Özgür Gündem Gazetesi’nin KHK ile kapatılmasına dair “ihlal” kararı veren Anayasa Mahkemesi, kararının münasebetinde “Süreli yayınların fakat ‘geçici olarak’ kapatılabileceği istikametindeki emredici karara karşın kapatma önleminin süreksiz olarak uygulanmamasının” anayasaya karşıt olduğuna hükmetti.
Mezopotamya Ajansı’nın haberine nazaran, gazetenin kapatılmasının Anayasa’nın 26’ncı ve 28’inci unsurlarınca garanti altına alınan “ifade” ve “basın özgürlüğü” ihlali olduğu tarafında karar veren AYM kararının münasebetinde, KHK’lerin 15 Temmuz darbe teşebbüsü sonrası ilan edilen Harika Hal (OHAL) kapsamında çıktığını hatırlatarak, gazetenin kapatılmasının OHAL’in ilanını gerektiren nedenle alakalı olmadığını belirtti.
Mahkeme kararlarında OHAL saptaması yok
AYM’nin gerekçeli kararı şöyle:
“Anayasa Mahkemesi, inanılmaz idare adaplarının uygulandığı periyotlarda alınan önlemlere ait ferdi müracaatları incelerken Anayasa’nın 15. hususunda ortaya konulan temel hak ve özgürlüklere ait garanti rejimini dikkate alacağını belirtmiştir. Bakanlığın görüşünde gazetenin süreksiz kapatılması kararının OHAL esnasında alındığına, hakikaten bu kararın ardından 675 sayılı KHK ile gazetenin terör örgütlerine yahut Ulusal Güvenlik Kurulunca devletin ulusal güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum yahut kümelere aidiyeti, iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu kıymetlendirilerek kapatılmış olduğuna yönelik bir açıklamaya yer verilmiş ise de ne Başsavcılığın gazetenin süreksiz olarak kapatılması talebinde ne kapatma kararını veren Sulh Ceza Hâkimliğinin ne de itiraz makamının kararlarında süreksiz kapatma kararının OHAL kapsamında alınan önlemlerden olduğuna ait bir saptama yapılmıştır.”
“Temel hak ve hürriyetlerin kullanımının durdurulması kapsamında değerlendirilemez”
“Olağanüstü idare yordamları devletin varlığına yönelmiş harika bir tehdidi yahut mevcut bir tehlikeyi olağan önlemlerle ortadan kaldırmanın mümkün olmadığı hâllerde ve devleti olağan nizamına döndürmek gayesiyle başvurulan sistemlerdir. Bu prestijle OHAL kapsamında alınacak önlemlerin OHAL’i doğuran sebeplerin bertaraf edilmesine yönelik olması gerektiği izahtan varestedir. Münasebetiyle müracaat konusu erişimin engellenmesi önleminin OHAL periyodunda alınmış olması tek başına, bu önlem aracılığıyla söz özgürlüğüne yapılan müdahalenin Anayasa’nın ‘Temel hak ve hürriyetlerin kullanımının durdurulması’ kenar başlıklı 15. unsuru kapsamında kıymetlendirilebileceği manasına gelmez.”
“Geçici kapatma kararının OHAL’in ilanını gerektiren nedenle alakalı olmadığı görülmektedir”
“Bununla birlikte süreksiz kapatma kararının OHAL’in ilanını gerektiren nedenle alakalı olmadığı görülmektedir. Hakikaten ne Başsavcılığın talep yazısında ne de sulh ceza hâkimliklerinin gerekçeli kararlarında süreksiz kapatmanın OHAL önlemleri kapsamında olduğunu bildiren bir ibare bulunmaktadır. Bu nedenle somut müracaatta Anayasa’nın 15. unsuru istikametinden ayrıyeten bir inceleme yapılmayacaktır.”
“Anayasanın 28. hususuna karşıt davranıldığı sonucuna ulaşılmıştır”
“Sonuç olarak, somut olayda birinci derece mahkemesi gazetenin kapatılması istikametinde bir önlem kararı vermiş fakat daha baştan önlemin uygulanması öngörülen bir müddet belirlemediği üzere önlem müddetince de alınan karar ve yaşanan başka gelişmeler kararın süreksiz olarak alınmadığını göstermektedir. Anayasa’nın 28. unsurunun sekizinci fıkrasının vadeli yayınların lakin ‘geçici olarak’ kapatılabileceği tarafındaki emredici karara karşın kapatma önleminin süreksiz olarak uygulanmaması Anayasa unsurunun kelamıyla çelişen ve anayasa koyucunun iradesine alışılmamış bir yorum olmuştur. Açıklanan münasebetlerle süreksiz bir müddet için alınabileceği belirtilen müddetli yayının kapatılması biçimindeki önlemin uygulanması öngörülen mühletin belgisiz olması nedeniyle Anayasa’nın 28. unsurunun son fıkrasında yer alan karara ters davranıldığı sonucuna ulaşılmıştır.”
Üstte yer verilen konular ışığında, müracaatçıların söz ve basın özgürlüklerine yönelik Anayasa’nın 28. unsurunun sekizinci fıkrasına dayanılarak yapılan müddetli yayının süreksiz olarak kapatılması biçimindeki müdahalenin Anayasa’nın kelamına uygun olmadığı ve kanunla öngörülmediği kanaatine ulaşılmıştır. Bu nedenle müracaatçıların Anayasa’nın 26. unsurunda teminat altına alınan tabir özgürlüğünün ve 28. hususunda teminat altına alınan basın özgürlüğünün ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.
İş bu ihlal kararı, müracaat konusu vadeli yayının süreksiz olarak kapatılması kararının Anayasa’nın kelamına uygun olmadığı ve yasallık kuralını karşılamadığı gerekçesiyle söz ve basın özgürlüklerini ihlal ettiğinin tespiti ile hudutlu olup, kararda, sulh ceza hâkimliğince verilen süreksiz kapatma kararını sonlandıran, müddetli yayının 675 sayılı KHK ile büsbütün kapatılması halindeki OHAL önlemi tarafından rastgele bir inceleme yapılmamıştır.”
