Yeni anayasa çalışmaları ile ilgili Tbmm Genel Konseyi 27. Devir 5. Yasama Yılı açılış konuşmasında bildiriler veren Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açıklamalarının akabinde yeni anayasa konusu toplumsal medyada tekrar gündem konusu oldu. Vatandaşlar Yeni anayasa nedir? Yeni anayasa unsurları nelerdir? Yeni anayasa çalışmaları! hakkında ayrıntıları araştırdı. Pekala, Yeni anayasa nedir? Yeni anayasa hususları nelerdir? Yeni anayasa çalışmaları! detaylar haberimizde…. Gündem haberler için bizi takip edin. Haberler.com gündemin sıcak bahislerini sizler için derliyor.
YENİ ANAYASA NEDİR?
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Meclis Lideri Mustafa Şentop’un akabinde Genel Kurul’da 27. Devir 5. Yasama Yılı açılış konuşmasını gerçekleştirdi:
“Milletimiz şunu artık çok âlâ biliyor; TBMM’nin ışıkları açık ise, milletvekilleri çalışıyor ise Allah’ın müsaadesi ile bu milletin sırtı yere gelmez. Son yıllarda üretkenliği daha da artan Meclis’imizin 2023 maksatları ve 2053 vizyonu için elinden geleni yapacağından kuşku duymuyorum.” diyen Erdoğan şöyle devam etti: “Yeni anayasanın muvaffakiyet ile hayata geçirileceğini umut ediyorum. Yeni anayasa milletimize verebileceğimiz en hoş 2023 ikramı olacaktır. Biz hazırlıklarımızı yapıyoruz, sonuçta karar ve takdir ulu Meclis’indir. Partiler anayasa tekliflerini kamuoyu ile paylaşmalı. Anayasa teklifimize takviye ve katkı verecek herkese şimdiden teşekkür ediyorum.”
Cumhurbaşkanı Erdoğan TBMM Genel Şurası 27. Devir 5. Yasama Yılı açılışında konuşma gerçekleştirdi.
YENİ ANAYASA UNSURLARI NELERDİR? YENİ ANAYASA ÇALIŞMALARI!
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Haziran ayında katıldığı TRT canlı yayınında yeni anayasa hususları ile ilgili iletiler vermişti.
“Yeni anayasa çalışmasında nasıl bir takvim öngörüyorsunuz? Nasıl bir anayasa taslağı var elinizde? Kritik kurumların yapısında bir değişiklik olacak mı?” sorusuna Erdoğan, şu cevabı verdi:
“Detaya, teferruata girersem Cumhur İttifakı’ndaki ortağımıza yanlışlık yapmış olurum. Şu anda anayasa çalışmamızı yapan takımla evvel bizim heyetimiz bir oturup konuşacak, değerlendirmemizi yapacağız 128 husus üzerinde. Bu çalışmamızı yapacağız ve bu çalışmayı yaptıktan sonra çıkarılması gereken, ek edilmesi gereken ne üzere unsurlar vardır, bunları ortamızda konuşacağız. ‘Tamam’ dediğimiz anda da Devlet Beyefendiye bunu şahsım ve heyetim olarak takdim edeceğiz. Biz, bu ortada bu çalışmayı da Devlet Beyin bana göndermiş olduğu kendi çalışmaları ile de ayrıyeten mezcedeceğiz. Ve birlikte yapacağımız bu çalışma, birebir vakitte Cumhur İttifakı’nın ortak çalışması olacak.”
Erdoğan, bu çalışmayla ne üzere ekler yapılabilir, ne üzere eksiklikler var, anayasanın ömür şartlarına giren inisiyatiflerinde ne üzere çıkarımlarda bulunulabilir mevzularının değerlendirileceğini söyledi.
ANAYASA NEDİR?
Anayasa, ülke üzerindeki egemenlik haklarının kullanım yetkisinin içeriğinde belirtildiği formuyla devlete verildiğini belirleyen toplumsal kontratlardır. Hans Kelsen’in normlar hiyerarşisine nazaran başka bütün türel kurallardan ve yapılardan üstündür ve hiçbir kanun ve yapı anayasaya alışılmamış olamaz. Devletin temel örgüt yapısını kuran, kıymetli organlarını ve işleyişlerini belirleyen; ayrıyeten temel hak ve özgürlükleri tespit edip, hudutlarını çizen hukuk metinleridir. Toplumsal bir mukavele niteliği taşır. Devlet faaliyetlerini ve oluşum biçimini düzenleyen yasa metnidir.
Anayasa, bir devletin idare biçimini belirtir. Toplumların ülke üzerindeki egemenlik haklarının, bireylerin temel haklarının hangi şartlar altında devlet tarafından kullanılabileceğini belirleyen temel kanunlardır. Devletin temel kurumlarının nasıl işleyeceğini belirler. Genel olarak genel kararlar, temel hak ve özgürlükler, bireylerin topluma karşı vazife ve sorumlulukları ile yasama, yürütme, yargı üzere anayasal devlet organlarını tanımlayan kısımlara sahiptir.
Fransızca “constitution” (konstitüsyon) sözcüğünün karşılığı olarak günümüz Türkçesinde “anayasa” sözü kullanılır. Türkçede bu sözcüğe karşılık, Osmanlı devrinde “kanun-u esasi”, Cumhuriyet periyodunun birinci yıllarında “teşkilat-ı esasiye kanunu” kullanılmıştır.
OSMANLI VE TÜRKİYE’DE ANAYASA TARİHİ NEDİR?
• 1808 – Sened-i İttifak: Anayasa değildir. Lakin Türk tarihinde Anayasal fikrin oluştuğu birinci dokümandır. 1808 Sened-i İttifak ile başlayan Anayasal süreç, Tanzimat Devranı boyunca çeşitli fermanlar ile kişisel hak ve özgürlükleri elde etmiştir.
1) 1876 – Kanun-i Aslı: (Nedeni: 1. Meşrutiyet) Türk tarihinin birinci anayasasıdır. Osmanlı’nın birinci yazılı anayasası Kânûn-ı Temeli 1876’da ilan edildi ve Meclis-i Âyan ile Meclis-i Mebûsan açılarak Meşrutiyet rejimine geçildi.
Meşrutiyet (Meşruti Monarşi): Hükümdarı çeşitli ölçülerde denetleyebilen ve iktidar yetkisini farklı seviyelerde paylaşabilen bir meclisin/ parlamentonun bulunması halidir. Burada dikkat edilmesi gereken en değerli konu, bu meclisin bir müşavere konseyi yahut bakanlar heyeti olmayışıdır (çünkü bunlar değişik isimlerle mutlak monarşilerde de bulunabilir). Meclis hükümdarın iktidar ve yasama gücünü paylaşan ve kısıtlayan bir organ olmalıdır. Bu denetleme yetkisi de farklı çeşit ve ölçülerde uygulanabilir. Hükümdar da meclis üzerinde feshetme, seçimleri yenileme başta olmak üzere farklı haklara sahip bulunabilir. Osmanlı Meşruti Meclisi, İngiliz Parlamentosundaki yapı örnek alınarak oluşturulmuştur. (İngiliz Parlamentosu bugün de tıpkı sistemi uygular.)
2) 1908 – Kanun-i Aslı: (Nedeni: 2. Meşrutiyet) 1876’daki Yasal Temeli tekrar yürürlüğe koyulmuştur. (* 1909’da kıymetli değişiklikler yapıldı.) 1908’de İkinci Meşrutiyet’in ilanıyla yine toplandı. İstanbul’un işgaline kadar faaliyetlerine devam eden meclis, 11 Nisan 1920 tarihinde işgal güçlerinin baskısıyla büsbütün kapatıldı.
3) 1921 – Teşkilat-ı Esasiye: (Nedeni: 1920’de TBMM’nin açılışı) Teknik manada anayasa sayılması tartışmalıdır. Zira bir Anayasa’da bulunması gereken pek çok özellik eksiktir. Çok kısa bir metindir. Yalnızca devletin temel yönetimi hakkında unsurlar içerir. Savaş şartları nedeniyle temel hak ve özgürlüklere değinilmemiştir. Ayrıyeten Osmanlı Devleti varlığını sürdürdüğü için şimdi bağımsız bir devletin anayasası değildir. 1. Dünya savaşının akabinde Anadolu’da bağımsızlık gayreti veren TBMM, 1921 Anayasası’nı ilan etti. İnanılmaz şartlarda oluşturulan bu Anayasa 1924’e kadar yürürlükte kaldı.
Meclis Hükümeti Sistemi: Meclis Lideri tıpkı vakitte Başbakandır. Bu kurumlar ve makamlar daha sonra ayrıştırılmıştır. İcra Vekillerini (Bakanlar Kurulu) seçme ve vazifesine son verme yetkisine meclis sahiptir. Her bir vekil meclis tarafından başka ayrı seçilir. Çift dereceli seçimler uygulanır. Yani halk delegeleri seçer, delegeler de vekilleri seçer.
Not: Meclis Hükümeti Sistemi günümüzde her ne kadar tüm Dünya’da geçerliğini yitirmişse de İsviçre de hala geçerlidir. Meclis Hükümeti Sisteminde iktidar ve muhalefet ortasındaki ilgileri düzenleyecek rastgele bir düzenek da kelam konusu değildir. Evvelce Partisiz bir rejim vardır. Muhalefet Meclis içi gayriresmî kümeleşmelerle oluşur. Örneğin Sarıklılar: İslamcı, Fesliler: Osmanlıcı, Kalpaklılar: Milliyetçi, Şapkalılar: Batıcı siyaseti simgeler. • Cumhuriyet’in ilanıyla (1923) birlikte Kabine Sistemine geçilmiştir. Haberler.com son dakika haberler, gündem haberler ve tarafsız haberler için okumaya devam edin.
Kabine Sistemi: Başbakan tarafından bakanlar için liste hazırlanır, Cumhurbaşkanı’nın onayına sunulur. Meclisten alınan Güvenoyu ile vazifeye başlar.
Birinci Mecliste Kuvvetler Birliği unsuru benimsenmiştir. • Kuvvetler Birliği: Yasama, yürütme ve yargı son karar makamı olarak birebir organdadır (TBMM). • Kuvvetler Ayrılığı: Yasama, yürütme ve yargı organları başkadır. Dünyada birinci kere Fransız düşünür Montesquieu tarafından öne sürülmüştür. (Türkiye’de 1961’de geçildi.)
4) 1924 – Teşkilat-ı Esasiye: (Nedeni: 1923’de Cumhuriyet’in ilanı) Cumhuriyet’in birinci anayasasıdır. 1924 anayasası klasik haklar denilen kararlara yer vermiş ve isimleri belirtilmiştir. Kuvvetler Birliği unsuru benimsenmiştir. 1923’te geçilen Kabine Sistemi uygulaması devam ettirilmiştir. Tek partili hayata ve nihayet çok partili siyasete geçilmiştir. Cumhuriyetin ilanının akabinde yeni kurulan devlet için derli toplu yeni bir Anayasaya muhtaçlık duyuldu ve 1924 Anayasası ilan edildi. 1921 Anayasasında TBMM’ye tanınan yargı yetkisi 1924 Anayasası ile bağımsız mahkemelere tanınmıştır.[7]
1923-24 ortası 1921 Teşkilat-ı Esasiye geçerli olduğu için Cumhuriyet’in birinci Anayasası olduğunu kabul eden kaynaklar vardır. Dikkat edilmesi gereken konu;
– Cumhuriyet İlan Edildiğinde; 1921 Teşkilat-ı Esasiye yürürlüktedir. (1923 – 24 arası)
– Cumhuriyet Devrinde; yapılan birinci Anayasa ise 1924 Teşkilat-ı Esasiye’dir.
5) 1961 – Anayasa: (Nedeni: 1960 Askeri İhtilali) “Anayasa” sözcüğü birinci sefer kullanılmıştır. 1961 anayasası ile Kuvvetler Ayrılığı unsuruna geçilmiştir. Ayrıyeten yasama iki meclise ayrılmıştır: Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu. Ayrıyeten birinci defa Anayasa Mahkemesi kuruldu. Eski kurum isimleri Türkçeleştirildi. Ör: Şura-yı Devlet’in ismi Danıştay yapıldı. 27 Mayıs Darbesi ile kurulan komitenin yeni anayasa çalışmaları sonucu ilan edilen Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1961), birtakım yeni düzenekler getirmiştir. Cumhuriyet Senatosu (Türkiye) ile meclis iki kanatlı hale gelmiş, Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi’nin kurulmasıyla meclis üzerinde hukuksal kontrol sağlanmış, Bakanlar Şurası ve Cumhurbaşkanlığı üzerine yaptığı düzenlemelerle hükûmet sistemi Parlamenter sistem’e çevrilmiştir. Ekonomik ve toplumsal haklar başta olmak üzere sendika kurma, grev, toplu iş kontratı üzere haklar birinci sefer tanınmıştır.[8]
6) 1982 – Anayasa: (Nedeni: 1980 Askeri İhtilali) Tek Meclisli yapıya geri geçildi. Anayasa Mahkemesinin varlığı ise korundu. Yaşanan hükûmet krizlerinin çözülememesi üzerine 12 Eylül 1980 tarihinde askeri darbe gerçekleşmiştir. Kurucu iktidarın hazırladığı 1980 Anayasası ile hükûmet krizlerine sebep olan tıkanıklıkları giderici tahlil yolları öngörülmüştür. Cumhurbaşkanına meclis seçimlerini yenileme yetkisi tanınmış, Cumhuriyet Senatosu kaldırılmış, Bakanlar Konseyi içerisinde Başbakanın yetkileri artırılmıştır
Sizce Türkiye, parlamenter sisteme dönmeli mi?
— Haberler.com (@Haberler) September 30, 2021
