Erzincan’ın İliç ilçesi Çöpler köyündeki Türkiye’nin en büyük ikinci siyanür havuzunda kapasite artırımına gidildi. Çöpler Altın Madeni’nde yılda 11 bin ton siyanür kullanılacak.
Anagold Madencilik ve Çalık Holding’in ortağı olduğu Çöpler Altın Madeni’nin kapasite artırımına ait Etraf ve Şehircilik Bakanlığı tarafından çevresel tesir kıymetlendirme (ÇED) olumlu kararı verildi. İkinci sefer yapılan kapasite artırımı kapsamında madenin faaliyet alanı genişletilecek, flotasyon (cevher zenginleştirme) tesisi kurulacak.
2 bin 447 futbol alanı büyüklüğü alanda çalışma yapacak
Birgün’den Gökay Başcan’ın haberine nazaran, kapasite artışıyla birlikte ülkenin en büyük altın madeni olacak projenin bedeli ise 1 milyon 162 bin 800 TL. Müracaat belgesinde Çöpler Köyü Kilisesi’ni ÇED hudutları içerisine alan şirket, değişikliğe gitti. Kiliseyi çalışma sonları dışarısına çıkaran lakin çabucak tabanında faaliyet yürütecek olan şirketin ÇED sonları bin 747 hektardan oluşuyor. 13 yılda faaliyet alanını 2 buçuk kat artıran şirket toplamda yaklaşık olarak 2 bin 447 futbol alanı büyüklüğü alanda çalışma yapacak. 783,72 hektarı orman, 95,93 hektarı ise mera alanını kapsayan maden ocağı yerleşim yerlerinin yakının. Maden alanı Çöpler ve Sabırlı köylerine uzaklığı yalnızca 250 metre. Tarım topraklarını kimyasal zehre boğan şirket, sülfürik asit kullanımını yıllık 9 bin tondan 122 bin tona çıkaracak. Siyanür kullanımı ise yıllık 11 bin ton olacak. Madende ayrıyeten 16 çeşit çok tehlikeli kimyasal daha kullanılıyor. Halk ortasında kezzap olarak kullanılan nitrik asit ise bir yıl içinde bin 50 kilogram kullanılacak. ÇED evrakında yer alan bilgilere nazaran şirket, 10 adet evaporatör (buharlaştırıcı) inşa edecek. Bu evaportörler aracılığıyla zehir havuzuna biriken kimyasallar buharlaştırarak atmosfere salınacak.
“Sadece dağ keçisi ziyan görebilir”
Bölgede yıllardır en kıymetli geçim kaynaklar arıcılık ve meyvecilik. Bölgede 2019 yılında yaklaşık 130 ton doğal bal üretimi gerçekleşti. Başka geçim kaynağı meyvecilikte ise, yılda 120 ton üzüm, yaklaşık 600 ton elma, 234 ton ise armut üretimi yapılıyor. ÇED raporunda, alanda 19 göğüslü tipi belirlendiği, bunlardan dağ keçisinin memleketler arası kriterlere nazaran ‘zarar görebilir’; öteki 18 tıbbın ise ‘düşük risk’ kategorisinde olduğu belirtildi.
Personeller hakkını istiyor
Kapasite artırımına giden şirketin maden ocağının geçmişi emekçi hakları ve çevresel ziyanlar açısından tartışılıyor. Yeni kapasite artırımını bölgede istihdam yaratacağı savıyla savunan şirket, birçok sefer personelini mağdur etti. 2019 yılında madende çalışırken ayağına sülfürik asit dökülen personel işten çıkarıldı. Geçen nisan ayında ise maden emekçileri, Anagold şirketinin yerli taşeronu Çiftay şirketinin fiyat ve müsaade haklarının gasp edilmek istenmesine karşı kendilerini şantiyeye kapattı. Çalışanlar mesaili sistem nedeniyle düşen fiyatlarının artırılmasını, müsaade haklarının düzenlenmesini, sendika haklarının tanınmasını istedi.
“Akciğer ve bağırsak kanser olayları artmış durumda”
Şirketin ÇED olumlu kararıyla kapasite artırımına gitmesine bölge halkından Sedat Cezayirlioğlu reaksiyon gösterdi. Şirket ile yıllardır hukukî ve bilimsel olarak gayret ettiklerini belirten Cezayirlioğlu, bölgede artan akciğer ve bağırsak kanser olaylarına dikkat çekti. 29 Ekim’de bölgede bir buluşma gerçekleştireceklerini belirten Cezayirlioğlu şu tabirleri kullandı: “Verdiği ziyan itibariyle dünyada eşi gibisi olmayan bir maden burası. Burada siyanürden yüzlerce kat ziyanlı kimyasal kullanılır. Akciğer ve bağırsak kanser olayları artmış durumda. İlçede tarım bitmiş durumda. 25 yılda dolması gereken kimyasal atık barajı 2 yılda doldu ve genişletmeye gittiler. Baraj, 650 futbol alanı büyüklüğüne çıkacak. 350 metre aşağısında Fırat ırmağı var. Atık barajını faal fay çizgisi üzerine kurdular. Atmosfere verecekler bu atık barajında sülfürik asit ve siyanür kimyasallarını atmosfere verecekler. Çocuklarımız geleceğini ABD’ye peşkeş çekiyoruz. Bölge Çernobil’e dönmüş durumda.”