Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı, geçtiğimiz günlerde aşı olmayan çalışanlarla ilgili bir genelge yayınladı. Genelgeye nazaran, Kovid-19 aşısı olmayan personellerden 6 Eylül prestijiyle zarurî olarak haftada bir kere PCR testi yaptırmaları iş yeri ya da patron tarafından istenebilecek. 81 ile gönderilen genelge ile uygulama dün prestijiyle yürürlüğe girdi.
Çalışma Bakanlığı’nın gönderdiği yazıda çalışma hayatını düzenleyici, işçi-işveren bağlarında çalışma barışının sağlanmasını kolaylaştırıcı ve esirgeyici önlemler almak, iş sıhhati ve güvenliğini sağlayacak tedbirlerin uygulanmasını izlemenin bakanlığın asli misyonları ortasında olduğu belirtildi. Lakin hem çalışanlar hem de patronların başında çok soru belirdi.
İŞTE 10 SORUDA YENİ DEVİR
1) Çalışma Bakanlığı yazısı ile aşıyı mecburî mu yaptı?
Hayır. Aşının mecburî olabilmesi için yasa çıkması gerekiyor. Çalışma Bakanlığı bu yazı ile iş sıhhati ve güvenliği açısından önlem alınmasını istedi. Aşı olmayanlar açısından bu önlem PCR testi olarak virüs taşımadığını belgelemesi halinde uygulanacak.
2) Patron testi zarurî tutabilir mi?
Patron testi zarurî tutabilir. İş Sıhhati ve Güvenliği yasası kapsamında salgın tedbirleri olarak aşı ya da PCR testi mecburiliği getirilebilir.
3) Çalışanlar PCR testi yaptırmak zorunda mı?
Şayet patron yazılı olarak bu önlemi almış ve bildirmişse, çalışanlar İş sıhhati ve Güvenliği Yasası kapsamında PCR testi yaptırmak zorunda. Kapıda ateş ölçülmesi, maske takılması üzere işyerinde alınan öbür önlemlere uymak zorunda olan çalışanlar bu önleme de uyacak.
4) Aşı olmayan çalışanın hakları var mı?
Aşı olmayan çalışanlar aşı olmaya zorlanamıyor. Lakin onlar da hem salgın hem de iş güvenliği açısından alınan önlemlere öbür çalışanlar üzere uymak zorunda.
5) Aşı olan çalışanların hakları neler?
Aşı olan çalışanlar başka çalışanlar üzere sıhhat açısından iş yerinde önlemlerin alınıp alınmadığını denetim ederler. Şayet hayati bir durum kelam konusu ise yasa gereği isterlerse işi bırakabilirler. Bu müddette fiyatları ödenir. İş Kanunu 24.maddesi mucibince de haklı fesih ile tazminat alma hakları bulunuyor.
6) Patron aşı yaptırılmasını mecburî tutabilir mi?
Patron aşı yapılmasını mecburî tutamaz. Bunun için yasa gerekiyor. Fakat yeni işe alınacak emekçilerde aşı olmasını isteyebilir. Bunu işe almanın ön kuralı olarak koyabilir.
7) Test fiyatını kim karşılayacak?
Şu anda devlet hastanelerinde test fiyatsız uygulanıyor. Fakat özel hastanelerde fiyatlı. Fiyatlı seçilirse çalışanın kendisi ödeyecek. Şu anda test fiyatıyla ilgili bir düzenleme bulunmuyor.
8) Test yaptırmayan işten atılabilir mi?
Test yaptırmayan, ya da aşı olmayan yalnızca test yaptırmadığı yahut aşı olmadığı için işten atılamaz. Fakat İş hukuku açısından personelin öbür çalışanlara yahut müşterilere mümkün bir hastalık durumunda virüs bulaştırma riski bulunuyorsa patronun “geçerli fesih” yapabilecek. Geçerli fesihte patron emekçinin ihbar ve kıdem tazminatını ödüyor. Geçerli fesih nedeni mahkemede kabul edilirse personel işe iade haklarından yararlanamaz.
9) Virüse yakalanan işten atılabilir mi?
Virüse yakalandığı için bir emekçinin işten atılması kelam konusu olamaz. Lakin İş kanunu 25. Unsur mucibince sıhhatine dikkat etmeyen, ya da diğerlerine hastalık bulaştırma riski olan çalışanlar alınan önlemlere uymazlarsa işten atılabiliyorlar. İlgili unsurda, “İşçinin kendi kastından yahut derli toplu olmayan yaşayışından veya içkiye düşkünlüğünden doğacak bir hastalığa yakalanması yahut engelli hâle gelmesi durumunda, bu sebeple doğacak devamsızlığın gerisi gerisine üç iş günü yahut bir ayda beş iş gününden fazla sürmesi” tabiri yer alıyor. Ayrıyeten personelin hastalığının tedavi edilemez olmasının sıhhat kurulunca tespiti gerekiyor ki Covid-19’da bu durum kelam konusu değil.
10) Çalışanlar işi bırakabilir mi?
Çalışanların sıhhatlerini tehlikeye düşürecek bir durum kelam konusu ise, bu durum düzeltilene kadar işten kaçınma hakkı bulunuyor. Emekçinin daima olarak yakından ve direkt buluşup görüştüğü patron veya öteki bir personel bulaşıcı yahut emekçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa bu kere çalışanların haklı fesih ile tazminat alıp ayrılma hakları bulunuyor.
PATRONUN SORUMLULUĞU
- Patron iş sıhhati ve güvenliği ile ilgili tüm önlemleri almak zorunda.
- Bu önlemlere uyulup uyulmadığını patron takip eder.
- Her duruma karşı (Covid dahil) risk değerlendirmesi yapar.
- Alınan önlemlerin maliyeti çalışana yansıtılmaz.
ÇALIŞANIN SORUMLULUĞU
- Kendisinin ve başka çalışanların sıhhatini tehlikeye düşüremez.
- Konulan kural ve talimatlara uymak zorundadır.
- Risk değerlendirmesi sonucu belirlenen kurallara uyar.
ÇALIŞANIN HAKLARI
- İşyerinde sıhhatini tehdit eden durumlarla ilgili önlem isteyebilir.
- Hayati tehlike durumunda önlem alınıncaya kadar çalışmaktan kaçınabilir.
- Bu durumda fiyat ve öteki hakları gizlidir.
- Sıhhatleri tehlikeye girme durumunda iş akdini feshedip tazminatını alabilir.
