Evvelce Körler Ülkesi olarak da anılan Kadıköy yani Khalkedon’un tarihine ışık tutan Haydarpaşa Garı kazılarında 140 bin metrekarelik alanın 68 bin metrekaresindeki çalışmalar tamamlandı ve peronlar kaldırıldı. Hummalı çalışmanın sürdüğü hafriyat alanı havadan da görüntülendi. Peronların kaldırılmasıyla birlikte, Helenistik periyoda ilişkin bir mezar, yeni bir çoklu mezar, bir döküm atölyesi ile peron alanı dışında Osmanlı Devrine ilişkin bir çeşme, Bizans periyoduna ilişkin bir ayazma, 2. Dünya Savaşı vaktinde kurulan bir sığınak bulunurken, bugüne kadar çıkarılan sikkelerin sayısı 20 bin ve yeterli durumda olan ve okunabilen sikke sayısı ise 12 bine çıktı.
HELENİSTİK PERİYODA İLİŞKİN ANIT MEZAR
Hafriyat alanın en eski yapıtı Helenistik periyoda ilişkin yani 3 yüzyılda inşa edilen mezar anıtı olduğu düşünülen bir kalıntı. Kare formuna yakın bir yapıda olan kalıntıda bir de mermer lahit bulunuyor. Bu mezar anıtının çabucak yanında ise 5-6 yüzyılda yapıldığı düşünülen pak su boruları da bulunuyor.
YENİ BİR ÇOKLU MEZAR BULUNDU
Peronların kaldırılmasıyla birlikte hafriyatlarda yeni bir çoklu mezar daha tespit edildi. Şimdi çalışmaların devam ettiği orta Bizans periyoduna yani 10-11. yüzyıllara ilişkin mezarda 8 kişinin kemikleri bulundu.
5 BÖLMELİ YAPI KOMPLEKSİ
Peronların altındaki alanda 5 bölmeli değerli bir yapı tamı ortaya çıkarıldı. İçinde sikke ve çanak çömleklerin bulunduğu yapı kompleksi 4-5 yüzyıllara tarihleniyor. Tabanında mermer blokların bulunduğu kompleksin özellikleri ise hafriyat çalışmalarıyla birlikte gün yüzüne çıkacak.
SİKKELERİN SAYISI ARTTI
Kazılardan bugüne kadar bulunan sikke sayısı toplamda 20 bine bu sikkelerin güzel durumda ve okunabilir olanlarının sayısı ise 12 bin sayısına ulaştı. Buradaki çalışmalar da birinci kez hafriyat sırasında milattan evvel 5. yüzyıla tarihlenen birinci sikkelerinden biri katmanında tespit edildi.
OSMANLI DEVRİNE İLİŞKİN ÇEŞME VE BİZANS DEVRİNE İLİŞKİN AYAZMA
Hafriyatlarda Bizans periyoduna ilişkin bir de ayazma bulundu. Hala su akan ayazmanın yapısı ise bloklarla desteklenerek korunuyor. Bunun yanı sıra Kadıköy’de bulunan Halid Ağa Çeşmelerin bir tanesi de gar alanında bulundu. Osmanlı periyodunda 1790 yılında yapılan çeşme, daha sonra 1836’da Adülmecit tarafından tekrar onarıldı.
ASKERİ SIĞINAK BİRİNCİ KERE GÖRÜNTÜLENDİ
Haydarpaşa hafriyat alanında uzunluğu 400 metre olan ve 1940’lı yıllarda inşa edilen 2 girişli bir sığınak bulundu. Sığınak 2. Dünya Savaşı sırasında mümkün bir akın durumunda askerlerin korunması için inşa edilmiş. İçerisinde elektrik panoları ve tuvaletlerinde bulunduğu sığınak 2 metre genişliğinde ve 2 metre 40 santim yüksekliğindeki tünellerden oluşuyor.
‘ARKEOLOJİK BİR HAFRİYAT ALANI, ARKEOLOJİK BİR PARK, ENDÜSTRİYEL MİRAS MÜZEMİZ’
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürü Yalçın Eyigün, “Toplam 140 bin metrekare bir hafriyat alanı amacımız var, bunun 68 binini tamamladık. Arkeolojik kazılarımız devam ediyor. 250’yi bulan çalışanımız, 15 arkeoloğun kontrolünde ve İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü’nün kontrolünde müdafaa heyetlerinin kararları doğrultusunda çalışıyor. Alanın kazılarına ait 50’den fazla heyet kararı aldık, her adımımızda şura kararlarıyla yürüyoruz. Bundan sonra yalnızca Haydarpaşa Garı değil, yalnızca tren değil, Haydarpaşa Garı ve arkeolojik bir hafriyat alanı, arkeolojik bir park, endüstriyel miras müzemiz diye 3 işlev olmasını planlıyoruz.”
“Toplam alanımız 475 bin metrekare. İşimiz bittiğinde yalnızca 75 bin metrekaresi demiryoluyla alakalı alanlar olsun. Gerisinde açık hava müzesi, kapalı müzeler, stant alanları ve seyir koridorları olsun. Arkeolojik hafriyatlar ve buranın yine ihyası, endüstriyel miras ve arkeolojik park alanı için bugüne kadar 255 milyon lira harcadık. Toplamda 700 milyon lirayı bulacağını öngörüyoruz. Bunlar büsbütün Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığımızın bütçesiyle harcanıyor. Sayın Bakanımız da buradaki yapıtların ortaya çıkması ve halkımızla buluşması için çok hassas. Burada yaptığımız projeleri kendisine sunuyoruz.”
“Burada tıpkı anda 500 kişiyi ağırlayabilecek kadar geniş bir alanda çalışmamız var. Burada ismini kamuoyunun bilmediği çeşitli yapılar var. Mesela bir muhacir misafirhane binası diye Osmanlı’nın yaptığı bir özel konaklama meskeni var. bu konaklama meskenini açmak istiyoruz, 1942’de askerimizin 2. Dünya Savaşı tedbiren yaptığı sığınaklar var, 400 metre uzunluğunda, galeriler bunlar, genişliği 2 metre, yüksekliği 2.40 metre olan çok özel galeriler” halinde konuştu.
‘HEDEFİMİZ 2 YIL İÇERİSİNDE BUNLARI TAMAMLAMAK’
Asal, çalışmaların tamamlanacağı mühlet içinde bilgi vererek, “Bundan sonra maksadımız pandeminin müsaade ettiği ölçüde, önlemlerimizi alarak, emekçi sayısını artırmak. Ancak tıpkı vakitte arkeolojik kalıntılarla karşılaştığımızda bunu şuraya götürüyoruz ve onların kararlarına nazaran adım atıyoruz ve münasebetiyle bir maksat iş programı bildiremiyoruz. Lakin biz şu an 70 bin metrekareyi geçmeyen bir demir yolu planını kesinleştirdik. Yani arkeolojik hafriyatları tamamladığımız, tekraren revize ettiğimiz bir projemiz var. Artık finalize oldu diyebilirim. Bundan sonraki gayemiz hem bir yandan şimdi açılmamış alanlarda arkeolojik hafriyatları genişletmek ancak birebir vakitte katılaşmış alanlarda projemizi geliştiriyoruz. Kapalı yerlerin, açık hava müzesinin dizaynını devam ettiriyoruz. Amacımız 2 yıl içerisinde bunları tamamlamak” dedi.
‘BİR HAFRİYATTA BİRİNCİ DEFA ÇIKIYOR’
İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürü Rahim Asal, “Peronun kaldırılmasıyla ortaya çıkan geç Roma, erken Bizans yapısı 4-5. yüzyıla tarihlenen bir yapı kalıntısı var, çok hoş mimari plan veren bir yapı. Bunun çabucak bitişiğinde muhtemelen orta Bizans periyodunda maden ergitme atölyesi üzere kullanıldığını kestirim ettiğimiz ocaklar tespit ettik. Saray kalıntısı olacağını düşündüğümüz binanın etrafındaki kalıntılar ortaya çıkmaya başladı. Bir mimari bütünlük verip bizim daha çok arkeolojik bilgiye ulaşmamızı sağladı. Şu anda 45 alanda İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü arkeolojik hafriyat yapıyor. Lakin bu kadar sikke, bilhassa de geç Roma, erken Bizans sikkesine rastladığımız hiçbir alan yok. Yaklaşık 12 bin civarında şu anda tespitimiz. Bir de yalnızca sayı değil, verdiği bilgiler de çok kıymetli. Mesela Khalkedon’un birinci sikkelerinden biri, milattan evvel 5. yüzyıla tarihlenen birinci sikkelerinden biri burada hafriyat sırasında katmanında tespit edildi. Bu çok kıymetli bir şey.”
“Daha evvelce vardı bu sikkelerden ancak bir hafriyatta birinci kere çıkıyor. Hafriyatta çıkmasının ehemmiyeti de tabası ve verdiği bilgiyi artırıyor” diye konuştu.