Çalışanın fiyatını Vergi Dairesi ve Toplumsal Güvenlik Kurumu’na düşük bildiren patronlar mercek altına alındı. SGK bildirgesi kayıtlarının sorgulanmasıyla yapılan incelemelerde birtakım işletmelerin düşük bordro düzenlediği, taban fiyatı vermemek için yöntemsiz uygulamalara gittiği belirlendi. Fazla mesai alacaklarını taban fiyatın içine katan, minimum fiyattaki artış meblağını elden alanlara para cezasının yanı sıra 5 yıla kadar mahpus cezası istemiyle dava açılıyor. Bordrosu yöntemsiz biçimde düşük gösterilen emekçi de haklı fesih hakkını kullanarak tazminat talep edebilir.
PRİM KAÇIRILIYOR
Toplumsal Güvenlik Kurumu, bordro üzerinden prim kaçırılmasını kayıt dışılığın bir alt başlığı olarak tanımlıyor. Bir ay çalışan bir personelin bordroda 15 gün çalışmış gösterilmesi, fiyatın düşük gösterilerek prim kaçırılması üzere kayıt dışı uygulamalara göz açtırılmıyor. Emekli aylıkları prime temel çıkarlar üzerinden hesaplanıyor.
Sabah’ta yer alan habere nazaran, birtakım çalışanların maaşları yüksek de olsa düşük prim ödemek için bordrolar düşük gösteriliyor. Emekli aylığının düşük olmaması için alınan maaşla bordronun birebir olması büyük değer taşıyor. Prim gün sayısı kâfi olmayanların doğum, askerlik borçlanmasında yüksek prim ödemesi de emekli aylığını artırıyor. Birden fazla yerde çalışmada çıkar toplamı temel alınıyor. Patronun bordroda fiyatı düşük gösterip ortadaki farkı elden ödemesi durumunda çalışan düşük emekli aylığı almak zorunda kalıyor.
HAKLI FESİH NEDENİ
Geçtiğimiz günlerde Yargıtay bu mevzuda değerli bir karara imza attı. Gelirin bordroda düşük gösterilmesinin çalışan için haklı fesih sebebi oluşturacağına karar verdi. Haklı fesih yapan emekçi kıdem tazminatını alarak ayrılabilir. Yargıtay bir öteki kararında da gerçek fiyat üzerinden yatırılmayan, eksik ödenen SGK primleri nedeniyle açılan davalarda imzalı fiyat bordrosunun emekçiyi bağlayacağını belirtiyor.
Yargıtay, imzalı fiyat bordrolarında fazla çalışma saatlerinin gösterildiği, karşılığının hesaplandığı devirlerin sonradan dava yoluyla istenebilmesi için bordroda yazılı olandan daha fazla çalışıldığının yazılı olarak kanıtlanmasını istiyor.
5 YILA KADAR MAHPUS CEZASI
Fiyat bordrosu hukuken personelin çalışması karşılığı ödenmesi gereken fiyat ve buna bağlı hakların yer aldığı dokümandır. Kimi patronlar bordroda çalışanın gerçek fiyatını göstermiyor. Fiyatın yalnızca taban fiyat kısmını bordroda göstererek üstünü personele elden veriyor. Bordroda fiyatın düşük gösterilmesi birebir vakitte vergi kaçırılması manasına geliyor. Bilhassa şikâyet, ihbar yoluyla SGK bildirgesi kayıtlarında yapılan sorgulamalarda birtakım işletmelerin adapsız uygulamalara yöneldiği belirlendi.
ÜÇ TEMEL BAŞLIKTA SUNULUR
Prime temel yarar olarak bedellendirilen ödemeler fiyat, prim ve ikramiye olarak üç temel başlık altında sunulur. Prime temel kar olarak fiyatlar başlığı altında patronun çalışmasının karşılığı olarak çalışana yaptığı aylık fiyat, yıllık müsaade fiyatı, bayram fiyatı, ek misyon fiyatı üzere ödemeler yer alır. Primler, prime temel çıkar olarak prim, patronun çalışanların muvaffakiyetlerini artırması için yaptığı ek ödemeleri tabir ediyor. Çalışana verilen pahası göstermek ve motivasyonu artırmak için bayram, yılbaşı üzere özel günlerde verilen ikramiyeler de prime temel kar olarak bedellendiriliyor.
EMEKLİ MAAŞINI VE TAZMİNATI ETKİLİYOR
Brüt yarar olarak tanımlanan prime temel yarar, çalışanın aylık fiyatı, primi, ikramiyesi ve bu nitelikteki ödemelerinden oluşur. Çalışanların prime temel yararı emekli maaşlarının, kıdem tazminatlarının ve iş göremezlik ödeneklerinin hesaplanmasında temel alınır.
Çalışanın aylık fiyatına ek olarak ikramiye, prim, fazla mesai, yol parası üzere makul ödemeler prime temel çıkar olarak kıymetlendirilir. Tıpkı yardımlar, evlenme yardımı, kıdem ve kasa tazminatı üzere ödemeler ise prime temel çıkara dâhil değil.
