektriğe büyük artırımların geleceğini söyleyen uzmanlara nazaran, özelleştirme sonrası güç kesiminde kahırlar büyüyor. Özelleştirilen üretim, dağıtım ve perakende elektrik satışta şirketlerin ziyan etmesi nedeniyle, bunlara ek takviyeler sağlanıyor.
Sözcü’den Taylan Büyükşahin’in haberine nazaran devletin elektrik dağıtım şirketlerine 23.76 kuruştan sattığı elektriği, vatandaşlar 47.43 kuruşa tüketiyor. Böylelikle 2020 yılında özel şirketlerin hizmet verdiği dağıtım dalına vatandaş üzerinden verilen para 10 milyar TL’yi buldu.
Bu dayanaklar de faturasını ödemekte zorluk çeken vatandaş ve esnafa yansıtılıyor. Dağıtım ve tedarik şirketlerine Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ) üzerinden devletin ucuz elektrik verdiğini söyleyen Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) İdare Heyeti Üyesi Mehmet Özdağ, “1 Ocak 2016-1 Temmuz 2021 ortasındaki devirde EÜAŞ toptan elektrik fiyatları yüzde 34 artarken, mesken abone kümesinde dağıtım bedeli artışı yüzde 124 olmuştur. Böylelikle 2020’de dağıtım şirketlerine aktarılan kaynak 10 milyar TL oldu” dedi.
“Dağıtım şirketlerinin çıkarları korundu”
Dağıtım şirketlerinin kamu tarafından daima desteklendiğini vurgulayan Özdağ, siyasi kararlarla EÜAŞ’ın özel şirketlere sattığı toptan elektriğin fiyatında büyük indirimler ve ayrıcalıklar yapıldığı kaydetti. Özdağ, şöyle konuştu:
“25 Kasım 2020’de Elektrik Piyasası Kanunu TBMM’de değişikliğe uğratılırken kanunun hedefi ‘özel bölüm yatırımcılarının faaliyetlerini daha sağlıklı ve süratli bir halde gerçekleştirmesini temin etmek’ olarak belirtilmişti. EMO olarak biz unsur husus bu kanun değişikliği ile dağıtım şirketlerine sağlanan avantajları açıkladık. Örneğin, kayıp- kaçak bedeli ismi altında abonelerden para tahsil edilmesinin önlenmesini, mesken abonelerinden KDV ve TRT fonunun kaldırılmasını istedik. Lakin bunlar yapılmadı. Sonuçta EPDK’nın elektrik artırımlarını yapabilmesi ve dağıtım şirketlerinin çıkarlarını koruyabilmesinin yasal altyapısı TBMM’de hazırlanmış oldu.”
“Vatandaş kayıp-kaçak bedeli ödüyor”
Kayıp ve kaçak oranlarında OECD ülkeleri ortalamasının yüzde 7, TEİAŞ datalarına nazaran ise Türkiye’de bu oranın 2019 prestijiyle yüzde 10.7 olduğunu söyleyen Mehmet Özdağ, ülke kaynaklarının israf edildiğini belirtti. Özdağ, “Fakat dağıtım şirketlerinden iletim düzeyinden elektrik alan büyük müşteriler (OSB’ler, demir-çelik-bakır-çimento fabrikaları vs.) hariç tutulduğunda dağıtım şebekesi kayıplarının daha yüksek olduğunu söyleyebiliriz. Görüldüğü üzere dağıtım şirketlerinin önlemeleri gereken kayıp-kaçak bedelini hâlâ bizler ödüyoruz” dedi.