Cemaat ve tarikatlara tenkitleri nedeniyle amaç gösterildikten sonra Marmara Üniversitesi’ndeki misyonundan istifa etmek zorunda kalan ve “Yerli ve ulusal tımarhanede herkese ruh sıhhati dilerim” ülkeden ayrılan ilahiyatçı Prof. Dr. Mustafa Öztürk, son günlerde tartışılan Diyanet İşleri Lideri Ali Erbaş’la ilgili konuştu.
Cumhuriyet’ten İpek Özbey’e konuşan Prof. Öztürk, siyasetçi üzere davranmakla eleştirilen Diyanet İşleri Lideri Erbaş’ın laikliğe karşı açıklamalarını şöyle kıymetlendirdi:
“Birkaç gün evvel bir haber düştü sitelere, “Diyanet İşleri Lideri yine atandı” diye. Bu haberin akabinde, DİB Başkanı’nın siyasi iktidara bir cins dini lojistik dayanağında bulunma ve büyük bir uğraşla kendini öne çıkarma uğraşlarının makamı koruma, yani yine atanma odaklı olabileceğini de düşünmeye başladım. Ancak sonuçta, Erbaş’ın son zamanlardaki siyasi atraksiyonlarını siyasi iktidar-bürokrasi ortasında karşılıklı bir menfaat münasebetine bağlamak güya daha isabetli görünüyor.
“Bu bir tuzaktı ve ne yazık ki muhalefet cenahındaki basın yayın organları bu tuzağa tekrar düştü”
Bununla birlikte DİB Başkanı’nın adeta bir politik figür üzere davranmasının, bilhassa siyasi iktidar açısından çok değerli bir takviye üzere algılandığı seziliyor. Çünkü malumunuz siyasi iktidarın gerisinde duran seçmen kitlesi çekirdek kitle düzeyinde adeta kemikleşti. Giden gitti, dağılan dağıldı; artık elde avuçta büyük ölçüde ulusal görüş zihniyetiyle de bağdaşık kitle kaldı. Bu kitleyi konsolide etmek, yani bu sabit seçmen kitlesinin de dağılmasını önlemek için dini temsil kartı yine açıldı. Bu noktada Diyanet İşleri Lideri üzerinden laik seküler-dindar muhafazakâr ayrışmasını kaşıyan ve bu ayrışmayı toplumsal tabanda yüksek tansiyonlu bir zıtlaşma ve kutuplaşma seviyesine taşımaya namzet olan atraksiyonlar devreye sokuldu. Geçmiş siyasi deneyimlerden de çarçabuk anlaşılabileceği üzere bu bir tuzaktı ve ne yazık ki muhalefet cenahındaki basın yayın organları bu tuzağa tekrar düştü.
“Abartılı bir laiklik savunuculuğu…”
DİB Başkanı’nın atraksiyonları derken, Ayasofya’nın minberine kılıçla çıkmak üzere komikliklerden, dinin siyasete de ticarete de adalete de müdahil olması gerektiği istikametindeki demeçlere kadar, birçok şeyi bu kapsamda kıymetlendirebiliriz. İşte tuzak dediğim şey, geçmişteki Diyanet İşleri liderlerinde pek görmediğimiz bu çeşit atraksiyonlar karşısında laik seküler çevrelerin ‘Laiklik elden gidiyor’ korkusuyla kimi vakit abartılı bir laiklik savunuculuğu refleksi geliştirmesidir.
“Yapılacak tek şey, ignore etmek ibaretti”
İbrahim Kiras’ın son yazılarından birinde dikkat çektiği üzere “laik cenahtan gelen tenkitlerin kimi vakit iktidarla birlikte dini pahaları de maksat alabilen yahut o denli yorumlanabilen- ölçüsüz lisanı dindar insanları inançlarıyla birlikte AK Parti iktidarını da savunmaya yöneltiyor. Tabanının psikolojisini güzel bilen iktidar partisinin pireyi deve yapabilme kabiliyeti de kuşkusuz bunu kolaylaştırıyor. Aslında bu tuzağa düşmemek gerekiyordu. Bunun için de yapılacak tek şey, ignore etmek, yani yok saymaktan ibaretti. Çünkü şayet olup bitenler karşısında dediğim tutum ortaya konabilseydi, tuzak boşa çıkmış olacaktı. Hasebiyle Ayasofya’nın minberine kılıçla çıkmak salt bir komiklik, “Günaydın demek cahiliye âdetidir” biçimindeki beyan da çapsızlığın bir göstergesi olarak salt lafügüzaf olarak kalacaktı.”
“Erbaş’ın kendisine biçilen rolden daha iştahlı davranması bir tarafıyla de yine atanmasını kendince garanti altına almaktı”
“İktidar ‘dindar/dinsiz’ kutuplaşması yaratarak kaybettiği oyların peşine düştü” görüşünü savunan Prof. Öztürk, Diyanet İşleri Lideri Erbaş’ın tekrar atanmasını da şöyle kıymetlendirdi:
“Erbaş’ın siyasi içerikli demeç verme konusunda kendisine biçilen rolden daha iştiyaklı ve iştahlı davranması muhtemelen bir istikametiyle de tekrar atanmasını kendince garanti altına almaktı; bu yüzden son günlerde siyasi demeç katsayısını giderek artırdı. Fakat ortaya çıkan profil ve performans hem kendisinin hem de Diyanet kuruluşunun prestijini önemli ölçüde örseledi.”
“Günaydın” yorumu
Prof. Öztürk, Erbaş’ın “Günaydın” çıkışıyla ilgili de şu görüşleri savundu:
“Günaydın demek cahiliye âdetidir kararı, muhtemelen bir rivayetteki bir ibareden hareketle verilmiş özensiz bir karar ve ne yazık ki ucuz bir retorik.
Selam, en nihayet bir iyilik dileğidir; bu dilek hangi sözcükle lisana getirilirse getirilsin, önemli olan söz yahut tabir değil, niyettir. Kaldı ki ‘günaydın’ sözcüğü de bir güzel dilek ve temenni olarak bu topraklarda bu milletin malı olmuştur. Evet, dindar çevreler ‘Selamünaleyküm’ yahut ‘sabah-ı şerifleriniz hayrolsun’ üzere dini kimlikli sözlerle selamlaşmayı tercih edebilir; buna rağmen öbür birtakım beşerler da “günaydın, merhaba” demeyi tercih edebilir. Salt iyilik dileği olarak söylenen kelamları bile İslami ve cahili diye kategorize etmek ve sözlerin kültürel sicillerinden dahi Türkiye’deki laik seküler-dindar muhafazakâr farklılığını kutuplaşma moduna dönüştürme gayretkeşliğine girmek, bir Diyanet İşleri Başkanı’nın zihninden dahi geçirmemesi gereken bir iş olsa gerekti.”