Sürdüğümüz parfümler ve deodorantlardan, kamusal alanlara kadar koku, hayatımızda yapay zekanın ihtilal yaratacağı son alanlardan biri.
Lakin yeni koku trendlerini belirlemek ve eserleri her zamankinden daha süratli hazırlamak için artık büyük datalar ve çok süratli bilgisayarlar kullanılıyor.
Yapay zeka koku ihtilalinin öbür ucunda ise bir gün erken evrelerinde hastalıkların kokusunu alabilecek, daha sağlıklı kalmamıza ve daha uzun yaşamamıza yardımcı olacak bir teknoloji geliştiriliyor.
Yapay zeka teknolojilerin sürdüğümüz kokulardan, hastalıkların teşhis edilme formuna kadar her şeyi etkileyebilir. Nasıl mı?
Sorunları koklayarak bulmak
Getty Images Yapay zeka koku sensörleri, beğenilen bir ortam sağlamak üzere kalabalık yerleri izleyebilir. Aryballe isimli teknoloji teşebbüsü, kokuların bizi nasıl etkileyebileceğini bulmak ve sıhhatimiz hakkında bize neler söyleyebileceği üzerine tahliller yapıyor.
Lakin kokuları algılamak da güç: Işık yahut ses muhakkak bir dalga uzunluğuna sahip olsa da kokuları ölçmenin ve ölçüsünü belirlemenin kolay bir yolu yok.
Fransız şirket bunun yerine molekülleri algılamak için silikon çiplere monte edilmiş protein kesimlerini kullanıyor.
Şirketin CEO’su Sam Guilaumé, “Bir kokuyu [bilimsel olarak] tanım edemediğiniz için yapay zekaya gereksiniminiz var. Yapabileceğiniz tek şey, makineye ‘bu peynir, bu çilek, bu ahududu’ diye öğretmek” diyor.
Teknoloji vakit geçirdiğimiz alanları izlemek konusunda da değerli bir rol oynayabilir. Bilhassa de pandemiyle birlikte, güzel bir ortam sağlamak üzere gün içinde bulunduğumuz kalabalık yerleri.
Koku algılamanın daha çok konutlarla ilgili bir rolü de olabilir. Birtakım hastalıkların koku ile tespit edilebildiği uzun yıllardır biliniyordu. Helsinki Havalimanı’nda geçen yıl, yolcular ortasındaki Covid hadiselerini belirlemek için köpeklerle bir deneme yapıldı.
Yapay zeka, rastgele bir hastalığın erken belirtilerini takip etmek ismine sıhhatimizi günlük olarak izleyen birtakım eserlerin de önünü açabilir.
Guilaumé bunu, “Belki dişlerimi fırçaladığımda diş fırçamda bir koku alma sensörü. Sensör, sıhhat durumumu tahlil edecek” kelamlarıyla açıklıyor.
Sensör, “Bu diyabetin belirtisi, bu kanserin belirtisi” diyebilir.
Hastalığın erken teşhisi, tedavide başarılı olma talihini büyük ölçüde artırabilir.
Guilaumé, hastalık teşhis edebilecek diş fırçası üzere akıllı yapay zeka teknolojilerinin ufukta olduğuna inanıyor.
Koku bilimi
Getty Images Parfüm üreticileri, koku dizaynını hızlandırmak için yapay zeka kullanıyor Yapay zeka ayrıyeten yeni kokular geliştirmek için de kullanılıyor.
4 yaşından beri parfüm bağımlısı olduğunu lisana getiren Mariya Nurislamova, “Bağımlı olmak için ne yazık ki çok erken bir vakit. Annemin kokularını çalardım. O da bunu her seferinde bilirdi” diyor.
Parfüme olan bu erken aşkı Nurislamova’yı, Scentbird teşebbüsünün kurucularından biri olmasını sağladı. Şirket abonelerine her ay farklı bir üst seviye koku gönderiyor.
Nurislamova şöyle devam ediyor:
“Ama teknoloji de ikinci tutkum.”
Şirket, kendi uniseks kokularını piyasaya sürmeye karar verdiğinde, 300 bin abonesinin bıraktığı yorumları tahlil etmek için yapay zekayı kullandı.
Nurislamova’ya nazaran çözmeleri gereken sorun, bu kategorideki kokuların birçoklarının bir cinsiyet tarafından sevilmesi ve başka cinsiyet tarafından da yalnızca tolere edilebilmesiydi.
Bunu bir “zafer” olarak nitelendiren Nurislamova şunları söylüyor:
“Çünkü ‘Confessions of a Rebel’ Gucci yahut Versace üzere tanınmış bir marka değil ancak dayanılmaz bir muvaffakiyet elde etti. Bu başarıyı ise onu yaratmak için edindiğimiz bilgilere bağlıyorum.”
Scentbird şirketi, araştırmasını daha fazla koku geliştirmek için kullanmaya devam ediyor. Gerçekten bu yıl iki yeni seri daha eklendi.
Fakat koku alma halimizi değiştirmek için yapay zekayı kullanan tek iş bu değil.
Duygusal tesir
Getty ImagesÇok uluslu bu şirketin ismini yeniden de mağazalarda göremeyeceksiniz. Zira IFF, Armani, Calvin Klein ve Givenchy üzere büyük isimlerle kokular geliştirmek için perde ardında çalışıyor.
IFF’in bir asırdan fazla vakittir parfüm üretiminde uzmanlığı var. Lakin yapay zeka, 2 bin farklı çeşit koku içerisinde 60 ila 80 farklı bileşeni kullanarak üretim sürecine yardımcı oluyor.
Şirketin koku kısmında Global İnovasyon Müdürü Valery Claude, “Yapay zeka bir araçtır. Tıpkı Google Haritalar üzere. Parfümcüye karmaşa içinde gezinmede yardımcı olur. Böylelikle parfümcü zanaatına, yani sahiden yaratmaya ve hissine odaklanabilir” diyor.
IFF’in çamaşır deterjanları, yumuşatıcılar, şampuanlar üzere daha günlük kokulara kadar uzanan geniş bir çalışma alanına sahip.
İnsanların istekleri de pandemiyle birlikte değişti. Claude bu durumu şöyle açıklıyor:
“Sadece ‘Temiz ve canlı’ olmaktan çıktı artık. Beşerler daha fazla kollayıcı öge ve daha fazla bakım istiyor. Daha rahat hissetmek ve ilgilenilmek istiyorlar.”
Kokuların insanların ruh halleri ve algıları üzerindeki tesiri, şirketin ağır olarak odaklandığı bir mevzu.
Şirketin ‘Zindelik Bilimi’ programı, memnunluk, rahatlama, farkındalık ve özsaygı uyandırabilecek kokular yaratmak için yapay zeka teknolojisini kullanmayı amaçlıyor.
IFF’in birtakım çalışmalarında ise ayrıyeten nörolojik rahatsızlıkları olan insanlara yardım etmenin mümkün olup olamayacağı araştırılıyor.
Bunun “yaşam kalitesini artırmak açısından” yapıldığını lisana getiren Valery, “Alzheimer’ı düşünürseniz, koku alma üzere, görseller üzere dürtülerin olumlu bir rol oynayabileceğini biliyoruz” diyor ve ekliyor:
“Elbette tedavi açısından değil ancak beyni uyararak etkiyi yavaşlatması için.”