Taliban’ın Afganistan’da denetimi ele geçirdikten sonra oluşturduğu idarenin Dışişleri Bakan Vekili Emirhan Muttaki, bugün Ankara’da.
Muttaki liderliğindeki Taliban heyeti, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun daveti üzerine Doha üzerinden Türkiye’ye gitti. Evvel İstanbul’a, oradan da tarifeli uçakla Ankara’ya geçen heyet, Dışişleri Bakanlığı’nda görüşmeler yapacak.
Muttaki’nin evvel Çavuşoğlu’yla ikili görüşme yapması, akabinde heyetler ortası görüşmeye geçilmesi planlanıyor.
Muttaki, Taliban’ın Doha’daki ofisinde son haftalarda ABD ve Avrupa ülkelerinden gelen temsilcilerle masaya oturan heyetin de başındaydı. Birebir isim, Pakistan, Rusya ve Çin’den gelen temsilcilerle de Kabil’de bir ortaya gelmişti.
Eski bir ABD Dışişleri Bakanlığı üst seviye yetkilisi, toplumsal medya üzerinden, Doha’dan İstanbul’a giden THY uçağının birinci sınıfında seyahat yapan Muttaki’nin fotoğrafını paylaştı.
Pretty sure on flight with Taliban. What say you Twitter Taliban experts. Who am I sitting next to and why he reclining seat now before take off? pic.twitter.com/XSC5q028Zq
— Jason Blazakis (@Jason_Blazakis) October 14, 2021
Kabil Havalimanı ile ilgili görüşmeler ‘sürüyor’
Ziyaretle ilgili BBC Türkçe‘ye bilgi veren lakin bahsin hassasiyeti sebebiyle isminin verilmesini istemeyen Türk yetkililer, Kabil Havalimanı’nın işletmesi ile ilgili görüşmelerin sürdüğünü; Taliban’ın bu süreçte en önemsediği hususun milletlerarası tanınırlık ve meşruiyet olduğunu söyledi.
Bu sebeple aslında Taliban idaresinden, Muttaki’den daha üst seviye isimlerin Ankara’ya davet edildiğini; görüşmeler sonucunda davetin dışişleri bakanı seviyesinde olmasına karar verildiğini ve bu sebeple dışişleri bakan vekilinin gelmesine karar verildiğini belirtti.
Türkiye, Kabil’de büyükelçiliği bulunan ve diplomatların buradan eskisi üzere çalışmaya devam ettiği tek NATO ülkesi. Kabil’deki büyükelçilik vazifelileri de, şimdi resmi bir tanınma olmasa da, Taliban’ın oluşturduğu yeni idareyle günlük olarak bağlantısı sürdürüyor.
Alanda yürütülen bu temas sırasında da ABD başta olmak üzere milletlerarası toplumla tıpkı istikamette olan “kapsamlı idare, kız çocuklarına eğitim hakkı, bayan hakları” üzere sorunlar konusunda bildiriler verilmeye devam ediyor.
Türkiye, bir yandan da hâlâ Kabil Havalimanı işletmesini kalıcı olarak üstlenmeye talip. ABD’nin Ağustos sonunda çekilmesinin akabinde havalimanına süreksiz olarak -Taliban’ın da yakın bağlantı içinde olduğu- Katar girmiş; süreksiz sistemler yerleştirerek havalimanında oluşan boşluğu doldurmuştu.
- Taliban: En kıymetli partnerimiz Çin; Katar ve Türkiye, Kabil Havalimanı için çalışıyor
- Afganistan’da 20 yıl sonra tekrar denetimi sağlayan Taliban nasıl kuruldu, bugüne nasıl geldi?
Türkiye, Afganistan’ın hem insani yardımların geçişi, hem milletlerarası toplumun temasının sürmesi için havalimanının memleketler arası ulaşıma açılmasının kıymetini vurgulayarak Taliban’la bu doğrultuda görüşüyor. Bu süreçte Batılı müttefikleriyle de temas halinde.
Taliban da global ticarete katılabilmek, insani yardım alabilmek ve iktisadını düzeltebilmek için havalimanının memleketler arası ulaşıma açılmasını istiyor. Lakin bunun öncesinde, Afganistan’da yasal idare olarak tanınma arayışında. Havalimanı işletmesine talip olan Türkiye ile üst seviye görüşmelere de bu sebeple daima olumlu yaklaştı.
Örgütün üst seviye yöneticilerinden Molla Abdulgani Baradar, ABD ile çekilmeden evvel yaptığı görüşmeler boyunca da “uluslararası alanda tanınmak ve yetkililerle temas kurmak istediğini” iletiyordu.
Emsal bir durum Taliban ile Çin ortasında yaz aylarında da yaşanmıştı. Çin’in “Afganistan hududundaki terör örgütlerini durdurma karşılığında yatırım yapma kelamı verdiği” Talibanlı yetkililer, 28 Temmuz’da Çin’de Dışişleri bakanı Vang Yi ile görüştü. Ankara’daki kaynaklar, bu ziyaretin Çin’in Taliban’ı ikna etmek için yaptığı bir “meşruiyet gösterisi” olduğu görüşünde.
Taliban, tanınmalarının ve milletlerarası sisteme angaje olmalarının hem ülkedeki IŞİD-H başta olmak üzere silahlı örgütlerin yine güçlenmesini hem de batıya göç dalgasını engellemek için kritik ehemmiyette olduğunu savunuyor.
Lakin ABD ve Avrupa ülkeleri başta olmak üzere birçok ülke; tanınma için Taliban’ın şeriata dayalı ayrımcı ve zalim idaresinin değişmesi gerektiğini tabir ediyor.
- Kabil’de bayanlar şov yaptı, Taliban müdahale etti
- Afganistan’da Uygurlar, Taliban’ın yanı sıra Çin’den de korkuyor
- Afganistan’da Taliban, ortaokula erkek öğrencilerin girişine müsaade verdi, kız öğrenciler için okulların daha sonra açılacağını söyledi
- Afganistan’da Taliban idaresinde bayan yargıçlar haklarında karar verdikleri katillerin gayesinde
- Taliban, Kabil’deki bayan belediye çalışanlarına ‘evde kalın talimatı’ verdi
- Afganistan: Taliban’ın Herat’ta dört kişinin cesedini teşhir ettiği bildirildi
Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu da, Çarşamba günü yaptığı bir açıklamada Afganistan’da insani yardımlar için angajmana girilmesi gerektiğini belirtmiş ve “sistemin çökmesi durumunda bundan terör örgütlerinin yararlanacağını” savunmuştu.
Bu türlü bir kriz durumunda da milyonlarca Afgan’ın göç edeceğini ve yeni bir göçmen kriziyle karşı karşıya kalınacağı konusunda ihtarda bulunan Çavuşoğlu, kapsayıcı bir idare oluşturulması ve istikrarın sağlanması için “Taliban idaresine telkinlerde bulunduklarını” söyledi.
Çavuşoğlu, dört ya da beş dışişleri bakanının yakın vakitte “Bunları yerinde görme, nasıl bir angajmana girileceğini görme açısından ve Taliban’a telkinlerimizi söylemek adına” Afganistan’ı ziyaret edeceklerini söyledi.
İslam İşbirliği Teşkilatı üye ülkelerden dışişleri bakanlarıyla ziyaretin detayları şimdi görüşülürken Taliban heyeti, Türkiye’ye gitti.