Sivas’tan doğup Tokat, Amasya ve Samsun vilayetlerinden geçerek Karadeniz’e dökülen 519 kilometre uzunluğa sahip Yeşilırmak’ın, Amasya kısmındaki incelemeler hakkında bilgi veren Türkiye Tabiatını Muhafaza Derneği (TTKD) bilim danışmanı Dr. Erol Kesici, ırmaktaki çok kirlilik ve su düzeyindeki önemli düşüşle birlikte zehir tesirli mavi-yeşil alglerde (siyanobakteriler) önemli artış olduğuna dikkat çekti.
TTKD bilim danışmanı Kesici, Türkiye’nin en değerli akarsularından biri olan Yeşilırmak’ta incelemelerde bulundu. Kesici, “Bir vakitler toprak rengi akan Yeşilırmak, artık yeşil akıyor” diyerek bu imgenin çok tehlikeli olduğunu vurguladı.
“Zehir saçan yeşillik”
Dr. Kesici, Yeşilırmak’ın havzadaki ziraî sulama için çok su alımları ve her türlü atığın yıllarca hiçbir arıtmaya tabi tutulmadan ırmağa verilmesi sonucu yok olma tehlikesi altında olduğunun altını çizen Kesici, değerlendirmesinde şunları söyledi:
“Adı üzere yeşil akması beklenen Yeşilırmak, artık adeta zehir saçan yemyeşil su halinde akıyor. Irmakta kokuya da neden olan bu akış, başka birçok doğal su kaynaklarımızdaki olduğu üzere mavi-yeşil alg ismini verdiğimiz su yosunlarının çok artışı sonucu oluşmaktadır.”
“Kirlilik nedeniyle mikroorganizmalar arttı”
“Bir vakitler rahatlıkla içilebildiği suyunun içilemez olmasının yanı sıra, ırmaktaki canlıların yaşamasına da imkan tanımıyor. Irmağın muhakkak bölgelerinde oksijensizlik nedeniyle balık vefatları yaşanıyor. Kanalda oluşan çok koku, imaj kirliliğinin yanı sıra artan sinekler Amasya’nın hoşluklarına hiç yakışmıyor.”
“Nehir su birikintisine dönüştü”
“Yeşilırmak korunamadı”
Kesici, yerleşim, tarım, sanayi alanlarının, yıllarca hiçbir arıtmaya tabi tutulamadan atık sularının bırakılması sonucu çok oranda kirletilen ırmağın, doğal havzası ve kıyılarının da farklı emellerle adeta işgal edilmesi nedeniyle korunamadığını da söyledi. Çok kirlilik ve su alımlarının, suyun temizleme gücünü ve tesirini yok ettiğini de lisana getiren Kesici, Tokat-Turhal bölgesinde şeker pancarı üretimi ve fabrikasının, yıllarca suyun kaynağından kirlenmesine neden olduğunu kaydetti.
“Azot ve fosfor ölçüsü 5 üzerindedir”
Yeşilırmak’ın özelliğini kaybettiğini, kurumakta olan dere görünümünde olduğunu belirten Kesici şöyle devam etti:
“Kirlilik ırmağın suyu ve taban çamurlarında tahlil bile yapılmasını gerektirmeyecek halde çok yaygın olarak görülmektedir. Irmağın çok az olan su düzeyinde görünürlük, çok çoğalan siyanobakteriler nedeniyle sıfır. Oksijen düzeyi hem sakinlik hem de bakteri artışı nedeniyle teğin altındadır. Azot ve fosfor ölçüsü 5 üzerindedir.”
Tahlil teklifleri
Kesici, tahlil tekliflerini ise şöyle sıraladı:
“Dip çamuru bilimsel sistemlerle temizlenmelidir, sazlık alanların bakım ve gençleştirme çalışmaları yapılmalıdır. Irmak boyunca suların çağdaş arıtma prosedürlerinden geçirilmeden ırmağa deşarj edilmesine müsaade verilmemelidir.”
“Yağmur sularıyla kirlenen kent sularının, ırmağa ulaşmaması için ayrık suyu toplama kanalizasyon sistemi düzenlemeleri yapılmalıdır. Tarımın hali, dokusu ve alanı mutlak şartla belirlenmelidir. Siyanobakteri artışını hızlandıran yapay gübre ve tarım kimyasallarıyla üretime son verilerek, damla sulama sistemi zarurî hale getirilmelidir.” (DHA)