Ankara’da muhalefet erken seçim tartışması yürütürken partiler bir yandan da bir sonraki seçimlerde birinci sefer oy verecek genç seçmeni ikna etme yarışına girişti.
Şayet olağan takvime bağlı kalınırsa 2023 yılında yapılması planan seçimlerde 6 milyondan fazla gencin birinci sefer oy kullanması bekleniyor. Yüksek Seçim Şurası’nın istatistiklerine nazaran en son 2019’da yapılan Mahalli Yönetimler Genel Seçimleri’ne 57 milyondan fazla seçmen katıldı. Bu sayı, önümüzdeki seçimlerde birinci kere oy kullanacak seçmenlerin, tüm seçmenler ortasındaki hissesinin kabaca yüzde 10 civarında olacağına işaret ediyor.
Kamuoyu Araştırmacısı ve Siyasal İrtibat uzmanı Dr. İbrahim Uslu, yalnızca birinci kere oy verecek seçmenlerin değil, 40 yaşın altındaki seçmen kitlesinin seçimlerde belirleyici olacağı kanaatinde. DW Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Uslu, “40 yaş altını baz aldığınızda seçmenin yarısından fazlasına denk geliyor. Bunlar davranış olarak birbirine benzeyen yaş kümeleri. 40 yaş altı herkes artık dijital dünya ile çok tanışık. Bu dünyadan etkilenmiş. İş yapma biçimleri biçimleri, toplumsal bağ geliştirme biçimleri dijital dünyaya adapte olmuş seçmenler bunlar” yorumunu yapıyor. Uslu’ya nazaran bu dijital kültürü, bu neslin öbür jenerasyonlarla ortasındaki farklılığı ve seçmen davranış kalıplarını anlamamış ve cazip iletiler üretememiş bir partinin, başarılı olabilme mümkünlüğü çok yüksek değil.
Bilhassa muhalefet, toplumsal medyayı daha faal kullanarak Dr. Uslu’nun da sözünü “dijital dünya ile tanışık” kitleye daha fazla ulaşma amacında. CHP önderi Kemal Kılıçdaroğlu, en son, oyun konsolları ve cep telefonlarının indirimli olacağın kelamını vermiş, ayrıyeten vaatlerini Twitter üzerinden bir animasyon görüntüsünde sıralayıp, Twitch yayınında gençlerin sorularını yanıtlamıştı. Başka muhalefet partileri de yeniden farklı toplumsal medya kanallarını üzerinden gençlerin sorularını yanıtladı. Pekala bu adımlarla siyasi partiler gençlere ne kadar ulaşabiliyor?
Kalıp yargılar ve sahicilik
Gençlik araştırmaları yapan Bilgi Üniversitesi’nden Prof. Dr. Emre Erdoğan’a nazaran tüm bunlar, yalnızca makul bir kitleye erişmeye imkan tanıdığı üzere gençlerin büyük kısmıyla bağlantı kurabilmek ismine yetersiz adımlar. DW Türkçe’ye konuşan Prof. Dr. Erdoğan, “Siz jenerasyonları, homojen kümeler olarak tanımlıyorsunuz ve birtakım şeyler yüklüyorsunuz. Lakin bilhassa Türkiye’de bu yaş kümesi ortasındaki farklılıklar genel geçer şeyler söylemeyi engelliyor” yorumunu yapıyor.
“Z kuşağı” olarak tanımlanan kitlenin Türkiye’deki büyük çoğunluğunun Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yaşadığına dikkat çeken Erdoğan’a nazaran “Bu gençler yüzde 40-50’ye varan işsizlik ile uğraş ediyor. Çoğunlukla hür meslek yahut teminatsız olarak tarlada çalışıyor. TikTok’ta bunu göremiyorsunuz. Münasebetiyle yok sanılıyor. Kalıp yargılar üzerinden gençliği homojen bir kitle olarak görmek siyasetçilerin işini kolaylaştırıyor. Zira temel sıkıntıları çözmeye çalışmak daha güç.”
Prof. Dr. Erdoğan’ın kelamını ettiği ettiği ‘esas’ problemler, kendisinin de müellifi olduğu Habitat Derneği’nin Gençlerin Güzel Olma Hali raporunda sıralanıyor. Ağustos ayında yayımlanan rapora nazaran, Türkiye’deki gençlerin yüzde 41’i hayatından şad değil. Yüzde 42’si ise gelecekten umutlu değil. Gençlerin yüzde 73’ü iş bulmanın sıkıntı olduğunu düşünüyor. İş bulmanın önündeki zorluklar ortasında birinci sırada yüzde 61 ile iş imkanlarının yetersizliği gösteriliyor.
Yeniden rapora nazaran bu durum, gençlerin ülkeyi terk etmelerinin de en büyük sebebi. Her dört gençten biri yurtdışına yerleşmek istiyor. Erdoğan’a nazaran, bu noktada siyasi partilerin reklam kampanyaları ile gençlere erişmek yerine yapması gereken, yönetici takımlarını gençleştirmek. Erdoğan, “Bunu gerçek manada yapsalar çok farklı bir fotoğrafla karşılaşırız. Zira refleksler farklı olur. Burada aslında bir sahicilik sorunu var” yorumunu yapıyor. Dr. İbrahim Uslu da şu ana kadar hiçbir partinin “arzu ettiği ölçüde” gençleri etkileyemediğini savunuyor.
Sandığa nasıl yansır?
Pekala gençlerin bu ortak meseleleri sandığa nasıl yansıyabilir? Prof. Dr. Erdoğan, gençlerin meselelerinin ortaklaşmasının siyasi ideolojilerin ortaklaşması manasına gelmediğine dikkat çekiyor. Prof. Dr. Erdoğan, “Herkesin birebir halde değiştiğini varsayıyorlar. Yani her vakit bizim başımızdaki kalıp yargıların dışında kalan profiller var. Bu profillerin ailelerinden daha farklı tarafta oy vermeleri için bir sebep yok” diyor.
Dr. İbrahim Uslu ise ailenin seçmen davranışındaki belirleyiciliğinin gençlerin “siyasi toplumsallaşmalarını bir aile içinde gerçekleştirdiği vakte kadar geçerli” olan bir durum olduğunu savunuyor. Uslu, bu tezini “Bir odanın içerisinde birebir gazeteyi okuyarak tıpkı televizyonu izleyerek ve olaylara verilen misal reaksiyonları görerek büyüdüğünüzde siyasal toplumsallaşmanızı aile ortamında gerçekleştirmiş, o kültürü ve tavırları devralmış oluyordunuz. Fakat evvel çok kanallı televizyonun, gerisinden internet ve taşınabilir erişim imkanlarınının yaygınlaşmasıyla birlikte çocuklar siyasal toplumsallaşmalarını aile içerisinde değil, ilişkin oldukları toplumsal ağlarda gerçekleştirmeye başladılar. Yeni kuşaklarda ailenin dışında oy tercihleri görülmeye başlandı. Bu dünyada da bu türlü Türkiye’de de böyle” kelamlarıyla temellendiriyor.
“AKP gençlerle sorun yaşıyor”
MetroPoll araştırma şirketinin Temmuz ayında iştirakçilere yönelttiği “Bu pazar bir milletvekili seçimi olsa hangi partiye oy verirsiniz” sorusuna bu seçimde birinci defa oy kullanacak seçmenlerin verdiği karşılığa nazaran AKP yüzde 22,3 ile birinci. Onu yüzde 19,9 CHP, yüzde 6,8 MHP, yüzde 4,9 ÂLÂ Parti, yüzde 3,1 HDP, yüzde 1,5 Gelecek Partisi, yüzde 1,4 DEVA Partisi, yüzde 0,9 Saadet Partisi ve yüzde 1,5 başka partiler izliyor.
Dr. Uslu, bu tabloda AKP’nin 18-24 yaş aralığından aldığı oy oranının genelde aldığı oydan düşük olmasına dikkat çekiyor. Uslu bunu, “AKP’nin Gezi’den bu tarafa gençlerle önemli bir sorun yaşıyor. O gün bugündür de bu sorunu çözemedi. Bunu giderebilmek için aşikâr önlemler almadı değil. Fakat gençler meclisteki toplumsal medya ile ilgili tasarıyı ile ilgili tasarıyı gördükleri vakit ne yaparlarsa yapsın, AKP gençlere ulaşmakta zorlanıyor. Zira gençler özgürlüklerine müdahale edilmesini, kararlarına müdahale edilmesini, üzerinde bir baskı hissetmekten hoşlanmıyorlar. Her nesilde bu var lakin bu kuşak özgürlüklere daha düşkün. Bu neslin bir diğer özelliği çok renkliliğe, özel hayat tercihlerine daha hassas. AKP’nin buna yönelik kelamları, siyasetleri AKP’den daha fazla uzaklaştırıyor. Ya da YouTube’da ya da Vikipedi’de bir içeriğe bir gencin erişememesi, AKP’den uzaklaşmasına neden oluyor” kelamlarıyla açıklıyor.
Dr. Uslu öte yandan Türkiye’deki gençlerin sandığa iştirakinin düşük olduğuna dikkat çekerek genç oylarının “seçimin bahtını etkileyebilmesi” için gençlerin sandığa iştirakinin belirleyici faktör olacağını tabir ediyor.
Deniz Barış Narlı
© Deutsche Welle Türkçe