Anayasa hukuku profesörü Süheyl Batum, Anayasa’nın değişmez birinci 4 hususu tartışma hakkında “Toplumsal çatışma alanları olan toplumlarda değişmez hususların olması gerektiğini” söyledi.
Anayasa hukuku profesörü Süheyl Batum, Anayasa’nın birinci dört unsurunun değiştirilmemesinin gerektiğini belirterek,. değişmez hususların olmasının nedenini şu formda anlattı:
“Antik Yunan’da en değerli anayasacılardan bir tanesi Solon’dur. Solon’a soruyorlar en güzel anayasa hangisidir? ‘Bana hangi toplum ve hangi ülke için olduğunu söyleyin’ diyor. Zira toplumlar farklı farklıdır. Emel güzel bir anayasa yapmak. Beşerler eşit, özgür, yarınından emin, garanti içinde çocuklarını inançla geliştirebilecekleri bir siyasal toplum kurmak istiyorlar. Her toplumdaki toplumsal, siyasal, kültürel şartlar farklı olduğu için her birinin bu hedefe ulaşmadaki kullanacağı kavramlar ve kurallar farklı farklı olmak zorundadır. Örneğin bayan erkek eşitliğinin hiç sorun olmadığı bir toplumda bunun kural olarak yazılması gerekmeyebilirken, bayanların eşit addedilmeği bir toplumda ise kesinlikle ve kesinlikle bayanların eşitliğini sağlayabilecek kurallar olmalıdır. Hiç kimse bu kurallar ‘bende yok sende neden var’ diyemez. Şayet toplumdaki çatışma alanları bir değişmez unsur konulmasını gerekli kılmayacak ölçüde ise değişmez husus koymanın bir manası yok. Zira toplumda bir konsensüs vardır.”
“Demokrasi ile bağdaşmaz”
Sputnik’ten Osman Nuri Cerit’in haberine nazaran, Türkiye’deki birinci 4 unsurun varlığının nedenleri hakkında da bilgi veren Batum “Türkiye üzere bayan erkek eşitliğinin bile, dinî açıdan bir ayrım vasıtası olarak kullanıldığı, millet olgusunun bile bir ayrım ögesi olarak kullanılabildiği, kimimizin ‘ümmet’ dediği, kimimizin ‘diğer milletleri ne yapacağız’ dediği, kimimizin ‘Türk milletine karşı olduğu’ bir ülkede değişmez unsurlar şunu sağlar. Bunlar değişmesin, toplumda bu anlayış otursun. Türkiye’de örneğin laik sistemle ezası olan, laik sistemi sevmeyen, burası ‘Sünni Müslümanların ülkesindir’, başkalarına ise lakin ‘hoşgörürüz’ diyen bir kitle var. Bu görüş hayli ve talep ettikçe, bence Anayasa’da öteki bütün insanların, 5-10 kişi bile olsa, hakların korunması açısından değişmez hususlar çok büyük ehemmiyet taşır. Aksi demokrasi ile bağdaşmaz” sözlerini kullandı.
“Her toplumun çatışma alanları farklı farklıdır”
Değişmez unsur örneklerinin farklı ülke anayasalarında da olduğuna vurgu yapan Batum “Fransızlar cumhuriyeti bir oyla kabul edebilmişler ve çabucak akabinde ‘cumhuriyet değişmez’ demişler. İtalyanlar Mussolini devrini yaşadıkları için ‘cumhuriyet değişmez’ hususunu eklemişler. Portekizliler Salazar diktatörlüğünden kurtulmuş ve demiş ki ‘şu şu unsurlar değiştirilemez’ demişler. Almanlar ‘federal devlet niteliğindeki devlet ile temel hak ve hürriyetler değiştirilemez” demişler. Her toplumun çatışma alanları farklı farklıdır” değerlendirmesini yaptı.
“Laik sistemle büyük kahırları var”
2011 yılında TBMM çatısı altında kurulan Anayasa Uzlaşma Kurulu’na CHP’yi temsilen katılan Batum o süreçteki tartışmaları hatırlatarak “2011’de anayasa hazırlarken AKP daima olarak bunu lisana getirdi ‘kaldıralım’ dedi. Bunu ileri sürenler anayasa bilgisine yahut kâfi zekaya sahip olmadıkları için “Dünyada örneği yok ki bunun” diyorlardı. Bunun büsbütün yanlış olduğunu söylediğimizde “Bu kadar uzun değil” diyorlardı. Hiçbir manası olmayan hiçbir bilimsel yanı olmayan şeylere tutunuyorlardı. Hiçbir manası yokken neden bunu kaldırmak isterler, zira laik sistemle büyük badireleri var. Bunu isteyenler şunu istiyor; bu ümmet olsun, millet olmasın, bağlayan tek öge din olsun, mezhep olsun. Alevilerle ilgili mahkeme kararlarına karşın buna uyulmuyor. İsmi demokrasi bir de bunun kaldırıldığını düşünün” tabirini kullandı.
“Kuyruğun geçtiği yerden fil de geçer”
Komite çalışmaları sırasında CHP’li birtakım üyelerin birinci dört husus ile ilgili açıklamalarına da değinen Batum “CHP’nin içinde Anayasa’nın birinci dört hususunu ‘tamamen değiştirelim yahut kaldıralım’ diyen yoktu. Zira ‘Bizim laiklikle meselemiz var, yahut üniter devletle problemimiz var’ diyen yoktu. Birinci dört husustaki kimi yanılgılı ibareler tabi ki kaldırılabilir. Mesela ‘insan haklarına saygılı’ ne demek, insan haklarına dayanan olmalı. Devletin lisanı Türkçedir değil, resmi lisanı Türkçedir olabilir, lakin denizin dalgalı olduğu, ve AKP üzere partilerin hazır ol da olduğu, laiklik prensibini en kıymetli şey olarak kabul ettiği bir devirde, birtakım arkadaşlarımız ‘laikliği değiştirmeyiz bu eksiklikleri değiştirelim, bu yanlışlıkları değiştirelim daha yeterli bir anayasa metni hazırlayalım’ dediğinde, ben ‘kuyruğun geçtiği yerden fil de geçer’ dedim. Bir bakarsınız virgül değil, ‘eller havaya laikliği de kaldıralım’ yahut ‘millet sözünü de kaldıralım’ derler. Ben buna karşı olduğum için kimi arkadaşlarla karşı karşıya geldim. Beni CHP o devirde iki bireyle birlikte Anayasa Uzlaşma Kuruluna temsilci olarak gönderdi. Ben çok temel mevzularda bile anayasa profesörüyüm demeden, öbür milletvekili arkadaşlarıma sordum. 134 arkadaşımızdan 120 küsuru bana karşılık verdi. Yüzde 90 oranla benim önerdiğim kabul edildi” kelamlarını kullandı.
“AKP ve MHP’nin anayasa yapma yeteneğinin olduğuna inanmıyorum”
Cumhur İttifakı kanadında bir müddettir devam eden anayasa hazırlıklarını da pahalandıran Batum “Dünyanın hiçbir önemli ülkesinde 2007, 2010, 2017’de tek başına, hem de ‘daha bu türlü bir anayasa değişikliği yapılmadı’, ‘bütün kaygılarımızdan kurtulduk’ diyerek anayasa değişikliği yapmış bir iktidarın, ‘4 yıl sonra ya daima yanlış yapmışız, bu sefer doğrusunu yapacağız’ diyerek ortaya çıkabildiği hiçbir önemli ülke yoktur. Ben AKP ve MHP’nin anayasa yapma yeteneğinin olduğuna inanmıyorum. Hele hele tek başına yapmasının hiç mümkün olmadığına inanıyorum. Ve artık ‘hadi gelin daima birlikte bir anayasa yapalım’ demek için de 14 yıl geciktiğini düşünüyorum. Türkiye’de anayasa değişir mi değişmez mi yalnızca gündemi saptırmak için, öbür hiçbir çıkar yolu kalmamış bir iktidarın son çırpınışları olarak görüyorum” dedi.