Afganistan’ın başşehri Kabil’deki döviz alım satımıyla uğraşan esnaf, Taliban idaresinin ülke içindeki ticari süreçlerde yabancı para kullanılmasını yasaklayan kararını destekleyerek bunun ülke para ünitesi afganinin bedelini ve döviz alım-satım süreçlerini artıracağını belirtiyor.
Afganistan’da afganinin dışında euro, dolar, Pakistan rupisi ve İran riyali emlak, araç, akaryakıt ve yakıt alım-satımları ile özel bölümde işçi ödemeleri üzere her türlü ticari süreçte yaygın olarak kullanılıyor.
Rupi daha çok Pakistan hududundaki kentlerde, riyal ise İran hududundaki kentlerde, euro ve dolar ise kent merkezleri dahil tüm ülkede yaygın olarak bulunuyor.
Taliban idaresi, kelam konusu durumun ülke para ünitesi afganinin bedelini ve ülke içi sirkülasyonunu düşürdüğü gerekçesiyle yabancı para ünitelerinin ticari süreçlerde kullanımını 3 Kasım’da yasaklamış, ticari süreçlerde herkesin afgani kullanmasını istemişti.
Kabil’in Mendevi semtinde 400’den fazla döviz ofisinin bulunduğu Şehzade Çarşısı esnafı, Taliban’ın kelam konusu kararına ait AA muhabirine değerlendirmede bulundu.
Kararla Afganistan’ın para ünitesi afganinin ülke içi sirkülasyonunun yaygınlaşacağını savunan esnaf, döviz-afgani alım satım süreçlerinin de artacağını kaydetti.
Şehzade Çarşısı Müdür Yardımcısı Hacı Dadgül Hazretzai, yabancı para ünitelerinin ticari süreçlerde yasaklanmasıyla afganinin bedelinin artırılmasının, ülkenin ulusal kimliğinin yansıtılmasının ve Afganistan iktisadının bağımsız ve bütünlüklü bir imaj vermesinin hedeflendiğini belirtti.
Yabancı para ünitelerinin ticari süreçlerde kullanılmasının yasaklanması için eski hükümet periyodunda de teşebbüslerinin bulunduğunu anlatan Hazretzai, kelam konusu kararın uygulanabilir olup olmadığı konusunda ise şu sözleri kullandı:
“Atılan adım son derece gerçekçi ve uygulanabilir. Zira ülkemizin para ünitesi afganidir. Bağımsız ve bir bütün olan ülkemizde öbür ülkelerin rupisi, riyali ya da dolarını kullanmaya muhtaçlığımız yok. Afganistan’da yaşayan herkes Afgan parasını kullanmalı. Bunun uygulanması mümkündür.”
Hazretzai, rupi ve riyalin dolar karşısındaki kıymetlerinin afganiye nazaran daha istikrarsız olduğunu ileri sürerek, sermayedarlara afganiye yönelmesinin kendi ticaretleri için daha yararlı olacağı tavsiyesinde bulundu.
Taliban idaresinin kelam konusu kararını olumlu bulduklarını lisana getiren Hazretzai, “Afgan halkının süreçlerinde afganiyi kullanmasına yönelik bu adımın pahasını anlayacağından umutluyum. Şehzade Çarşısı’nda ve ülke genelinde döviz alım satım süreçleri Afganistan’da gelişim gösteriyordu fakat, son günlerde önemli ve süratli bir artış görülüyor.” sözlerini kullandı.
Çarşı esnafından Muhammed Bakır Esanzade ise kelam konusu yasak kararının afganiye kıymet kazandırmayı amaçladığını söyledi.
Bilhassa Afganistan’ın Pakistan ve İran hududundaki kentlerde bu ülkelerin para ünitelerinin kullanıldığını aktaran Esanzade, “Taliban’ın kararı bana nazaran gerçek bir adım. Yabancı paraları kullanırsak afganinin pahası düşüyor.” dedi.
Esanzade, kelam konusu kararın en net sonuçlarını uzun vadede görebileceklerini aktararak, “Taliban’ın son olarak benimsediği karar, afganiyi güçlendirme hedefini taşıyor. Afganinin pazardaki hissesi ne kadar artarsa, bedeli de o kadar artacaktır. Bana nazaran gerçek bir adım bu.” diye konuştu.
İsmini vermek istemeyen bir dövizci ise Taliban’ın kararını desteklediklerini, ülke iktisadının gelişmesi için sermaye yatırımı, milletlerarası yardımların sürmesi ve Taliban idaresinin resmen tanınması üzere etkenlere muhtaçlık duyulduğunu kaydetti.
Afganistan ekonomik darboğazda
Taliban’ın, ülke idaresini devralmasının akabinde Afganistan’a yönelik memleketler arası yardımlar sona ermişti. Dünya Bankası, Milletlerarası Para Fonu (IMF) ve ABD Merkez Bankası da Afganistan’ın memleketler arası fonlara erişimini kesmişti.
Kelam konusu gelişmeler halihazırda çatışmalar ve istikrarsızlık nedeniyle sıkıntı günler geçiren ülke iktisadını içinden çıkılmaz bir noktaya sürüklemişti. Şu an Afganistan genelinde işsizlik, fakirlik ve açlık alarm verici düzeylere ulaştı.
Birleşmiş Milletler (BM) başta olmak üzere milletlerarası toplum, şu an ülkede besin temininde yaşanan meselelere dikkati çekiyor. Yaklaşan kış aylarında yaşanması beklenen besin kıtlığı krizinin derinleşeceği öngörülüyor.
BM datalarına nazaran, Afganistan’da gelecek kış aylarında nüfusun yarısından fazlasına tekabül eden 22,8 milyon kişinin önemli manada besin ıstırabı yaşayacağı iddia ediliyor. (AA)