Eray GÖRGÜLÜ
Etraf ve Şehircilik Bakanlığı tarafından birçok vilayette üretimi devam eden millet bahçeleri ile ilgili yetki karmaşası yaşandığına dikkat çeken Ankara Kent Kurulu Lider Yardımcısı Prof. Dr. Savaş Zafer Şahin, “İktidar, büyükşehir belediyesinin muhalefette olduğu bir yerde millet bahçesinin bakım ve işletmesini bir ilçe belediyesine verebiliyor” dedi. Mersin’de Millet Bahçesi işletme yetkisinin ilçe belediyesine verildiğini hatırlatan ve son olarak Ankara’da Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Lideri Recep Tayyip Erdoğan tarafından açılışı yapılan Millet Bahçesi’nin işletme yetkisinin kime verileceğinin bilinmeyen olduğunu söz eden Şahin, “Yatırımların heba olmaması için siyasi parti ayrımı yapılmaksızın lokal idarelerle iştirak anlayışı içinde hareket edilmesi gerekmektedir” ihtarında bulundu.
Lokal idarelerle merkezi yönetim ortasındaki yetki paylaşımı arbedesinin Büyükşehir Belediyesi Kanununun çıktığı 1980’li yıllara dayandığını ve bunun son örneğinin de Millet Bahçeleri üzerinden yaşandığına dikkat çeken Kent Bilimci, Ankara Kent Kurulu Lider Yardımcısı Prof. Dr. Savaş Zafer Şahin, Millet bahçesi vaadinin Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından birinci sefer 2018 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinden evvel verildiğini hatırlattı. Yasal düzenlemelerin akabinde park ve yeşil alan imalinin birinci defa yürütme erki tarafından yapıldığını belirten ve bunun da beraberinde birtakım meselelere yol açtığını tabir eden Şahin, şunları söyledi:
Ekolojik kıymetlerine ziyan verebiliyor
“Bazı vilayetlerde aslında imali devam eden parkların isminin millet bahçesi olarak değiştirildiği, kimilerinde mevcut kamu yerlerinde millet bahçesi imaline başlandığı görülüyor. Etraf ve Şehircilik Bakanlığının açıklamalarına nazaran 81 vilayette 397 millet bahçesi planlanırken, bunların 101’i tamamlandı. Millet bahçesi kavramının pek çok yerde arazi bulmak için ekolojik hassas bölgeler, etraf muhafaza ve orman alanlarına yapılması, Salda Gölü ve Ankara’da Atatürk Kültür Merkezi alanı üzere yerlere yapılması da ayrıyeten tartışma konusu oldu. Zira, millet bahçesi kullanımı ve dizaynında çok önemli yatırım ve müdahale getiren rekreasyon alanları oluşturuyor. Bu yaklaşım da millet bahçesi yapılan yerdeki arazinin çevresel ve ekolojik bedellerine ziyan verebiliyor.”
Kanuna nazaran yetki büyükşehir belediyelerinde
2019 mahallî seçimlerinde büyükşehirlerde belediyelerin muhalefet partisine geçmesiyle millet bahçesi ile ilgili farklı tartışmaların başladığına da dikkat çeken Şahin, şöyle devam etti: “Millet bahçelerinin tabelalarının değiştirilmesinden imar planı meselelerine kadar farklı durumlarla karşılaşıldı. Millet bahçeleri yapıldıktan sonra bakım ve işletmeleri şayet varsa iktidar belediyelerine devrediliyor. Bu durumda, yıllık önemli bakım ve işletme masraflarını karşılayacak ödeneğin bu belediyelerin bütçesine aktarılması zaruriliği doğuyor. Şayet mevcutta muhalefet belediyelerinin bulunduğu bir yer kelam hususuysa, durum karmaşıklaşıyor. Örneğin, büyükşehir belediyesinin muhalefette olduğu bir yerde millet bahçesinin bakım ve işletmesi bir ilçe belediyesine verilebiliyor. Meğer, Büyükşehir Belediyesi Kanununa nazaran, millet bahçesi ölçeğindeki park ve yeşil alanlara ait yetki büyükşehirlerde olmalıdır. En temelde, bürokratik olarak işçi, satın alma ve muhasebe süreçlerinin millet bahçelerine ait olarak nasıl yürütüleceği de baş karıştırıyor.
Yeşil alanlar halka aittir
İmar kanununa nazaran, park ve yeşil alanlarda mülkiyet kavramı yoktur ve bu alanlar tüm halka aittir. Bu sebeple de halka ilişkin park ve yeşil alanlarda yetki kaosundan kaynaklanabilecek tasarruflardan kaçınılması gerekir. Bilhassa büyükşehir belediyeleri üzere planlamada merkezi yönetim ile birlikte büyükşehir ve ilçe belediyelerinin bulunduğu yerlerde bu sebeple, millet bahçesi üzere kullanımların planlanma basamağından başlayarak bir iştirak anlayışı ile ilerlemesi değer taşıyor.
Parti ayrımı yapılmamalı
Başşehir Ankara’dan tüm Türkiye’deki park ve yeşil alanları merkezi bir anlayışla yönetmeye çalışmak önemli bir maliyet yaratabileceği üzere bekleneni de vermeyebilir. Her şeyden evvel millet bahçeleri, mütevazi yeşil alanlar olmaktan çok siyasi ve ideolojik açılardan çok tezli dizaynları olan ve münasebetiyle bakım ve işletme masrafları da buna karşılık yüksek yatırımlar olarak göze çarpıyor. İlerleyen yıllarda bu gayeyle yapılan yatırımların heba olmaması için de siyasi parti ayrımı yapılmaksızın mahallî idarelerle iştirak anlayışı içinde hareket edilmesi gerekiyor. Zira mümkün bir iktidar değişiminde önemli kamu kaynaklarının harcandığı bu alanların nasıl ele alınacağını tartışmak, kentlerdeki yaşanabilirlik tartışmaları açısından değerli bir yer tutabilir. Günün sonunda da yereldeki yatırıma en düzgün sahip çıkabilecek olan mahallî idarelerin bu bahiste genel yetki sahibi kılınmaları doğal olarak daha hakikat görünüyor.”