Glasgow’da yapılacak kritik iklim konferansına yalnızca iki hafta kala yayımlanan kapsamlı bir araştırma, Covid-19 krizinden çıkışın iktisatta yol açtığı canlanma ile fosil yakıt kullanımının büyük süratle yine arttığına işaret ediyor.
Yapılan yeni bir araştırmaya nazaran dünyanın en güçlü 20 ülkesinin atmosfere saldığı karbon ölçüleri tekrar ve süratle yükselmeye başladı.
İklim Şeffaflık Raporu, G20 kümesi olarak bilinen en güçlü ülkelerin, 2020 yılında koronavirüs pandemisi nedeniyle yüzde 6 civarında gerilemiş olan karbondiyoksit salımlarının, bu yıl prestijiyle yine yüzde 4 civarında yükselmiş olacağını kaydediyor.
Çin, Hindistan ve Arjantin’in 2019’daki karbon salımları seviyesini aşacakları görülüyor.
Raporun müellifleri fosil yakıt kullanımının devam etmesinin, global ısınmayı denetim altına alma uğraşlarını boşa çıkardığını kaydediyorlar.
İskoçya’nın Glasgow kentinde yapılacak kritik iklim konferansına (COP26) yalnızca iki hafta kala, müzakerecilerin işi çok sıkıntı görünüyor.
Konferansın ana emellerinden birisi daha evvel tespit edilen, hayati ehemmiyetteki, global ısı artışını 1,5 santigrad derece ile sınırlama maksadını tekrar canlandırmak ve erişilebilir kılmak.
Dünyanın ortalama ısısının zati sanayi ihtilali öncesi periyoda nazaran 1,1 santigrad derece yükselmiş olması, bundan sonra global ısı artışının sınırlamayı da çok güçleştiriyor.
Hasılı COP26 bu bahiste başarılı olacaksa, en çok karbon salan ülkelerin çok tezli siyasetlerle ortaya çıkması lazım.
Raporun bize gösterdiği ise bu mevzuda gereğince çabuk davranılmadığı.
Karbon salımlarının dörtte üçünden G20 sorumlu
Dünyanın varlıklı ülkelerinden oluşan G20 global korbon salımlarının yüzde 75’ini yapıyor. Fakat geçen yıl Covid-19 nedeniyle bir çok iktisadın daralması, işyerlerinin kapanması nedeniyle bu salımlarda kıymetli düşüşler yaşanmıştı.
Ancak bu yıl ekonomiler yine canlanmaya başlarken tekrar fosil yakıtlar bilhassa de kömür kullanımı arttı.
16 araştırma kuruluşu ve etraf kampanyası kümesinin ortak çalışmasıyla hazırlanan rapora nazaran yıl sonuna kadar G20 genelinde karbon salımlarındaki yükselmenin yüzde 5’i bulaşacağı hesaplanıyor.
Bu da esasen yükselişin aşağı üst yüzde 60’ının gerçekleştiği Çin’den kaynaklanıyor. Lakin ABD ve Hindistan’da da kömür kullanımında artış var.
Çin’de kömür kullanımı da global iktisat yavaş yavaş canlanırken güç talebinin artmasıyla birlikte süratle yükseldi.
Kömür fiyatları bir yıl öncesine nazaran yüzde 200 artış gösterdi.
Bu da kömürle çalışan güç santrallerinin elektrik üretmesini ekonomik olmaktan çıkarınca elektrik kesintileri yaşanmaya başlandı.
Çin hükümetinin bu hafta bir siyaset değişikliğiyle, bu güç santrallerinin, elektriği piyasada oluşan fiyattan satmasına müsaade vereceğini açıklamasıyla bu yıl kömür tüketiminin daha da süratli artması beklenebilir.
Doğal gaza gelince, İklim Şeffaflık Raporu, G20 ülkelerinin 2015 ile 2020 ortasındaki 5 yıl içinde doğal gaz kullanımının yüzde 12 arttığını bildiriyor.
Önderler, Covid salgınından çıkış sürecinin “yeşil odaklı” olacağını vaadettiler lakin güçlü ülkelerin taahhüt ettiği fonlar bunu sağlamaya kâfi değil.
Örneğin ekonomileri canlandırmak için ayırılan 1 trilyon 800 milyar doların yalnızca 300 milyarı yeşil projelere ayırılmış durumda.
Bu ölçüsü bağlamı içinde düşünebilmek için bir örnek verelim: Örneğin G20 ülkeleri 2021 Ağustos ayına kadarki 18 ay içerisinde yalnızca osil yakıt bölümünü desteklemek için bu kadar harcama yaptılar.
Çarklar dönmeye başladı
İklim Şeffaflık Raporu kimi olumlu gelişmelere de yer veriyor.
Bunlar ortasında varlıklı ülkelerde güneş ve rüzgar gücü kullanımının, 2020 yılında rekor artış göstermesi de var.
Yenilenebilir güç kullanımı şu anda 2020 yılına nazaran yüzde 12 artmış durumda.
Siyasi olarak da G20 kümesinde çoğunluğun sıfır karbon salımı gayesinin yüzyılın yarısı civarında tutturulması gerektiğini kabul etmesi çok kıymetli bir ilerleme sayılıyor.
Kümenin bütün üyeleri Glasgow Konferansı başlamadan evvel 2030 yılı karbon salımı maksatlarını hazırlayıp masaya getirmeyi kabul etti.
Ancak şu ana kadar Çin, Hindistan, Avustralya ve Suudi Arabistan planlarını sunmuş değil.
Berlin merkezli kar hedefli olmayan bir iklim araştırma kuruluşu olan Climate Analytics’den Kim Coetzee İklim Şeffaflık Raporu’nu koordine eden kişi.
Kim Coetzee, “G20 hükümetlerinin masaya daha argümanlı ulusal salım azaltma gayeleriyle gelmesi gerekiyor. Bu rapordaki sayılar bunu yapmadan bir şeyleri değiştiremeyeceğimizi doğruluyor. Bunu biliyorlar. Artık top COP26 öncesinde onların kalesinde” diyor.
Bu bakımdan gerek Hindistan gerekse Çin’in Glasgow’daki toplantı öncesinde, 1,5 santigrad derecelik ısınma sonu gayesine katkısı büyük olacak yeni ulusal planlar sunması beklentisi yüksek.
G20 kümesi COP26 toplantısı öncesinde Roma’da biraraya gelecek ve COP26 Konferansı’na başkanlık yapacak olan İngiltere hükümetinin bakanı Alok Sharma bütün ülkeleri artık hareketlenmeye çağırdı.
Sharma, “Bundan altı yıl evvel Paris’de önderler dünyaya bir kelam vermişti, artık bu kelamı tutmak yeniden onlara düşüyor” dedi ve ekledi:
“Tek tek her ülke sorumluluk taşıyor ve hepimiz üzerimize düşeni yapmak zorundayız. Zira iklim konusunda dünya ya daima birlikte başaracak ya da daima birlikte kaybedecek.”
