Bir yılı aşkın müddettir Covid-19 salgını yüzünden meskenden çalışmak zorunda kalanlarımızın fark ettiği birinci ve en büyük değişiklik ‘özerklik’ oldu. Tahminen de hayatımızda birinci defa, çalışırken üstlerimizin ya da çalışma arkadaşlarımızın gözünün daima üzerimizde olmamasına alıştık.
Bu daha özerk çalışma ortamı bize yaptığımız işlerin birtakım irili ufaklı istikametleri üzerinde daha fazla denetim sahibi olma fırsatı verdi. Nerede oturacağımızdan işleri hangi öncelikle yapacağımıza, ne mühletle çalışacağımıza, ne vakit orta vereceğimize kadar artık çok daha fazla inisiyatif sahibiyiz. Birçoğumuz için artan bu özerklik ya da özgürlük, uzaktan çalışmanın en büyük nimeti haline geldi.
Kuzey Carolina Üniversitesi’ne bağlı Kenan-Flagler Ticaret Fakültesi’nden strateji ve girişimcilik uzmanı profesör Arvind Malhotra “Birden teğe yalnızca nerede çalışacağımız değil işimizi nasıl yapacağımız konusunda da oldukça denetim gücüne sahip olduk. Birileri daima sizi izlemediği vakit neyi, nasıl yapacağınız konusundaki tercihleriniz artıyor” diyor.
Ayrıyeten günlük hayat faaliyetlerimizle iş faaliyetlerimizi birlikte yürütmeye de alıştık. Öğlen ortasında köpeği yürüyüşe çıkarıp, 10 dakikalık çay ortasında çamaşırları makinaya atabildik, bulaşığı yıkayabildik.
Profesör Malhotra “Bunlar küçük şeyler ancak bu özerkliklerin tümünün biriken bir tesiri oluyor. O anlarınızın denetimi size ilişkin. Halbuki oburunun kontrolündeki bir ortamda bunu ekseriyetle kaybediyorsunuz” diyor.
Salgın yavaş yavaş denetim altına alınırken dünya da ofislere geri dönüşün hazırlıklarına başladı ve bizden çabucak alışıverdiğimiz bu denetimin en azından bir kısmından vazgeçmemiz bekleniyor.
Ancak bu vilayetle de berbat haber olmayabilir. Daha az özerklikle baş etmenin ve meskenden çalışmanın en hoş yanlarından kimilerini muhafazanın yolları da var.
Kendisi ve etrafı hakkında kelam sahibi olmanın gücü
İngiltere’deki Birmingham Üniversitesi’nin ticaret ve iş iktisadı kısmından Daniel Wheatley, özerkliğin hem bireyler hem de iş açısından güzel bir şey olduğunun bir müddettir uzmanlarca bilindiğine dikkat çekiyor.
“Eğer hayatlarımız ve hayatlarımız müddetince neler yaptığımız konusunda denetimimiz varsa, ne yapacağımıza ve neyin bizim için güzel olduğuna karar verebildiğimiz için kendimizi daha güzel hissetmemizi sağlar. Bize ortamımızla ilgili bir hakimiyet, diğerlerine tabi olmama duygusu verir. Karar vericiyizdir. Ruhsal metinlerde vurgulandığı üzere bunlar insanın en temel gereksinimleri ortasındadır.”
Psikologlar özerkliği, hayatının denetimine sahip olmayı “temel insan ihtiyaçları” ortasında sayıyor. Wheatley çalışma hayatında da yaptığımız iş ve onu nasıl yaptığımızla ilgili kelam sahibi olmanın bir dizi olumlu tesiri olduğunu söylüyor.
Yakınlarda California’daki Claremont Üniversitesi ve Claremont Nöro-ekonomi Merkezi tarafından yapılan bir araştırma da, “otonominin birey ve kümenin verimliliğini kayda kıymet şekilde” olumlu etkileyebileceğini ortaya koydu.
Denetimi tümüyle bırakmak gerekmiyor
Profesör Arvind Malhotra ofise dönüşün ister istemez çalışma sisteminin daha klâsik taraflarına, daha fazla kontrol ve daha az otonomiye de geri dönüşü içereceğini söylüyor. Ama tekrar de iş hayatımız üzerinde denetimi sürdürmenin yolları bulunabilir. Burada sorulması gereken sorunun “Neyi koruyabilirim ve ilaveten ne talep edebilirim?” olduğunu ekliyor.
Daniel Wheatley, ofise dönüşü takiben birçok yerde çalışanlar ve patronlar ortasında bir dizi pazarlık yaşanacağını düşünüyor. Bu müzakerelerde çalışanlar muhtemelen geçtiğimiz 18 ay boyunca hayatlarına giren birtakım değişimlerin daha kalıcı olmasını isteyecekler. Bunun yollarından biri de hibrid (dışardan ve ofisten çalışma karması) bir model olabilir.
Profesör Malhotra ofiste çalışırken de bireylerin özerkliğini artırıcı yollar geliştirilebileceğini söylüyor.
“Eğer yer ve vakit konusundaki denetiminizi kaybediyor ve ofise dönüyorsanız, üstünüzle örneğin üzerinde çalışacağınız mevzularla ilgili bir esnekliğin pazarlığını yapabilirsiniz. Tahminen de daha yaratıcı, daha inisiyatif kullanabileceğiniz işler vardır” diyor.
Malhotra ayrıyeten her şey uzaktan çalışma periyodunun öncesinin birebiri şartlara dönse bile, özerkliği “mikro misyonlar düzeyinde” de müdafaanın mümkün olduğunu düşünüyor:
“Evdeyken bunu yaptık. Belirli vakitleri, yapmamız gereken aşikâr şeylere ayırdık ve kendimize düşünme vakti ve alanı tanıdık. Bu cins alışkanlıkları sürdürmeyi ofise döndüğümüzde de denemeliyiz. 9’dan 5’e kadar çalışılan bir yerde bile koparıp alabileceğiniz özerklikler vardır.”
Nihayetinde ofise dönüş muhtemelen alıştığımız denetimin bir kısmından vazgeçmemiz manasına gelecek. Wheatley “Bu kaçınılmaz” diyor.
Lakin tıpkı vakitte bu süreçte işimizi bize daha uyan biçimlerde yapmak için şimdiye kadar sahip olmadığımız ölçüde müzakere imkanları da olabilir.
Birçok kişi uzaktan çalıştığında verimli olduğunu kanıtladı. Bu da çalışma sistemini tekrar biçimlendirmek, iş yükünü dengelemek isteyen çalışanlara sağlam bir pazarlık gücü verdi.
Kimi yöneticiler eski günlerin inançlı kurallarına dönmeye çalışsa da bir kısmı da çalışanlar için yeterli olanın birden fazla vakit şirket için de uygun olduğunu bilerek daha esnek olacaktır.
