İZMİR (AA) – İzmir‘in Urla ilçesindeki hafriyatlar sırasında bulunan, Antik Çağ’da yaradanlara sunulan özel figürlü kaplar, 2 bin 600 yıl öncesine ışık tutuyor.
“Göremediklerinizi Göreceksiniz Projesi” kapsamında bir ay mühletle çok az yapıtları ziyaretçileriyle buluşturan İzmir Arkeoloji Müzesi‘nin ekim ayı konuğu “kutsal sunu kapları” oldu.
Klazomenai Antik Kenti etrafındaki hafriyatlar sırasında toplu mezarlar olarak da isimlendirilen bir nekropol alanında 2014 yılında bulunan milattan evvel 600’lü yıllara tarihlenen 4 eser, müzenin hazine odasındaki yerini aldı.
Yunan ırmak rabbi Achelous’u betimleyen, boğa, kuş ve çanak biçimi verilen kapların, 2 bin 600 yıl evvel Urla ve etrafında yaşayanlar tarafından yaradanlara adanarak mezarlara gömüldüğü bilgisi kaynaklarda yer alıyor.
Achelous başı
Kurtarma kazılarında eşsiz yapıtlara rastladıklarını söz eden Keser, Urla’daki Klazomenai kazısından da pişmiş topraktan yapılmış çok özel figürlere sahip yapıtların çıkarıldığını belirtti.
Keser, yapıtlardan birincisinin boynuzlu ve sakallı erkek başı formunda biçimlendirilmiş bir parfüm ya da yağ şişesi olduğuna dikkati çekerek, yapıtın kalkık kaşlar, yayvan ağız ve gülümsemesiyle Yunan ırmak yaradanı Achelous’u betimlediğini kaydetti.
Rahmeti simgeleyen Achelous’un, ırmak ilahlarının başı olduğuna dair Antik Çağ’da güçlü bir inanç bulunduğuna işaret eden Keser, Anadolu’daki sanatkarların da bu ilah için eserler vermiş olduğunu aktardı.
Boğa ritonu ve başkaları
Keser, mezarlardan çıkan bir öteki kıymetli yapıtın de ilahlara içki sunmakta kullanılan boğa formunda biçimlendirilmiş riton (Kutsal sayılan sunu kabı) olduğunu lisana getirerek, “Boğa figürü neolitik devirden geç antik periyoda kadar kesintisiz halde en çok kullanılan figürlerden biri olmuştur. Neolitik Devir’de Çatalhöyük meskenlerinin duvarlarından, Kalkolitik Devir’in ve Asur Ticaret Kolonileri Çağı’nın kült kaplarının üzerine kadar her yerde ve her periyotta gördüğümüz boğa figürüne kazılarımızda da rastladık.” diye konuştu.
Müzede ekim ayında sergilenen öteki iki yapıtın de kuş formundaki heykelcik ve çanak biçimindeki sunu kabı olduğunu lisana getiren Keser, şöyle konuştu:
“Nekropolden elde edilen bu tip eserler kullanım için değil, sunu maksatlıdır. Meyyit armağanı olarak ölen kişinin yanına gömülmüştür. Antik dünyada yaradanlara hizmet etmek, sunu yapmak adettendi. Bu kaplarla da rablerine içki sunmak ve onların takdirini kazanmak istediler.”
Hünkar Keser, İzmir’deki hafriyatlarda ele geçirilen yapıtların her birinin çok özel olduğunu ve tarihe ışık tuttuğunu kaydetti.
“Göremediklerinizi Göreceksiniz Projesi” kapsamında temmuz ayında gladyatörler ile atletlerin bedenlerini yağ ve kumdan temizlemek için kullanılan kazıma aleti “strigilis”, ağustosta peri heykelcikleri, eylülde ise Mısır’dan getirilmiş Uşabti heykelcikleri İzmir Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmişti.
Projeyle Ocak 2022’ye kadar her ay, hafriyatlarda çıkarılan nadide yapıtların müzede ziyaretçilerin beğenisine sunulması planlanıyor.