İstanbul’un devasa yeni havalimanında kapının neden bu kadar uzak olduğuna hayıflanırken, başımda Nazım’ın satırları var. Asıl konutumuzda hava, baskı rejiminin sisi altında ağırlaşırken, pandemi devrinde Almanya seçimlerini izlemek için birinci durağımız olan Leipzig’e gidecek uçağa biniyorum. Uçak artık kurucu önderin ismini taşımayan İstanbul’un Avrupa yakasındaki havalimanından havalanıyor. Nazım demiştim, onun satırları yurtdışında yaşadığım periyotta günler zorlaştığında sırtımı dayadığım kayaydı. Bu günlerden bir kısmı Almanya’da geçse de, benim için Avrupa’nın göbeğindeki bu topraklar hiç ‘ev’ üzere hissetmedi. Lakin Leipzig’e Nazım’ın o hoş satırlarından kimilerini yazdığı kent olması ve içinde sevdiklerimi barındırmasıyla bu sefer heyecanla gidiyorum.
İstanbul’un eylül sıcağında bindiğim uçaktan inerken, Leipzig beni mont havasıyla karşılıyor. Pasaport memuru aksi davrandıkça, Türk pasaportunu güçsüzleştirenlere bir defa daha kızıyor; yardıma gelen polis memuruna aşılı olduğumu ve vizem olduğumu anlatıyorum. Şehire giden trende kulaklarımı yolcular ortasındaki sohbete açıyorum; tahminen seçimler konuşuluyordur diye; gözlerim ise dışarıda; yeniden tahminen seçime dair bir bir şeyler görürüm diye. Beyhude. Tek tük posterler dışında seçime dair pek bir şey yok. Kente indiğimde ve biraz yürüdüğümde Almanya’da görmeye alıştığımız tıpta, sokak lambalarının direklerine tutturulmuş seçim posterleri karşılıyor beni.
Leipzig artık Nazım’ın sokaklarında yürüdüğü, mevtin giderek yaklaştığını anladığı ve kendiyle yüzleşmesini kağıda döktüğü kentten çok farklı. Kentin merkezinde görkemli, dış cepheleri yenilenmiş güzel binalar var. Nazım’ın sokaklarını gözlediği ‘Laypzig’ bir vakitler Sovyetler’in Doğu Almanya’da kurduğu kelamda komünist rejimin lokomotiflerindendi. Artık ise çağdaş bir federal Almanya kenti. Yaklaşık 590 bin nüfuslu, üniversitesiyle ünlü bir kent. Şu an pek çaktırmasa da birkaç gün sonra çok kritik bir seçime gidecek. Angela Merkel’in devri sona erecek.
Yola çıkarken yanıma genelde okumadığım kitapları almayı sevsem de, bu sefer çantamda üniversite yıllarında okuduğum bir ‘Hasan abi’ kitabı var; ‘Kimse Kızmasın Kendimi Yazdım’. Bizim haber merkezimizdekilere nazaran Hasan abi, siz okuyuculara nazaran Hasan Cemal 1998 yılında kendisiyle bir sohbet formunda yazdığı bu kitapta gençlik yıllarındaki Marksist duruşunu sert bir biçimde eleştirir. Almanya’nın doğusunda birinci kere uzun mühlet geçireceğim bu günlerde şu cümleler üzerine düşünüyorum:
‘’Geçmişi unutturmamak lazım. Geçmişi unutmak, unutturmak isteyenler, ya da unutabileceğini, unutturabileceğini zannedenler, hem kendilerine hem yaşadıkları topluma kötülük yaparlar.’’
Almanya’nın en sevdiğim taraflarından biri de bu, ne kadar korkutucu bir geçmişi olsa da onunla bir biçimde yüzleşiyor. Kentin merkezinde Doğu Almanya günlerini anan kocaman bir müze, birkaç gün sonra seçim için sokaklarında olacağım Berlin’in merkezindeki Yahudi Soykırımı anıtı, Reichstag’ın duvarındaki Rusça yazılar… ‘Sanki biz de bir yüzleşebilsek tahminen rahatlayacağız’ diye düşünüyorum. Aslında merkezin biraz dışında yürüdüğümüzde soluk renkli, Doğu Alman blokları karşılıyor bizi.
İkinci el pazarına gerçek arkadaşımla yürürken, romantikliği bırakıp buraya halimize ağlamaya değil, gazeteci olarak geldiğimi hatırlıyorum. Pazarda kendi yetiştirdikleri doğal eserleri ve çizimlerini satan ikili, arkadaşımla Leipzig’in hoşluğu hakkında bir muhabbet sürdürürken, kendimi tanıtıp ortaya giriyor, mevzuyu seçimlere çekiyorum;
- – Kritik bir seçime gidiyorsunuz, kentte hava nasıl?
- – İlgilisinin dikkatini çekiyor. Medyada bile pek yer bulmuyor.
Şaşırıyorum, zira izlediğim Alman ve Avrupa yayınları bayağı ayrıntılı bir halde seçimleri her yanıyla didikliyor.
- – Adaylar birbiriyle arbede etmekle meşgul. Yeni bir şey üretmiyorlar. Birbiriyle hengame ederek kazanmaya çalışıyorlar.
- – Pekala ya Merkel sonrası devir?
- – Merkel bir halef yetiştirmedi. Ülkenin başına geçmesi için biri yetiştirilmedi.
Şu ana kadar lafladığım birden fazla kişinin de görüşleri benzeri. Almanya’nın güneyinde yaşayan bir arkadaşımla mesajlaşıyorum, o da seçimlerin çok da ilgi çekmediğini söylüyor. Ben doğmadan kısa mühlet öncesine kadar halkın kaçmak için canını tehlikeye attığı Doğu Almanya bugün öbür yarısıyla birleşmiş, işleyen bir demokrasi. O kadar işleyen bir demokrasi ki insanların 16 yıllık önderine veda ederken bile siyasetten uzak duracak lüksü var. Bizim de meyhanelerde, dost meclislerinde, çay bahçelerinde konuştuğumuz her şeyin siyaset üzerine olmadığı günleri hatırlıyorum.
Baktım beşerler seçim hakkında konuşmaya pek meraklı değil, bu sefer posterleri kurcalıyorum. 18 milyon kişi paylaştığımız İstanbul’da seçim devirleri çatıdan çatıya parti bayrakları çekilir; seçim otomobilleri tez yazılmış; milliyetçi sözlerle bezenmiş parti kesimlerini bağırtarak mahallelerde dolaşır. Leipzig’de buna pek denk gelmedim. Parti posterleri genelde vaatlerden kelam ediyor. Kimilerinde da bölge milletvekili adaylarının fotoğrafları var. Başbakan adaylarının fotoğrafları olan posterler şaşırtan derecede az.
Şaşırdığım bir öbür nokta ise Merkel’le ilgili şeylerin azlığı. CDU’nun gördüğüm hiçbir posterinde Merkel yok. Televizyonda da Merkel’le ilgili pek bir şey yok. Yazılı basın biraz daha duygusal, mecmualar genelde kapağında ‘Almanya’nın Mutti’sinin fotoğrafıyla çıkmış. Avrupa basını da dediğimiz üzere, haftalardır Merkel periyodu düzgün mi berbat mü diye tartışıyordu esasen. Yalnızca bir billboardda, kent merkezinin dışında Merkel’e 16 yıl için teşekkür eden bir poster gördüm. Unutmamak demiştik; Almanlar geçmişin yaraları sebebiyle başkanlarını ikonlaştırmaktan kaçınıyorlar.
Kentte yalnızca birkaç tane büyük seçim posteri gördüm. En aklıma takılanı Yeşiller’e aitti; üzerinde ‘’İklim krizine karşı aşı yok. Ancak siyaset var’’ yazıyordu. Birinci gözlemlerime nazaran en beğendiğim kampanyalar Die Linke ve Yeşiller’inki. Anketlere nazaran birinci sırada olan Toplumsal Demokratların da göz alan kırmızılıktaki posterleri dikkat çekiyor.
2017 seçimlerine giden süreçte ve sonrasında Freiburg’taydım. Yeşiller’in kalesi olan bu kentte de o periyot siyaset pek konuşulmuyordu. Mevzuyu ısrarla açtığımda da beşerler ekseriyetle Erdoğan’ı soruyordu; bugün de durum pek farklı değil.
Cumartesi günü Leipzig kent meydanında dev bir protesto ile karşılaştım. ‘Sonunda seçime dair bir şeyler’ diyip süratlice kalabalığa yaklaştım; sonra gördüm ki seçimlerle direkt bir ilgisi yokmuş. Yürüyüş kimi solcu kümelerin birleşiminden oluşan Antifa’nınmış. Faşizm tersi kümelerin sağ hareketlere karşı yaptığı yürüyüşte siyah giysili insanlardan oluşan bir kalabalık vardı. Buradaki lokal basına nazaran yürüyüşe 3 bin 500 kadar kişi katıldı.
Antifa yürüyüşünün devamında şiddet olayları yaşandığını mahallî basında okudum. Birtakım isimler, aksiyonları destekleyen sol siyasetçilere de reaksiyon göstermiş. Akşam kilometrelerce uzak olduğum Türkiye’nin gündemini kaçırmayayım diye haberleri okumaya koyuluyorum. İktidara yakın kimi gazetecilerin göz nazaran göre yanlış yazması yeniden içimi sıkıyor. AİHM’in İnsan Hakları Mahkemesi’nin tekraren yaptığı bir çağrıyı cuma günü Avrupa Bakanlar Konseyi’nin yinelediğini görüyorum. Osman Kavala, Selahattin Demirtaş ve daha birçok siyasi tutukluyu düşünüyorum bir kere daha; üstüne bir de haksız yere mahpus yatmış meslek büyüklerimi. AİHM’e de kızıyorum, her seferinde çok yavaş kaldığı için. Almanya seçimleri bile pek tartışma gereği duymazken, biz boğuluyoruz.
‘’Acılar insanları derinleştirir! Toplumları da o denli. Olgunlaştırır.’
Umarım öyledir Hasan abi… Kitabın satırları aklıma bu sefer de Fikret Kızılok’un Gazi Mustafa Kemal’in yazdıklarını kullanarak onun ağzından yazdığı ‘Devrimci’nin Güncesi’nden bir kısım geliyor:
‘’İnsanlar bilinçlendikçe kişiliklerini ister.
Milletler de öyledir
Kabiliyetlerini keşfetmek,
güçlü olmak isterler’’
Bu kent çok değil, 32 sene kadar evvel Stasi terörü altında eziliyordu. Bugün ise halkına apolitik olma lüksü tanıyacak kadar demokratik.
Almanya seçimleri 26 Eylül’de. T24 grubu olarak Alman seçimlerini farklı kentlerden takip etmeye; izlenimlerimizi ve haberlerimizi paylaşmaya devam edeceğiz.
