Merkez Bankası bankaların yabancı para mecburî karşılık oranlarını 200 baz puan artırdı. Alınan kararla bir yıla kadar döviz mevduatının zarurî karşılıkları yüzde 23’ten yüzde 25’e, bir yıldan uzun vadeli döviz mevduatının zarurî karşılıkları ise yüzde 17’den yüzde 19’a yükseltildi. Bilindiği üzere bankalar mecburî karşılıkları Merkez Bankası’nda tutuyorlar…
Bu adıma neden muhtaçlık duyuldu? CHP Milletvekili Akif Hamzaçebi, Twitter paylaşımında emelin banka kredilerinin artış oranını zayıflatmak olduğuna işaret etti. Kamu bankalarının kredi faizlerini indirmesinden kısa müddet sonra mecburî karşılıkları artırmaktaki çelişkiye dikkat çekerek, “Önce MB faizini indir. Sonra kamu bankalarının kredi faizini indir. Sonra da karşılık oranlarını yükseltip bankaların kredi açacağı fonları azalt. Siyasetsizlik budur işte” dedi.
Bununla birlikte bankacılar mecburî karşılıkları artırmaktaki asıl gayenin kredi büyümesini yavaşlatmak olduğu tezine katılmıyorlar. Çünkü döviz kredilerindeki artış oranı esasen sonlu. Yerli özel bankaların kredileri birinci 9 ayda yüzde 15.3 arttı. Kamu bankalarında bu oran yüzde 10.8. Yani kredi artışı enflasyonun altında…
Öyleyse? İktidar zarurî karşılıkları artırarak bir taşla iki kuş vurmayı hedefliyor.
Gayelerden biri, Merkez Bankası’nın brüt rezervlerini artırmak. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın bu bahse özel bir ehemmiyet verdiği biliniyor. Hakikaten geçtiğimiz günlerde birkaç sefer Merkez Bankası’nın rezervlerinde artış olduğuna değindi…
Yabancı para cinsinden zarurî karşılık oranlarındaki artışın Merkez Bankası’nın kasasına yaklaşık 3,8 milyar dolar kaynak sağlaması bekleniyor. Rezervlerdeki artış, seçim öncesinde muhalefetin 128 milyar dolarla ilgili tenkitlerine karşı iktidarın elini güçlendirecek.
Merkez Bankası rezervlerini güçlendirmekle amaçlananlardan biri de, seçim öncesinde dolarda gerçekleşebilecek mümkün bir tırmanışa döviz satışı ile müdahale etmek planı olabilir mi? İnsanın aklına gelen sorulardan biri… Ancak şimdilik spekülatif bir soru…
Mecburî karşılıkları artırmaktaki ikinci maksat ise yurtiçinde yerleşik mevduat sahiplerinin, bilhassa de bireylerin, yani Ayşe Teze’nin, Ali İstek Amca’nın dövize yönelişini frenlemek. Vatandaşların banka mevduatlarında dövizin hissesi 2014’de yüzde 36’ye kadar gerilemişti. Bugün ise yüzde 60’lara dayandı.
“Zorunlu karşılıklar arttı diye Ayşe Teyze ile Ali İstek Amca dolar almaktan neden vazgeçsin?” diyeceksiniz…
Eski bankacı Erol Taşdelen bunun büyük oranda bankaların performans sistemlerinde TL’nin tartısının artırılması yoluyla gerçekleşeceğini söylüyor.
Taşdelen, “Banka genel müdürlükleri şubelere TL mevduat için hedefleme yapacak; yabancı para mevduatın performans notundaki pahası düşürülürken TL mevduatın artırılacak. Şubelerdeki pazarlama takımları de performans notlarının yüksek çıkması için mecburen döviz mevduatın TL’ye dönmesi gerektiği tarafında telkinde bulunacak. Birden fazla banka aslında 50 bin doların altına vadeli mevduat yapmıyordu; önümüzdeki günlerde bu fiyatı 100 bin dolara çıkarabilirler” diyor.
Merkez Bankası’nın faizleri enflasyonun üç-dört puan altına çektiği, geleceğe dair belirsizlik ve tasaların arttığı bir ortamda vatandaş, bankacılar istedi diye TL’ye döner mi? Göreceğiz…