Fehmi Koru*
CHP önderi Kemal Kılıçdaroğlu ‘‘Türkiye’de bir ilk’’ demiş, lakin maalesef misyonunu yerine getirmenin önüne geçilmesi için basına konulan yasaklar ülkemizde birinci defa uygulanmıyor.
‘‘Tarihte ilk’’ denilen, Cumhuriyet bayramı kutlamaları içerisinde devlet erkanının Anıtkabir’i ziyareti sırasında, birtakım medya kuruluşlarının olayı izlemesine müsaade edilmemesi…
FOX-TV, Cumhuriyet gazetesi ve ANKA haber ajansı muhabirlerine dün uygulanmış bu kısıtlama.
Yalnız ülkemizde değil, bizimkine misal idare anlayışına sahip öteki ülkelerde de basın-iktidar bağları sıkıntılıdır.
Aslında iki meslek beşerinin -siyasetçi ile basın mensubunun- birbirlerine bakışınından kaynaklanan bir çelişkinin dışa vurması sayabiliriz bu durumu. Siyasetçi genel manada gazeteciyi sevmez; basın mensubu olanlar da, yeniden ekseriyetle, kendilerine özel sebeplerle, siyasetçilerden fazla hoşlanmazlar.
Siyaset-medya alakaları müsamaha tabanında kurulur.
En hoşgörülü siyaset adamlarından sayılabilecek Turgut Özal’ın kendisine yönelik tenkitlerinden hiç hoşlanmadığı meslektaşlar olduğunu biliyorum. Bir sohbetimizde, ülke iktisadına yeni bir sürat kazandıracağını umduğu görüşlerini paylaşmak için İzmir’de bir konuşma yapacağından kelam etmiş, bizleri de çağıracağını bilhassa vurgulamıştı.
‘‘Bizler kim?’’ soruma da devrin değerli birtakım müelliflerini çağırmayacağı yanıtını vermişti.
Etkiledim mi, bilmiyorum, lakin konuşmasını izlemek için İzmir Ticaret Odası’nın Hilton Otel’deki toplantısına gittiğimde, özel sohbette ‘sakıncalı’ gördüğünü öğrendiğim isimlerin de davetli olduğunu görmüştüm.
Ayırmadan herkes davet edilmişti o toplantıya… [İsmini sevmedikleri ortasında zikrettiği bir başyazar da oradaydı ve toplantıyı en hoş ve övücü sözlerle yansıtan yazıyı da o yazdı.]
Mesut Yılmaz ve Süleyman Demirel de devr-i hükümetlerinin son vakitlerinde, beni de sakıncalı gördükleri basın mensupları ortasına katmışlardı.
Askerler uzun 28 Şubat günlerinde ‘akreditasyon’ uygulaması başlatmış, kimi yayın kuruluşlarını aktifliklerine kapatmışlardı. O periyoda kadar her aktifliğine çağrıldığım, kimi dar kapsamlı yemekli davetlerine de davetli olarak katıldığım Genelkurmay, o periyotta bana da yasak uygulamıştı.
Hiç unutmadığım olaylardan biri şudur:
Genelkurmay’ın basınla alakalarını yürüten takımdan biri, nasıl ve neden olmuşsa bir gün telefonla arayıp o günden sonraki bir basın seyahatine çağrılacağımı bana duyurma muhtaçlığı duymuştu.
Lakin o davet tekrar de gelmedi.
‘‘Türkiye deneme kabı üzeredir, burada başlatılan uygulamalar bir mühlet sonra öteki ülkelerde de gündeme gelir’’ tezimi doğrulayan gelişmelerden biri, ABD’de Donald Trump’ın da ‘ülke tarihinde ilk’ olarak ‘akreditasyon’ uygulaması başlatmasıdır.
CNN’den hoşlanmazdı Trump, onun Beyaz Saray muhabiri Jim Acosta’nın ‘akreditasyonu’nu iptal edivermişti.
Jim Acosta’nın basın toplantılarında kendisine yönelttiği sorulardan hoşlanmamıştı zira.
[Trump’ın bu teşebbüsüne bütün medya isyan etti ve Acosta’nın akreditasyonu iade edildi.]
‘Fake news’ (çakma haber) kavramı dünya basın literatürüne Trump’la girdi.
Trump’ın son periyodunda yeterlice barizleşen medya ile çatışma eğilimi, medyanın lisanının de ona karşı sivrilmesine yol açtı.
Washington Post ve New York Times üzere gazeteler ile CNN kanalında Trump’a ve idaresine yönelik en çok tenkitler ‘‘Amerika’da ilk’’ olarak tanımlanmayı hak ediyor.
Müsamaha ortadan kalktığında, iki taraf için de zehirli bir ortam doğuyor.
Anıtkabir ziyaretinin birtakım medya kuruluşları mensuplarına kapatılması ile ne hedefleniyor olabilir?
Hedeflenen, onların ziyareti haberleştirememeleri ise bunun gerçekleşmediği ortada. FOX-TV ve Cumhuriyet gazetesi ziyareti uzaktan da olsa haberleştirebildikleri üzere, abonesi oldukları haber ajanslarından da yararlanabildiler.
Günümüz dünyası bu tıp yasakçı tavırlar için fazla elverişli değil. Herkes her şeyi her vakit ve bütün açıklığıyla öğrenebiliyor bugün. Yasaklamalar yalnızca yasaklayanı güç durumda bırakmaya yarıyor.
Sanki gaye bu yasaklamanın duyurulması mıydı?
Buysa maksat, kim/ler/in bu duyurmadan etkilenmesi düşünüldü?
İktidarın iki ortağının tabanlarının mı?
Onların bu yapılanı ‘‘Aman ne güzel’’ diye alkışlayacaklarını sanmam.
Lakin Türkiye’nin ilgilerini düzeltmeyi, daha ileriye götürmeyi bilhassa istediği ‘dış mihraklar’ yayın kuruluşlarına karşı girişilen bu yasaklayıcı hali not etmişlerdir.
Not etmeleri de gerekmiyor aslında, vazifesi bütün dünyada basın özgürlüğü ihlallerini takip eden bağımsız kurumlar tıpkı işi yapıyor. Onların her yıl yayınladıkları raporlarda, Türkiye, birlikte görünmeyi hiç arzulamayacağı birtakım ülkelerle birebir ligte yer alıyor ve sıralamada her yıl biraz daha artlara düşüyor.
Daha evvelki yasaklamalar, akreditasyon uygulamaları, kısıtlamalar iktidarların işine yaradı mı?
Kendi hesabıma yaradığını söyleyemem.
Vaktinde yaşanan ve yaşatılanları yazabiliyoruz.
Türkiye’de yazılıp söylenemeyenler yurtdışında yazılıp söylenebiliyor, bunun da önüne geçilse, yabancı medya ne güne duruyor…
Sağlıklı bir medya nizamı bu iktidar periyodunda kurulur sanıyordum, olmadı, ancak eminim bir gün kesinlikle o sisteme ulaşacağız.
*Bu yazı birinci olarak Femikoru.com adresinde yayımlanmıştır.
