Marmara Denizi ve Adalar, Resmi Gazete’de cuma günü yayımlanan Cumhurbaşkanlığı kararı ile “özel etraf müdafaa bölgesi” ilan edildi.
Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı artık tüm bu bölgelerde yöntem, temel ve planların belirlenmesi, yapılması ve onaylanması sürecinde yetkili mercii olacak.
“Nasıl planların çıkacağını bilmiyoruz”
Kararla birlikte, Adalar ilçesinde imar planı yapma yetkisi de İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nden alınarak, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na verilmiş oldu.
Tamamı doğal sit alanı olan Adalar’da planları onama yetkisi esasen Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na aitti. Fakat planları İstanbul Büyükşehir Belediyesi yapıyor ve kelam konusu planlar İBB meclisinde onaylanıp ilgili bakanlığa gönderiliyordu. Son karar ile birlikte, bundan bu türlü etrafın araştırılması, korunması ve izlenmesine ait belirlenecek yol temel ve planlar Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından hazırlanıp onaylanacak. Yani İBB, imar planları üzerindeki yetkisini kaybetmiş oldu.
Bahse ait DW Türkçe’nin sorularını yanıtlayan İBB İmar ve Şehircilik Daire Lideri Gürkan Akgün, “Bir defa bir yetki sorunu. Plan yapma yetkisinin yerelden merkeze alınması bir sıkıntıdır. İkincisi, bizim yaptığımız planlar kamuoyuna mal olmuş, Adalar bölgesini koruyan ve makul bir vizyon koyan planlardı. Lakin gelecekte nasıl planlar çıkacak bilmiyoruz. Yassıada planlarını da bakanlık yapmış. Münasebetiyle geleceğe yönelik ne yapılacağına dair rastgele bir bilgimiz yok lakin, geçmiş deneyimlerden öğrendiklerimiz var” yorumunu yaptı.
Kanunun gerisinden dolanma
Aslında İBB, yıllardır bir imar planı olmayan Adalar bölgesi için meslek odalarının da görüşünü alarak yeni bir imar planı hazırlayıp Haziran 2021’de İBB Meclisi’ne sunmuştu. Kelam konusu plan onay sürecindeydi. Lakin kararla birlikte imar planı yapma ve onaylama sürecinin yine başlaması gerekecek.
Etraf hukuku alanında çalışan Avukat Yakup Okumuşoğlu da kararı “yerel idare unsurlarına aykırı” bulduğunu söz ediyor. Mevzuyu DW Türkçe’ye pahalandıran Okumuşoğlu, “Bu bölgenin Özel Etraf Muhafaza Alanı ilan edilmesi ile, ilgili belediyelerin plan yapma yetkisi ellerinden alınmıştır. Hasebiyle burada kelam konusu belediyelerin yargı yoluna başvurma hakları var. Mahallî idarelerin, yetki alanları içinde plan yapmaları kendi uhdelerindedir. Bunun, Özel Etraf Muhafaza Alanı ilan edilerek ellerinden alınması, kanunun bir bakıma gerisinden dolanma ve yetkilerinin elinden alınması demektir” dedi.
Ekolojik olarak kıymete sahip lakin sanayi, turizm yahut yapılaşma nedeniyle bozulma yahut yok olma riski altında olan bölgeler Özel Etraf Muhafaza Bölgesi olarak ilan edilebiliyor. Etraf, Şehircilik ve İklim Bakanlığı’nın internet sitesinde yer alan bilgiye nazaran Türkiye’de 16 adet Özel Etraf Muhafaza Bölgesi bulunuyor. Bunlar ortasında Belek, Foça, Datça-Bozburun, Tuz Gölü, Pamukkale üzere bölgeler var.
Son karardaki Özel Etraf Müdafaa Alanı statüsü sırf İstanbul’un Adalar ilçesini kapsamıyor. Marmara Denizi’nin tamamı ile Boğazlar üzerindeki mevcut plan ve projeler, Cumhurbaşkanlığı kararında belirlenen kararlara nazaran yapılacak ve kıymetlendirme sonuçlanana kadar da bu bölgelerdeki uygulamalar duracak.
“Bakanlık sit alanlarını yapılaşmaya açıyor”
TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi İdare Konseyi Lideri Esin Köymen, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın yetki sahibi olduktan sonra doğal sit alanlarını korumak yerine yapılaşmaya açtığını hatırlatıyor. DW Türkçe’ye konuşan Köymen, “Eski ismiyle Etraf ve Şehircilik Bakanlığı bir KHK ile kuruldu ve doğal sit alanları üzerinde tasarruf bu bakanlığa geçti. Bakanlık daha evvel sit alanı ilan edilen yerlerde, yeni ekolojik temelli bilimsel raporlar hazırladı ve bunların sit derecelerini yine kıymetlendirdi. Bu süreç içinde Boğaziçi Üniversitesi’nde, Yıldız Parkı’nda, Kaşık Adası’nda ve daha pek çok yerdeki sit alanları ‘sürdürülebilir muhafaza ve denetimli kullanım alanına’ dönüştürüldü. Bunlara her türlü yerleşim alanı yapılabiliyor ve turizme açılabiliyor” dedi.