Birleşmiş Milletler’in (BM) 2020 yılında “Dünya Tsunami Farkındalık Günü” kapsamında yayımladığı rapora nazaran, tsunami, önümüzdeki 10 yıl içinde dünya nüfusunun yüzde 50’sini tehdit edecek boyutlara ulaşacak.
BM, Aralık 2015’te düzenlediği genel şura toplantısında, 5 Kasım’ı “Dünya Tsunami Farkındalık Günü” olarak kabul etti. BM’nin 2020’de yayımladığı rapora nazaran, tsunami felaketi, önümüzdeki 10 yıl içinde dünya nüfusunun yüzde 50’sini tehdit edecek boyutlara ulaşacak.
Raporda, gerçek siyasetler ve tedbirlerin evvelden hayata geçirilmesinin muhtemel felaket senaryolarını önlemeye yardımcı olabileceği belirtildi. Tsunamiyi en tehlikeli doğal afetler kapsamına alan BM, tsunamiye meyilli bölgelerde kentleşmenin ve turizmin önüne geçilmesini, aksi takdirde çok sayıda insanın risk altına girebileceği ihtarında bulundu.
Sri Lanka, Hindistan, Endonezya, Tayland ve Japonya, tsunamiden en çok etkilenen ülkeler ortasında birinci sıralarda yer aldı.
Tsunami nedir?
Japonca bir terim olan “Tsunami” “tsu” (liman) ve “nami” (dalga) sözlerinden oluşuyor. Güçlü bir su altı sarsıntısının ürettiği bir dizi dev okyanus dalgasını tanımlamak için “tsunami” kavramı kullanılıyor. Gücü Richter ölçeğine nazaran en az 6,5 olan su altı sarsıntıları tsunamileri oluşturabiliyor.
Sarsıntı dışında toprak kayması, volkanik patlama, deniz altı heyelanı ve kıyı kayalıklarının düşmesi de tsunamileri tetikleyebiliyor.
100 yılda tsunamiden 260 bin kişi öldü
BM ve Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) datalarına nazaran son 100 yıl içinde gerçekleşen 58 tsunami sonucu 260 bine yakın insan hayatını kaybetti.
Hindistan, Endonezya, Maldivler, Myanmar, Sri Lanka, Tayland ve Japonya’nın en çok tsunami gerçekleşen ülkeler olduğu biliniyor. Son yıllarda UNESCO Oşinografi Kurulu (IOC), tsunami erken ikaz hizmetlerini koordine etmek için bir dizi çalışma yürütüyor.
Bu gayeyle Pasifik, Hint Okyanusu, Karayipler ve Kuzey-Doğu Atlantik, Akdeniz ve İrtibatlı Deniz bölgeleri için dört farklı Tsunami Erken İhtar İstasyonu ve Azaltma Sistemi kuruldu.
UNESCO, bu çalışmalarıyla tsunami felaketlerinde can ve mal kayıplarını en aza indirmek için yapılması gereken uygulamalar konusunda farkındalığı artırmayı amaçlıyor. IOC, üye ülkelerde gerçekleştirdiği eğitim programlarıyla da tsunami irtibatı ve tahliye tatbikatları düzenliyor.