Libya’da Ekim 2020’de imzalanan ateşkes muahedesi öncesi süren iç savaşın taraflarından olan General Halife Hafter, 24 Aralık’ta yapılacak seçimlerde aday olmasının önünü açacak bir adım attı.
Ateşkes sonrası siyasi geçiş devri başlamış; akabinde 24 Aralık’ta seçim yapılması konusunda taraflar uzlaşmıştı.
Seçimde askeri yetkililer devlet başkanlığı yarışamayacak. Fakat seçime girmek için vazifelerini askıya alanlar, kazanamaması durumunda vazifeye geri dönebilecek.
Bu tartışmalı unsur, Hafter’in destekçilerinden Tobruk’taki Temsilciler Meclisi Lideri Akile Salih’in onayıyla geçti.
Hafter de askeri titrini ve misyonlarını askıya aldığını açıkladı.
Şimdi seçimlerde yarışacağına dair bir açıklama yapmamış olsa da bu adım, Hafter’in başkanlık yarışına girmek için hazırlık yaptığı formunda yorumlanıyor.
Hafter’in adaylığa soyunması ne manaya geliyor?
Hafter, 2014’te ülkenin başşehri Trablus’ta kurulan hükümete karşı savaş başlatmış; Türkiye ve Katar’dan dayanak gören Trablus hükümetinin “İslamcı gündemi olduğunu” savunmuştu. Hafter’e bu savaşta en büyük dayanak Mısır, Rusya, Fransa ve Birleşik Arap Emirlikleri’nden geldi.
Tobruk’taki Temsilciler Meclisi de Hafter’e siyasi dayanak verdi.
Türkiye, Kasım 2019’da Trablus hükümetiyle imzaladığı askeri ve güvenlik işbirliği mutabakatı sonrası orduya direkt askeri dayanak göndermiş ve Hafter’in Trablus kuşatması sona ermişti.
Trablus hükümetine bağlı ordu Hafter’e karşı ilerlerken ABD’nin öncülüğünde Birleşmiş Milletler devreye girdi ve askeri komiteler ateşkes imzaladı. Akabinde ülke çapında geniş iştirakte Siyasi Diyalog Forumu oluşturuldu ve 24 Aralık’ta seçime gidilmesine karar verildi.
Geçiş sürecinde Türkiye’nin çok yakın alakalar içinde olduğu Trablus hükümetinin üst seviye isimleri de istifa etti ve Ulusal Birlik Hükümeti kuruldu. Türkiye ile imzalanan mutabakatlar ise geçerliliğini korudu. Ankara, yeni kurulan geçiş hükümetiyle de işbirliğini sürdürüyor.
Bu esnada Hafter eski gücünü kaybetmiş olsa da Mısır ve Rusya’dan General’e verilen takviye sürdü.
Temsilciler Meclisi hükümetten güvenoyunu çekti
Hafta başında Libya’dan bir öbür haber daha geldi. Tobruk’taki Temsilciler Meclisi, Başbakan Abdülhamid Muhammed Dibeybe liderliğindeki Ulusal Birlik Hükümeti’ne güvenoyunu çekme kararı verdi.
Seçime katılacaklarla ilgili yasanın onaylanmasına da karşı çıkan Devlet Yüksek Kurulu, oylamanın geçersiz olduğunu savunurken bu gelişmeye memleketler arası reaksiyon de geldi.
Birleşmiş Milletler Libya Takviye Misyonu (UNSMIL), ülkede seçimle birlikte yeni bir idare oluşturulana kadar Ulusal Birlik Hükümeti’nin vazifesine devam edeceğini belirterek “gelişmelerden telaş duyduğunu” açıkladı.
Türk Dışişleri Bakanlığı da, güvenoyunun geri çekilmesinin “Libya’nın istikrarına ve geçiş sürecine bir katkı sağlamayacağı” belirtildi:
“Seçimlerin öngörüldüğü tarihte düzenlenebilmesi, geçiş sürecinin yeterli yönetilebilmesi ve ülkedeki sükunet ortamının korunabilmesi için, Ulusal Birlik Hükümeti’nin seçimlere kadar tam yetkiyle iş başında kalması kıymetlidir.
“Mevcut kritik kademede, Libya’daki tüm tarafların ferdî çıkar gayretlerini ve kısır meşruiyet tartışmalarını bir kenara bırakıp, sorumluluk şuuruyla Libya’nın önceliklerine odaklanmalarında yarar bulunmaktadır.”
Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas da, Libya’daki siyasi sürecin sürdürülmesi gerektiğini söyledi ve ülkedeki “sayıları çok fazla” olan yabancı savaşçıların Libya’yı terk etmesi gerektiğini de tekrarladı.
