Bosna Hersek’in birinci Cumhurbaşkanı Aliya İzetbegoviç, vefatının 18. yılında Kovaçi Şehitliği’ndeki mezarı başında düzenlenen anma programına, Cumhurbaşkanlığı kurul üyeleri, Bosna Hersek Demokratik Aksiyon Partisi’nin (SDA) yetkilileri ile birçok kişi katıldı.
Bosna Hersek’in birinci Cumhurbaşkanı Aliya İzzetbegoviç, vefatının 18. yıl dönümünde Kovaçi Şehitliği’ndeki kabri başında düzenlenen merasimle anıldı. Düzenlenen anma programına ise Cumhurbaşkanlığı kurul üyeleri, Bosna Hersek Demokratik Aksiyon Partisi’nin (SDA) yetkilileri ile birçok kişi katıldı. Aliya İzzetbegoviç’in, Demokratik Hareket Partisi’nin (SDA) kuruluşundan, Bosna Hersek Cumhurbaşkanlığı’ndan çekilmesine kadar olan siyasi çalışmalarını inceleyen ve bu bahiste doktora yapan Dr. Admir Mulaosmanoviç yaptığı açıklamada, Aliya İzzetbegoviç’in rolünden bahsederek savaşla baş etmenin kolay olmadığını vurguladı. Mulaosmanoviç, “Bosna’da, bilhassa de Hırvatistan’da silahlı çatışma varken, güç bir savaşın mümkün olduğu bilgisi, katiyen siyasi aksiyon için alan bırakmadı. İzzetbegoviç, röportajlardan birinde bir savaşı beklediğini, lakin bu kadar zalimce olabileceğini beklemediğini belirtmişti. Bence pek çok kişi bu vahşete ve berbatlığın bu ölçüsüne katiyen hazırlıksızdı” sözlerini kullandı.
“Demokratikleştirilmiş bir Bosna Hersek İzzetbegoviç’in vizyonuydu”
İzzetbegoviç’in siyasi vizyonunun açık olduğuna inandığını belirten Mulaosmanoviç, “Yugoslavya içinde eşit Boşnak halkı ve ıslahat edilmiş ve demokratikleştirilmiş bir Bosna Hersek onun vizyonuydu. Kendi halkının siyasi kurtuluşuna ve seksenlerin ikinci yarısında ihlal edilen Cumhuriyetin egemenliğinin geri dönüşüne dayanan çok net bir vizyonu vardı. Dayton Barış Mutabakatı’nın imzalanmasından sonra izlediği siyaset, yıkılmış bir devlet ve toplumun inşası oldu. Bilhassa Boşnak kültürel yapısına yönelik savaş akınlarından çekinmeyen memleketler arası temsilciler ve yetkililerle de çatışıyordu. Bu periyotta, İzzetbegoviç’in büyüyen İslamofobinin taşıyıcılarıyla büyük gayretinin yanı sıra, birinci yolsuzluk uğraşı de görüldü. Ancak, yorulduğu da görülüyordu” dedi.
Hem Doğu’da hem de Batı’da prestij gördü
Aliya İzzetbegoviç’in hem Doğu’da hem de Batı’daki prestijini göz önünde bulundurarak, karakterinin ve yapıtının kamuoyunda gereğince temsil edilmediğine de dikkati çeken Mulaosmanoviç, “Aliya İzzetbegoviç hakkında çok şey söylendiğini ve çeşitli formlarda konuşulduğunu düşünüyorum. Bu konuşmaların çoğunlukla, savunma, özgürlük ve egemenlik anlatılarının etrafında inşa edildiği nitekim olduğu üzere hoş bir vatansever söylemleriyledir. Eksik olan, onun bir düşünür olarak mirasının daha kıymetli bir biçimde sorgulanmasıdır. Entelektüel katkısının birçok halde ve seviyede sorgulanabileceğine, karşılaştırılabileceğine ve temalaştırılabileceğine inanıyorum, zira birçok fenomeni çok derin ve özlü bir formda düşünen bir kişiydi” dedi.
“Merhum İzzetbegoviç’in ideali özgürlüktü”
Genç Müslümanlar Derneği Sekreteri Anes Cunuzoviç de Aliya İzzetbegoviç’in 18. mevt yıldönümü münasebetiyle yaptığı açıklamada, “İdeallerini İslam’dan almış, İslami ülkülerin tüm insani ve medeniyet mefkureleri ve kazanımları ile uyumlu olduğu bilinmektedir. Merhum İzzetbegoviç’in ideali özgürlüktü. Bosna Hersek ve Genç Müslümanların birinci Cumhurbaşkanı. Siyasetini destekleyenler ve muhalifleri tarafından eşit derecede takdir edildi, hürmet gördü” sözlerini kaydetti.
Açıklamasında, İzzetbegoviç’in dünya genelinde hem Doğu’da hem de Batı’da, Müslümanlar ve Hıristiyanlar ortasında, tüm meridyenlerde laik ve dini aydınlar ortasında büyük bir prestije sahip olduğunu hatırlatan Cunuzoviç, “Din adamları, filozoflar ve tabiat bilimcileri onunla konuşmaktan memnundu. Siyasetini destekleyenler ve muhalifleri tarafından eşit derecede takdir edildi, hürmet gördü. O, Suudi Arabistan ve İran’da, Filistin’de, Mısır’da, Suriye’de, Türkiye’de, Malezya’da, Endonezya’da ve Fas’ta Sünniler ve Şiiler tarafından eşit derecede hürmet gördü, sayıldı, takdir edildi ve hatta sevildi. Merhum İzzetbegoviç’e yönelik bu türlü bir tavır, vefatından 18 yıl sonra bile Doğu’da ve Batı’da bugüne kadar tıpkı kaldı” dedi.
“İzzetbegoviç’in bu türlü bir üne sahip olması, çalışmalarının kamuoyunda gereğince temsil edilmesi için kâfi değil”
Merhum İzzetbegoviç’in, hayatı ve yapıtlarıyla dünyada pahalarını reddederek kullanılmayan büyük bir sermaye bıraktığını belirten Cunuzoviç, “Platon bir filozof olarak ülkü hükümdarı, bilge bir adam olarak tanımladı. Tarih boyunca çok az halk, ulus ve devlet bu türlü bir hükümdara sahip olmakla övünebilir. ve bir küçük Bosna ve bir küçük Boşnak milleti buna sahipti. Ne yazık ki tüm bunlar, merhum İzzetbegoviç’in ülkemizde ve halkımızda bu türlü yahut misal bir üne sahip olması, karakterinin ve çalışmalarının kamuoyunda gereğince temsil edilmesi için kâfi değil” sözlerini kullandı.
“Hayatı boyunca komünist hükümetin zulmüne maruz kalmasına karşın ülkülerinden asla vazgeçmedi”
Bu nedenle ulusal kurumların, üniversitelerin, medyanın ve ilgili bireylerin sorumluluk alması gerektiğine dikkat çeken Cunuzoviç, İzzetbegoviç’in tüm hayatını ülkülere adadığını ve küçük yaşlardan itibaren mefkureleri için zulüm gördüğünü kaydetti. Cunuzoviç, “İdeallerini İslam’dan almıştı ve İslami mefkurelerin tüm insani ve medeniyet ülküleri ve kazanımları ile uyumlu olduğu bilinmekteydi. Merhum İzzetbegoviç’in ideali olan birinci ve temel paha özgürlüktü. Bundan, her bakımdan, öbür her şey doğar. Hayatı boyunca komünist hükümetin zulmüne maruz kalmasına ve ailesinin acı çekmesine karşın o ülkülerinden asla vazgeçmedi. Her şeyden evvel öz, temel özgürlük ülküsünden, yurtseverliğin ortaya çıktığı, tıpkı vakitte ahlakın, inanç özgürlüğünün, başkasına ve farklı olana hürmetin, yani çeşitli ve muhakkak inançlardan bağımsız olarak herkesin eşitliğinin ortaya çıktığı özgürlük olduğunun altını çizdi” dedi.
“Genç Müslümanlar Derneği, İzzetbegoviç de dahil olmak üzere genç Müslümanların birinci kuşaklarının anısını korumak için var”
Son olarak, araştırmacıların da erişebildiği arşiv materyalinin kıymetli bir kısım olduğunu aktaran Cunuzoviç, merhum İzzetbegoviç’in entelektüel derinliğini ve bugün karşılaşılan sorulara karşılık bulunabilecek yapıtlarının hafızasını muhafaza davetinde bulundu.
Aliya İzzetbegoviç kimdir?
Bosna Hersek’in Bosanski Samac bölgesinde 1925 yılında doğan Bosna Hersek’in eski Cumhurbaşkanı İzzetbegoviç, Saraybosna Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. Siyasi görüşleri nedeniyle 2 defa karar giymiş ve mahpusa atılmıştı. Tarihler 1983 yılını gösterdiğinde İzzetbegoviç, “Saraybosna davasında” 13 Müslüman aydından oluşan bir kümenin birinci zanlısı olduğu ileri sürülmüş, daha sonra 14 yıl mahpus cezasına çarptırılmıştı. Ayrıyeten, Dayton Muahedesi’nin imzacısı olarak bilinen İzzetbegoviç, savaştan sonra Cumhurbaşkanlığı’ndaki siyasi angajmanını sürdürmüş, lakin 2000 yılında sıhhat sorunları nedenleriyle emekli olmuştu. Siyasi angajmanına ek olarak, birçok yabancı lisana çevrilmiş birçok değerli yapıtın müellifi olan İzzetbegoviç, bilhassa “Doğu ile Batı Ortasında İslam”, “Bosna Hersek’te Savaş ve Barış” ve “Özgürlüğe Kaçışım: Hapishaneden Notlar 1983-” yapıtlarıyla ilgi görmüştü. Tarihler 19 Ekim 2003 yılını gösterdiğinde ise Eski Cumhurbaşkanı İzzetbegoviç, Saraybosna’da 78 yaşında hayata gözlerini yummuştu.
(Zehra Adiloviç/İHA)
