Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan‘ın “Zincir marketler başta olmak üzere tüm marketlerdeki, kontrolleri sürdürmek suretiyle, önemli fiyat farklarını ortadan kaldıracağız” açıklamasının akabinde gözler bu alanda atılacak adımlara çevrildi. Ak Parti Anayasa Kurulu Lider Vekili Ali Özkaya, “Nüfusu 5 binden az olan yerlerde zincir market olmamalı, besin endüstrinde fason üretim yaptıramamalı” teklifinde bulundu.
Özkaya’nın, bu mevzudaki 6 unsurluk önerisi şu halde;
1- Nüfusu 5 binden (3-4 bin de olabilir) az olan yerlerde zincir market olmamalı.
2- Ulusal marketlerde, üst şube sayısı, toplam alan ve şube alanı hududu olmalı.
3- Marketler tarım ve hayvancılık üretiminde şahsen olmamalı.
4- Marketler istediği her eseri değil belirlenen eserleri her vakit satmalı.
5- Eserleri depolama hudutları belirlenmeli.
6- Marketler fason üretim yaptıramamalı. Ya öteki şirketlerin eserini satmalı ya da şahsen kendisi üretmeli.
TEŞVİK SİSTEMİ
AK Parti 1 Ekim’de açılacak meclis öncesi fiyat enflasyonun önüne geçilmesi için Hal Maddesi’ni tekrar gündemine aldı. Hal Yasası ile market raflarındaki eser fiyatlarının dengelenmesi için frigofirik (Isı değişimine duyarlı) araç almak isteyenlere teşvik verilmesi planlanıyor. Buna nazaran bir teşvik düzeneği kurulacak.
Teşvik ile frigofirik araç alımının kolaylaştırılması sağlanacak, ÖTV takviyesi verilebilecek. Nakliyatta frigorifik araçların müdafaa şartlarının uygulanıp uygulanmadığı istikametindeki kontrol arttırılacak. AK Parti kurmayları, “Ürünlerin zayiata uğramasının önüne geçilecek. Eserler şehirlerarası nakliyecilikte kışın donuyor, yazın ise çürüyor, bozuluyor. Yüz kiloda, 20 kilo zayiata uğrayan bir eserin maliyeti yüzde 20 artıyor. Bu uygulamayla, maliyet azalacak. Azalan maliyet ile raflardaki fiyatların bir nebze olsun azalması sağlanacak” dediler. Hal maddesiyle kurulcu sayısının asgarî düzeye indirilmesi öngörülüyor. Fiyat ve gramaj kontrolleri yaygınlaştırılacak. Öte yandan kooperatifçiligin teşvik edilmesi ve üretici ile tüketicinin direkt olarak buluşturulması da hedefleniyor.
ÜRETİCİ BİRLİKLERİ SATIŞ YAPABİLECEK
Hal yasası ile üretici birliklerinin hal ve pazarlarda stant açarak satış yapmasının da önü açılacak. Hürriyet’in haberine nazaran belediyeler, üretici birliklerine hal ve pazarlarda yüzde 30 yer tesis edecek. Bir ilin üretici birliği kendi ilinin üreticisinin eserini küçük bir kurul ile Ankara, İstanbul üzere büyükşehirlerin hal ve pazarlarında satılabilecek.
Ayrıyeten buğday, mercimek, şeker pancarı, patates üzere muhakkak periyotlarda üretilen ama 12 ay gereksinim duyulan eserlerin depolaması ile ilgili de yeni bir yol izlenmesi planlanıyor. AK Parti’li kurmaylar, bu eserlerin depolama zaruriliği olduğunu belirterek, fiyatlarda istikrarsızlığı önlemek için bu kapsamda yıllık üretim ve tüketim planlanmalı, depolanma da buna nazaran belirlenmeli. Bu hususta düzenleme yapıyoruz” tabirini kullandı.
ESERLERİ AZALTIP FİYAT BELİRLİYORLAR
Kurmaylar ayrıyeten, bilhassa et, patates üzere eserlerde büyük firmaların belirleyici olduğunu belirterek, “20 büyük patates firması, 10 büyük et firması bulunuyor. Bu büyük firmalar piyasada belirleyici oluyor. Büyük firmalar, Adana, Konya, Niğde, Afyon, İzmir, Kayseri ve Sivas vilayetleri başta olmak üzere örneğin, patates fiyatlarının düşük olduğu vakitlerde çiftçilerden eseri alıyorlar. Piyasada eseri azaltıyor, daha sonra kendi eserleri ile birlikte yüksek fiyata piyasaya sürüyorlar. Büyük firmaların belli eserleri stoklayarak, piyasayı speküle etmesinin önüne geçilecek” tabirlerini kullanıyor.
