Fehmi Koru*
Apple firması, dünyada yüz milyonlarca kişinin kullandığı eserlerinin işletim sistemi IOS’te yakın vakitte esaslı değişiklikler gerçekleştirdi. IOS-15 akıllı cep telefonu ve tabletleri daha akıllı hale getirdi. Şimdi yeniliklerin bütün detaylarını çözdüğüm söylenemez, lakin öğrendiklerimden pek mutluyum.
Esaslı yeniliklerin devreye girmesi üzerinden fazla vakit geçmedi, lakin IOS-15’te güvenlik açığı ve çalışma aksaklıkları bulduğu için, sonuncusu bu sabah olmak üzere, o kısa müddette tam iki defa işletim sistemini düzeltme yoluna gitti Apple.
Akıllı cihazlarıma aksaklıkları ortadan kaldırmayı vaat eden düzeltmeleri indirirken beynimde kıvılcımlar çakıp durdu.
Nedeni var.
IOS-15 üzerinde firmanın teknik takımı aylar ve aylar uzunluğu çalışmış, Apple, kendisine program hazırlayanlar ile istekli kullanıcılara deneme mahiyetinde -Beta versiyonu ile- yeni sistemi evvelce indirme fırsatı tanıyarak, yenilikleri kullanıcılar eliyle denetlemişti de.
Buna karşın yanılgılar çıkabildi. Bugünkü düzeltmeden sonra Apple cihazlarımda artık IOS-15.2 yüklü.
Üzerinde ne kadar titizlikle çalışılırsa çalışılsın, her yeni sistem kusurlardan münezzeh değildir; bilakis öncesinde ‘en iyi’ olmasına çalışılmış teknolojik sistemlerin kusurları en geniş kullanıma girmeden tam fark edilemez.
Kıymetli olan, yanlışlar fark edildiğinde düzeltme yapabilme kolaylığının bulunmasıdır.
Teknolojik sistemler bu türlü de siyasi sistemler çok mu farklı? Siyasette de ülkeden ülkeye değişebilen sistemler uygulanıyor ve bu sistemlerin çabucak hiçbiri harika değil. [Churchill’in demokrasiyi ‘zaman vakit kullanıma giren başkalarını bilmesek en makus idare biçimi’ olarak tanımlamasını burada hatırlayabiliriz.]
Her siyasi sistemin içerisinde uyumsuzluk çıkarabilen özellikler -hatalar- bulunur.
Ülkeler uyguladıkları demokratik sistemi, karşılarına çıkan sıkıntıları –Apple firmasının akıllı aygıtlarının işletim sistemine yaptığı gibi- vakit içerisinde düzelterek yollarına devam ederler.
Gerekirse bu maksatla anayasalarda değişikliğe gidilir.
Türkiye 2017 yılında tarihi 150 yıla ulaşan parlamenter sistemden vazgeçmeye karar verdi. Yapılan anayasa değişikliği referandumunda halk da değişimden yana tutum aldı. ‘Başkanlık sistemi’ne geçildi. Yeni sistemin en geniş uygulamaları 2018 yılındaki seçimlerin ertesinde hayata geçirildi.
Üç yıla varan uygulamalar sonrasında ne görüyoruz?
Yeni sistemin vahim yanılgıları var. Parlamenter sistem kötülenerek ‘başkanlık sistemi’ reklamı yapılmıştı; kampanya sırasında yeni sistemi övmek için kullanılan ne kadar münasebet varsa çabucak hemen hepsi üç yıl içerisinde gerçekleşmedi.
‘Başkanlık sistemi’ ile ülke uçuşa geçecekti; yere çakılmaya az kaldı.
Siyaset kendi kusurlarını teknolojide olduğu üzere tamir edemiyor. Yanılgılar gözle görülür elle tutulur hal alsa da onları ortadan kaldırmak için düzeltmeler kolay yapılamıyor siyaset alanında. Kusurları ortadan kaldırmak için teşebbüste bulunmak yerine yanlışlar gözlerden gizlenmeye ve hatta kusurlar övülünecek şeylermiş üzere sunulmaya çalışılıyor.
Nasrettin Hoca’nın kendisinin yapıp kendisinin de beğenmediği ‘kar helvası’ üzere bir şey yeni sistem; değişimi sağlamak için kampanyalar açıldığında halkın önüne çıkarak vaatlerde bulunmuş olanların birçok artık onu savunamaz durumdalar.
AK Parti “Sorun cumhurbaşkanının geniş yetkileriyse, tartışır, onları azaltabiliriz” noktasında; lakin tabiatıyla tek bir adım atmıyor.
Var olan geniş yetkilerin o yetkilere sahip kişi tarafından kullanılmaması bir deva -düzeltme- olabilirdi; bu bile akla gelmiyor. Yeni sistemin cumhurbaşkanı, yetkilerini, diğer kurumlarla pekala paylaşabilir, kuvvetler ayrılığı prensibini bizatihi gözetebilir, istikrar ve denetleme açığını ortadan kaldırmak için Meclis’i daha fonksiyonel hale getirebilir.
Neden olmasın?
KHK’ların iptalini Anayasa Mahkemesi’ne bırakmak yerine kendi eliyle hepsini iptal edip kişisel hak ve özgürlüklerle ilgili tasarrufların TBMM’den geçmesi yoluna gidebilir mesela.
Merkez Bankası’nın bağımsızlığına titizlenebilir…
Yargıya müdahale edildiği argümanlarını dikkate alarak davranmaya başladığı üzere, diğerlerinin da adalet düzeneğinin tarafsızlığına gölge düşürmesini engelleyebilir…
Apple firmasının yeni sisteminin yanılgılarını ne vakit görse derhal ortadan kaldırmak için düzeltme yoluna gitmesi üzere, üç yıldır uygulanan ‘başkanlık sistemi’nde de şimdiye kadar 15-20 kadar düzeltme yapılabilirdi.
Birinci seçimde cumhurbaşkanı değişecek olursa, yeni gelen cumhurbaşkanı ‘başkanlık sistemi’ ile birlikte kullanması mümkün hale gelmiş olan geniş yetkileri kullanacak mıdır?
Herhalde kullanmayacaktır.
O halde şimdiki cumhurbaşkanı da isterse yetki kullanımında perhize başvurabilir.
Teknoloji alanında varlıklarını hissettiren sistemler yanlışlarını kolay kolay telafi edebiliyor, zararın büyümesinin önüne bu türlü geçiliyor.
Siyaset alanında tıpkı telafi düzeneğinin çalışmaması büyük eksiklik.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden alınmıştır.