İklim kriziyle ilgili az bilinen beş şaşırtan gerçek

Global ısınmayı yavaşlatmak için birtakım davranışlarımızı değiştirmemiz gerektiğini biliyoruz.

Uçuşları azaltmak, yenilenebilir güçle çalışan elektrikli arabalara geçiş yapmak ve bitkisel besinlere tartı vermek üzere değişiklikler yaygınlıkla biliniyor.

Lakin daha az bilinen ve iklim krizinin tesirlerini besbelli bir biçimde kötüleştiren gerçekler de var.

Bunlardan beşini sıraladık:

1. Pirinç

Getty Images

Birleşmiş Milletler’e nazaran dünya nüfusunun yarısından fazlası temel besin hususu olarak pirinç tüketiyor. Fakat pirinç tarımının gezegene epeyce ağır bir maliyeti var.

Çeltik yetiştirmek için yüksek ölçülerde su kullanılıyor. Ağır nemli topraktaki mikroorganizmalar, metan gazı salımına sebep oluyor. Metan ise global ısınmaya tesiri bakımında karbondioksite nazaran besbelli bir biçimde daha tehlikeli bir sera gazı.

Pirinç tarımı insan kaynaklı sera gazı salımlarının yüzde 1 ila 2’sine sebep oluyor. Tarım alanlarının genişlemesi ormansızlaşmaya neden olurken, kesilen ağaçları karbon salımı kaynağı haline getiriyor.

Dünyanın farklı bölgelerinden aştırmacılar, pirincin global ısınma üzerindeki tesirini azaltmak için, toprağın su altında kalmasını gerektirmeyen ve randımanı daha yüksek mahsuller geliştirmeye çalışıyor.

2. İnternet aramaları

Getty Images

Kolay bir internet araması, birkaç gram karbondioksit salımına sebep oluyor. Bunun temel sebebi, aramayı yaptığımız aygıtların ve kablosuz internet ağının güç kullanımı.

Bu sayı kıymetsiz üzere görünse de, son bilgilere nazaran dünya çapında 4.66 milyar internet kullanıcısı var. Bu kullanıcılar her gün bir milyar saatlik YouTube görüntüsü izliyorlar.

YouTube’un ana şirketi Google’ın (Alphabet) sunucuları yenilenebilir güçle çalışsa da, bu görüntülerin tüketimi sırasında salınan karbon izleyicilerden kaynaklanıyor.

İngiltere’deki Bristol Üniversitesi tarafından, 2016 yılında yapılan bir araştırma, YouTube izlemenin 11 milyon 130 bin ton karbon salımına sebep olduğunu bulmuştu. Bu, COP26’nın düzenlendiği Glasgow kentinin karbon salımına eş.

3. Rezervuarlar

Getty Images

Rezervuarların oluşturulması için toprağı su altında bırakmak, buradaki bitki ve başka organik hususların çürümeye başlamasına ve çeltik tarlalarında olduğu üzere, bu alanların metan kaynağına dönüşmesine sebep oluyor.

Washington State ve Vancouver üniversitelerinden araştırmacılar, rezervuarların global olarak insan kaynaklı sera gazı salımlarının yüzde 1,3’üne sebep olduklarını bulmuştu. Bu, yaklaşık olarak Kanada’nın toplam salımlarıyla birebir.

Rezervuarlar, hidroelektrik santraller için güç kaynağı olarak kullanılıyor. Bu santraller ise yenilenebilir güç kaynağı olarak görülüyor. Santrallerin fosil yakıtların yerine kullanılmasının, metan salımının dengelenmesine yardımcı olabileceği düşünülüyor.

4. Peynir

Getty Images

Peynir, endüstriyel et ve süt üretiminde en fazla karbon salımına sebep olan eserler ortasında, sığır ve kuzu etinin akabinde üçüncü sırada yer alıyor.

Peynir, tüketilen her kilogram başına 13,5 kg karbondioksit muadili salıma sebep oluyor. Bu haliyle peynir, tavuk ya da hindi etini de geride bırakıyor.

1 kg peynir üretmek için, olgunlaştırma süreci sebebiyle, yaklaşık 19 litre süt kullanılıyor. Peynir yumuşadıkça süt içeriği azaldığı için etrafa tesiri de azalıyor.

Global et ve süt bölümü, insan kaynaklı sera gazı salımlarının yaklaşık yüzde 4’üne sebep oluyor. Endüstriyel hayvancılık global metan salımlarının değerli bir kısmına de katkı sağlıyor.

5. Kız çocuklarının ve bayanların eğitimi

Getty Images

Bayanlar ve kız çocuklarının okula gitmesi ve fırsat eşitliğine sahip olması, iklim kriziyle gayrete farklı taraflardan katkı sağlıyor.

Eğitim, bayanların ve kız çocuklarının iklim başkanları olmasının önünü açıyor. Çalışmalar, parlamentosunda daha fazla bayan olan ülkelerde, uluslarası çevresel mutabakatların onaylanması talihinin daha yüksek olduğunu gösteriyor.

Sürdürülebilirlik alanında çalışan bilim insanı Profesör Kimberley Nicholas, “Kadınların eğitimi ve toplumda güçlendirilmesi gezegen için kıymetli fakat kız çocukları ve bayanların bu fırsatlara sahip olması yalnızca iklim değişikliğiyle sonlu olmamalı. Bu türlü bir dünyada yaşamak istediğimiz için olmalı” diyor.

• İklim krizi evrakı
• COP26 İklim Doruğu’nda 40’tan fazla ülke kömür kullanmayı bırakma kelamı verdi
• Ormansızlaşma hangi ülkelerde süratle devam ediyor?