Radyasyonu kısaca, yüksek güç özelliği bulunan, ayrıyeten X ve gamma ışınlarını düşük dalga uzunluğunda taşıyan iyonize ışınlar olarak özetleyebiliriz. Bu radyasyon, dünya üzerindeki tüm canlıları etkileyebilirken, güneş ışınlarından yer kabuğunda bulunan unsurlara kadar her türlü doğal yoldan alınabilme özelliği taşır.
Doğal yolların yanı sıra tıp alanında kullanılan tetkik ve tarama araçları, bilim teknoloji ve çağdaş hayat elementleri de devamlı olarak dünya üzerine radyasyon yayılmasına neden olur.
FAYDALARININ YANINDA ZİYANLARI DA MEVCUT
Röntgen yahut tomografi sinemalarına her ne kadar olumsuz bakılsa da kimi sıhhat durumlarında gereksinim duyulabiliyor. Ancak X ışınları kullanılarak çekilen bu sinemalar, bir yandan bedende gelişen hastalıkların teşhis ve tedavisine katkı sağlarken, öbür yandan da önemli formda radyasyon yayımına yol açıyor.
Olağan koşullarda dahi bireylere ziyan veren radyasyon, gebelik sürecinde ise hem annenin hem de bebeğin sıhhati açısından bir epey risk oluşturabiliyor.
Bebekte gelişim geriliğine yol açıyor
Gebelik müddetince radyasyona ya da X ışınlarına çok maruz kalmak anne adayında doku hasarları, bebekte ise gelişim geriliği yaşanmasına yol açabiliyor.
Ayrıyeten bebekte, anne karnında birtakım anomalilerin ve nörolojik rahatsızlıkların yanı sıra, bebek kaybına kadar birçok sorunun ortaya çıkmasına yer hazırlayabiliyor. Fakat bu sonuçlar, anne ve bebeğin aldığı radyasyonun dozuna ve maruz kalınan radyasyonun gebeliğin hangi periyoduna denk geldiğine nazaran de değişiklikler gösterebiliyor.
Anne adayları gebe kaldığını fark etmeden röntgen sineması çekimine girebiliyor. Bu türlü sorunlar ise çoğunlukla bu gebe kümelerinde görülüyor. Ancak bu bahiste yapılan çalışmalar, 5 rad ve altındaki ışın ölçüsünü almış olan gebeliklerde fetusun ziyan görme mümkünlüğünün çok düşük olduğunu ortaya koyuyor.
RASYASYON ORANI 15 RAD’I GEÇMEMELİDİR
Şayet röntgen süreci, 2. ile 8. hafta ortasında ve 1 kereye mahsus yapılmışsa bebeğe bir ziyan vermez. Röntgen nedeniyle alınan radyasyon oranı 15 rad’dan az ise bebek için rastgele bir risk oluşmaz. Ama radyasyon oranı 15 rad’dan fazla ise gebeliğin sonlandırılması gerekebilir.
Ayrıyeten teşhis ya da tedavi sırasında birden fazla röntgen çekimi gerekiyorsa ve anne adayı gebeliğinden bu görüntüleme süreçlerinden sonra haber dar oluyorsa, dozun hesaplanması için kesinlikle bir radyoloji uzmanına başvurmalıdır.
Diş, akciğer, kol ve bacak röntgeni çekilebilir
Gebelik müddeti içinde röntgen çekimine muhtaçlık duyuluyorsa kimi kıymetli noktalara dikkat edilmesi gerekiyor. Örneğin; diş, akciğer, baş, kol ve bacak üzere bölgeler için röntgen çekimlerinde, radyasyon direkt alt karnı amaç almayacağından yaydığı güç de düşük olacaktır. Bu nedenle de bebek için rastgele bir gelişim geriliği ya da doğumsal sakatlık riski oluşmayacaktır.
Ancak üreme organlarının ve karın bölgesinin direkt olarak radyasyona maruz kalması bebeğin süratle gelişmekte olan hücrelerinde birtakım değişimlere sebep olabilir. Hatta bu durum, bebeğin ileriki periyotlarda kansere yakalanma riskini de tetikleyebilir.
UZMAN DAYANAĞI KAİDE
Şayet tüm tedbirlere karşın, gebelikte röntgen çektirilmesi zorunlu ise kesinlikle bir uzman takviyesi alınmalıdır. Röntgen süreci sırasında radyasyonun dağılması için esirgeyici kıyafetler giyilebilir. Lakin anne adayı, sıhhati riske girecek kadar bir sorun taşımıyorsa röntgen çekiminin doğum sonrasına bırakılması daha uygun olacaktır.
MR VE ULTRASON ZİYANLI DEĞİL
Gebelik süreci ile ilgili merak oluşturan bir öteki bahis ise, MR ve ultrason süreçlerinin anne ve bebek sıhhati açısından sakınca oluşturup oluşturmadığıdır. Bilinmesi gerekir ki gebelik sürecinde MR çekimi, anne ve bebek için rastgele bir ziyana yol açmaz.
Şayet gebelikte MR sistemiyle bir teşhis belirlenmesi gerekiyorsa, bu sürecin kullanılmasında bir sorun yoktur. Yeniden teşhis hedefli ultrason formülüne gereksinim duyuluyorsa, ses dalgalarının 1,0 olması gerekir. Anne ve bebeğe verilen dalgalar düşük derecede olduğu surece rastgele bir risk oluşmaz.