Alican Uludağ
Anayasa Mahkemesi’nin gazeteci ve muharrir Mehmet Altan ve Şahin Alpay kararlarını uygulamayan mahkeme heyetiyle ilgili şikayetleri sürece koymayan Yargıçlar ve Savcılar Heyeti (HSK), tartışmalı bir karara daha imza attı. HSK, bu sefer Anayasa Mahkemesi’nin CHP İstanbul Milletvekili Enis Berberoğlu‘na ait verdiği hak ihlali kararını yok sayan İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi’nin Lideri Akın Gürlek‘i “birinci sınıf hakimliğe” terfi ettirdi.
Bu karar, HSK’nın “AYM’de ihlale neden olan terfi edemez” halindeki prensip kararıyla çelişti.
Türkiye, Akın Gürlek ismini birçok siyasi davayla tanıdı. Evvel İstanbul 37. Ağır Ceza Mahkemesi, akabinde ise 14. Ağır Ceza Mahkemesi Başkanlığı misyonlarını yürüten Akın Gürlek, muhaliflerle ilgili tartışma yaratacak mahpus cezası kararlarına imza attı.
Gürlek, Sözcü gazetesi müelliflerini örgüte yardım hatasından mahkûm eden mahkemenin de lideriydi. HDP’nin eski eş lideri Selahattin Demirtaş’a örgüt propagandası hatasından 4 yıl 8 ay mahpus cezası veren Gürlek, CHP İstanbul Vilayet Lideri Canan Kaftancıoğlu’nu ise toplumsal medya paylaşımları nedeniyle 9 yıl 8 ay mahpusla cezalandırdı. Gazeteci Can Dündar’ı kaçak ilan ederek gayrimenkullerine el koyma kararı verdi. Türk Tabipleri Birliği (TTB) Lideri Şebnem Korur Fincancı’yı 2,5 yıl mahpusla cezalandıran isim oldu.
Berberoğlu kararına direndi
Akın Gürlek’in en tartışmalı kararı ise Anayasa Mahkemesi’nin Enis Berberoğlu’na ait verdiği hak ihlali kararını uygulamayarak AYM’ye direnmesiyle oldu. Anayasa Mahkemesi, MİT TIR’ları imgelerini gazeteci Can Dündar’a verdiği argümanıyla suçlanan, milletvekili seçilmesine rağmen yargılamasına devam edilen ve milletvekilliği düşürülen Berberoğlu’nun seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkının ihlal edildiğine karar vermişti. AYM, 17 Eylül 2020 tarihli kararıyla lokal mahkemeden yargılamanın durdurulmasını istemişti.
Fakat İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi, AYM’yi yerindelik kontrolü yapmakla suçlayarak karara direnmişti. Anayasa Mahkemesi, 21 Şubat 2021 tarihli yeni bir ihlal kararı aldıktan sonra lakin Berberoğlu kararı mahkeme tarafından uygulanabildi. CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, AYM kararına uymaması nedeniyle Akın Gürlek’i “Yeni Zekeriya Öz” olmakla suçlamıştı.
Bu ortada Berberoğlu’nun avukatı Yiğit Acar, AYM’nin kararını tanımayan İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi Lideri Akın Gürlek ve heyet üyeleri hakkında HSK’ye şikâyette bulundu.
Lakin HSK, Gürlek hakkında soruşturma açmadı.
Şimdi bu şikâyeti 11 aydır gündeme almayan HSK, tartışma yaratacak bir karar verdi. Mehmet Akif Ekinci’nin Başkanlığı’nı yaptığı HSK İkinci Daire, 29 Haziran 2021 tarihinde Akın Gürlek’i birinci sınıf hakimliğe yükseltti.
HSK kendi prensip kararını çiğnedi
Akın Gürlek’in terfi ettirilmesi soru işaretlerine neden oldu. HSK, bu terfi kararıyla 15 Ocak 2020 tarihinde aldığı kendi unsur kararıyla çelişkiye düştü. Bu unsur kararında, hakim ve savcıların terfi kriterleri ortasına “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ve Anayasa Mahkemesince yapılan incelemelerde ihlal kararına sebebiyet verip vermedikleri” de eklenmişti. Unsur kararına nazaran terfilerde, “ilgililerin Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi (AİHS) ve Anayasa ile teminat altına alınan hakların korunması konusundaki gayretleri” de dikkate alınacaktı.
Birebir vakitte 2 Mart 2021’de Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından açıklanan İnsan Hakları Aksiyon Planı’nda da “yargı mercilerinin AYM ve AİHM içtihatları ile uyumlu karar vermeleri, terfi ve tayin süreçlerinde bir kriter olarak” belirlenmişti.
Akın Gürlek’e AYM ve Yargıtay yolu açıldı
Yargıçlar ve Savcılar Kanunu’na nazaran “birinci sınıf olma”, bir hâkim ve savcının isimli yahut idari yargıda misyon müddeti boyunca gelebileceği en üst düzey. AYM kararına direnmesine rağmen terfi etmeyi başaran Gürlek, bu sayede birçok haktan yararlanacak. Gürlek’in birinci sınıf hâkim statüsü kazanmasıyla AYM ve Yargıtay üyesi olarak atanmasının önü açıldı. Ayrıyeten maaşı da arttı.
Öte yandan Akın Gürlek’in terfi ettirilmesi kararını veren HSK İkinci Daire’nin lideri olan HSK Lider Vekili Mehmet Akif Ekinci, mevzuya ait DW Türkçe’nin telefonuna geri dönüş yapmadı. Kısa bir mühlet sonra da HSK’nın internet sitesinde yer alan terfi kararlarını yayından kaldırdığı görüldü.
Zühtü Arslan “anayasayı taammüden ihlal” demişti
AYM kararlarına uyulmaması, geçen hafta Ankara’da tartışılmıştı. 23 Eylül’de “Anayasa Mahkemesinin Temel Haklar Alanındaki Kararlarının Tesirli Biçimde Uygulanmasının Desteklenmesi” projesinin açılış merasiminde konuşanAnayasa Mahkemesi Lideri Zühtü Arslantür, “Mahkeme kararlarının icrasının hakkıyla sağlanmadığı bir yerde hukuk devletinden bahsedilemez. Zira hukuk devleti bir telaffuzdan ibaret değildir. Anayasa Mahkemesi, anayasaya karşıtlık konusunda bir karar verdikten sonra bu terslikte ısrar, anayasanın taammüden ihlalidir” demişti.
Adalet Bakanı Abdulhamit Gül de AYM kararlarının yasama, yürütme ve yargı organlarını bağladığını belirterek “Herkesin Anayasa Mahkemesi kararlarına uyması, hukukun emredici kararıdır ve hukuk devletinin bir gereğidir” sözünü kullanmıştı.