Gökçer TAHİNCİOĞLU
Yargıtay, Muş Vartinis’te, yaşanan olaydan tam 28 yıl sonra, gece 03.00’te Öğüt ailesinin meskeninin ateşe verildiğini, köylülerin içeridekileri kurtarmak için müdahale etmesine askerlerin mani olduğunu karar altına almasına karşın, olayın tek sorumlusu olarak belirlediği periyodun İlçe Jandarma Kumandanı Bülent Karaoğlu ile ilgili cezasızlık zırhı devam ediyor. Kırıkkale’de yine görülecek davanın tek sanığı olan Karaoğlu’nun kaçma ihtimali nedeniyle duruşma öncesinde tutuklanması ya da duruşmaları geciktirmemesi için hakkında zorla getirme kararı verilmesi talepleri reddedildi. Vartinis davası daha evvel olduğu üzere vakte yayılarak görülürse, evrak 3 Ekim 2023’te zamanaşımına girecek.
Muş Korkut’a bağlı, devlet kayıtlarına nazaran Altunova, yaşayanlara nazaran Vartinis ismini taşıyan köyde 3 Ekim 1993’te büyük bir katliam yaşandı. Köyde yaşayan Öğüt ailesinin meskeni, operasyon gerekçesiyle köye gelen askerlerce ateşe verildi. Askerler, gece 03.00’te uykuda oldukları sırada yangına yakalanan aileyi kurtarmak isteyen öbür köylülere pürüz oldular. Köylülerin bir kova su dökmeleri bile engellendi. Sabah, doğmamış bir bebekle birlikte Öğüt ailesinden tam 10 kişinin yanarak hayatını kaybettiği ortaya çıktı. Aileden geriye yalnızca o geceyi akrabasının meskeninde geçiren Aysel Öğüt kaldı. Öğüt’ün annesi, babası, kardeşleri, annesinin karnında olan doğmamış kardeşi hayatını yitirdi. O tarihte şimdi 17 yaşında olan Öğüt, hayatını adalet arayışı ile geçirdi.
Bitmeyen dava
Askerler ve valilik, yaşananları bâtın tutmak için özel uğraş harcadı. Basın açıklamasında bir askerin bölgede şehit olması üzerine operasyon yapıldığı ve 9 PKK’lının öldürüldüğü belirtildi.
Savcılık soruşturma açtığında bu kere köydeki birçok meskenin PKK tarafından yakıldığı ve örgütün köydekilerden de yardım aldığı bilgisi verildi. Köyde yaşayan 9 kişi hakkında, köylülerin sözü bile alınmadan dava açıldı. 1995’te köylüler beraat etti.
Aysel Öğüt, 2003’te bir kere daha cürüm duyurusunda bulundu. Soruşturma evrakı tam 9 yıl
askeri savcılıkla, sivil savcılık ortasında gidip geldi. Dava ise Bitlis Ağır Ceza Mahkemesi’nin kararıyla 9 yıl sonra açılabildi. Periyodun Hasköy İlçe Jandarma Kumandanı Yüzbaşı Bülent Karaoğlu, Hasköy İlçe Jandarma Komando Bölük Kumandanı Üstteğmen Hanefi Akyıldız, Muş Emniyet Müdürlüğü Özel Harekat Şube Müdürü Şerafettin Uz ve Gökyazı Karakol Kumandanı Başçavuş Turhan Nurdoğan’ın Öğüt ailesinin öldürülmesi nedeniyle cezalandırılması talep edildi.
Dava, Muş’ta yalnızca bir duruşma görüldükten sonra, hiçbir olay yaşanmamasına karşın güvenlik gerekçesiyle Kırıkkale’ye nakledildi.
O devirde askerlik yapan şahitler, duruşmalarda, köyde terör operasyonu olmadığını, çatışma yaşanmadığını anlattı. O devrin kayıtlarında da operasyon ya da çatışma olduğuna yönelik bir tutanak bulunamadı. Köylüler ise kendilerine, “Sizi yakacağım” diyen komutanın konutları yaktığını anlattılar. Kırıkkale’deki duruşmalar da ağır aksak işleri. Savcı, temel hakkındaki görüşünde meskenin kimin tarafından yakıldığının belirli olmadığını fakat kimin tarafından söndürülmediğinin açık olduğunu belirtti. Savcıya nazaran, buna nazaran öldürme değil, ihmali davranışla vefatın gerçekleşmesi kelam konusuydu. Bu görüş doğrultusunda karar çıkarsa, dava 2015’te vakit aşımına girecekti.
Aysel Öğüt, karar duruşmasında şunları anlattı:
“Amcamın meskeninde uyumuştum o gece. Otomobil ve silah sesleriyle uyandık. Gece 3’tü. Konutuma gitmek istedim. Bırakmadılar beni. Panzer konutun önündeydi. Ne kadar girmek istesem de bırakmadılar. Ailemi yakarak öldürdüler. Annem 5 aylık gebeydi. İnşallah, Allah’ın müsaadesiyle ailemin, kardeşlerimin davası düzgün biter. Tahminen biraz içim rahatlar. Yoksa tutuklasalar da assalar da ailem geri gelecek değil. Onları ellerimle öldürsem de içim rahat olmaz ki. Yalnızca yanlarına kalmasın istiyorum. 2 yaşındaki kardeşimin, kardeşlerimin mevti kimsenin yanına kalmasın istiyorum.”
Kırıkkale Ağır Ceza Mahkemesi, savcının istediği cezayı bile vermedi ve oy çokluğuyla sanıkların tümünün beraatlerine hükmetti. Böylelikle, Yüzbaşı Karaoğlu ile birlikte rütbeli üç asker beraat etti.
Yargıtay: Mesken yakıldı, söndürülmesine müsaade verilmedi
Yargıtay 1. Ceza Dairesi ise belgeyi gündemine, bu karardan 5 yıl sonra, geçtiğimiz aylarda aldı. Yargıtay, katliamın sorumlusunun periyodun Hasköy İlçe Jandarma Kumandanı Yüzbaşı Bülent Karaoğlu olduğunu belirtti. Karaoğlu hakkındaki beraat kararını “köyün yakılması buyruğunu Yüzbaşı Karaoğlu vermiştir” diyerek bozdu. Rütbeli üç asker hakkındaki beraat kararları ise onandı.
Daire’nin kararında, Karaoğlu’nun Vartinis içinden geçerken köy halkına hitaben, “Bu gece gelip köyünüzü yakacağız” formunda kelamlar sarf ettiği belirtilerek, “3 Ekim gecesi saat 03:00 sıralarında düzenlenen operasyon kapsamında yüzlerce askerin beldeye geldiği ve operasyon sırasında belde halkına ilişkin samaklıkların, ot yığınlarının, ahırların hayvanların, birçok meskenin ve Nasır Öğüt’ün meskeninin ateşe verildiği” anlatıldı.
Çıkan yangın sırasında konutta bulunanların yanarak hayatını kaybettiklerini belirten daire, “Yangını söndürmek için müdahale etmek isteyen belde halkına askerler tarafından müsaade verilmediği anlaşılmıştır” dedi. Daire’nin kararında Karaoğlu’nun katliamdaki sorumluluğu özetle şöyle anlatıldı:
“Hasköy İlçe Jandarma Bölük Kumandanı olarak misyon yapan sanığın operasyona katıldığının şahit beyanları ile sabit olduğu, kaldı ki İlçe Jandarma Kumandanı olarak vazife yapması sebebiyle sorumluluk alanında yapılan bu türlü bir operasyonda misyon almamasının düşünülemeyeceği ve sanığın operasyondaki en rütbeli kişi olduğu, astsubayın şehit edilmesi sonrasında sarf ettiği kelamlar de dikkate alındığında yangının sanığın buyruk ve talimatı doğrultusunda meydana geldiğinin anlaşıldığı…”
Nitelikli öldürmeye azmettirmek
Daire bu nedenle Karaoğlu’nun maktullerin konutunda çıkan yangın nedeniyle sorumlu tutulup cezalandırılması gerektiği gözetilmeden, yanılgılı kıymetlendirme ile sanığın beraatine karar verilmesinin yasaya karşıt olduğunu kaydetti. Buna nazaran Karaoğlu “Nitelikli öldürmeye azmettirmek” cürmünden yine yargılanacak.
Zamanaşımı ve firar riskine karşın tutuklama yok
Yargıtay’ın bozma kararından sonra Kırıkkale’de yine görülecek, Karaoğlu’nun tek sanık olarak yargılanacağı davanın duruşması yarın yapılacak.
Duruşma öncesi, Öğüt ailesinin avukatlarından Muş Barosu Lideri Kadir Karaçelik, firar edebileceği ya da duruşmaları uzatabilmek için mahkemeye gelmeyebileceği gerekçesiyle Karaoğlu’nun tutuklanmasını istedi.
Karaçelik, duruşmaya gelmesinin sağlanması için tutuklama kararı verilmezse, zorla getirme kararı verilmesini de talep etti.
Kırıkkale Ağır Ceza Mahkemesi ise 10 kişinin vefatından sorumlu tutulmasına karşın sanık için tutuklama ya da zorla getirme kararı vermedi.
Dava 3 Ekim 2023’e kadar kesin karara bağlanmazsa zamanaşımı nedeniyle düşecek Kırıkkale Ağır Ceza Mahkemesi bozma kararına uyarsa yargılama tekrar yapılacak ve yine temyiz için evrak Yargıtay 1. Ceza Dairesine dönecek. Ağır Ceza Mahkemesi tüm sanıkların beraati istikametindeki kararında direnirse bu sefer evrak Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nda ele alınacak. Tüm bu süreçlerin 3 Ekim 2023’e kadar bitmesi gerekiyor.
Muş Barosu Lideri Kadir Karaçelik de riske dikkati çekerek, “Davanın zamanaşımına girmesi için özel efor harcandı. Yargıtay süreci bile 5 yılda tamamlanabildi. Böylesine ağır bir suçlama kelam konusu lakin sanık tutuklanmıyor. Zamanaşımı riski var ve duruşmaların uzatılmak istenildiği açıkça görüldü ancak zorla getirme kararı verilmiyor. Biz ısrarla süreci takip ediyoruz” dedi.