Fehmi Koru*
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın, tam iki kere yüzde 50’nin üzerinde oy alarak cumhurbaşkanlığı seçimini kazanmasına karşın, son üç yıldır ülkemizde uygulanan ‘Cumhurbaşkanı Hükümet Sistemi’nin dayattığı ‘yüzde 50+1’ kuralından rahatsız olduğunu geçen hafta öğrenmiştik.
Rahatsızlığını kendisiyle görüşen Saadet Partisi başkanı Temel Karamollaoğlu’na aktarmıştı Cumhurbaşkanı Erdoğan…
Dün de birebir mevzuyu genel lideri olduğu AK Parti’nin küme toplantısı sonrası kendisine yöneltilen bir soru üzerine birinci sefer kamuoyuyla paylaştı.
‘Yüzde 50+1’ kararını Meclis’in aldığını, değiştirmesi gerekirse bunu tekrar Meclis’in yapacağını söyleyerek…
Anayasa değişikliği gerektirdiği için o kadar kolay değil bu iş.
[Şöyle bir senaryo düşünelim: Anketler AK Parti ile ortağı MHP’nin son seçimde aldıkları toplam oyun (AK Parti yüzde 42.49 + MHP yüzde 11.13 = yüzde 53.62) şimdilerde hatırı sayılır bir oranda düşüş gösterdiğine işaret ediyor. Sanki gerçek mu bu anketler, iktidar el mi değiştirecek? Bu sorunun karşılığını bir dahaki seçime bırakmak yerine bir kostümlü prova yapmak daha makul olabilir. Bir referandum mesela. Seçim için anayasanın 101. hususundaki ‘birinci cinste salt çoğunluk ile seçilir’ sözünün yerine ‘en çok oy alan seçilir’ üzere bir tabirin getirilmesi kaide. Anayasa değişikliğini Meclis’ten geçirebilmeye yarayacak milletvekili çoğunluğu yok Cumhur İttifakı’nın; bu yüzden referanduma gitmek gerekebilir. Bu mevzuda yapılacak referandum anketlerin söylediğinin geçerliliğini test etmeye yarayabilecek bir kostümlü prova yerine geçebilir.]
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Meclis getirdi, tekrar Meclis değiştirir” manasına gelen son açıklaması süreci tam anlatmıyor. Bu sebeple değişikliğe kadar varan süreçte neler yaşandığının özetini internet ansiklopedisi Vikipedi’den aktarayım:
“2014 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Recep Tayyip Erdoğan’ın cumhurbaşkanı koltuğuna oturmasıyla birlikte başkanlık sistemine geçiş tartışmaları sürat kazanarak daha çok gündeme geldi ve hem Haziran 2015 genel seçimlerinde hem de Kasım 2015 genel seçimlerinde AK Parti’nin en kıymetli seçim siyasetlerinden biri oldu. Mayıs 2016’da başbakanlığı ortadan kaldıracak anayasal değişiklik konusunda Erdoğan’la uyuşmazlıklar yaşayan Ahmet Davutoğlu misyondan istifa ederek yerine en değerli gündeminin anayasa değişikliği olduğunu söyleyen Binali Yıldırım geldi. Geçmişte birçok kere başkanlık sistemine karşı olduğunu lisana getiren MHP Genel Lideri Devlet Bahçeli, Ekim 2016’da değişiklik teklifini meclise getirmesi için hükûmete davet yaptı ve süreçte iş birliği içinde olabileceklerini duyurdu. Bir aylık görüşmelerin akabinde Aralık’ta teklif üzerinde muahedeye varan AK Parti ve MHP, böylelikle teklifin referanduma sunulması için gerekli olan meclis onayı sürecini başlattı.
“20 Ocak 2017’de beşte üç oy sayısı 330’u aşarak 339 oy toplayan anayasa değişikliği teklifi meclisten geçerek referandum kararı verildi.”
Meclis’in anayasayı direkt -referanduma gitmeden- değiştirebilmesi için değişiklik teklifinin en az 367 oy alması gerekiyor; 330 oy ise teklifin referanduma sunulmasını sağlıyor. Hakikaten, teklif Meclis’ten referanduma sunulmak üzere geçebildi.
Özette süreci başlatan adres de yer alıyor: MHP…
2015 yılında yapılan iki seçim -7 Haziran ve 1 Kasım seçimleri- AK Parti’ye sıkıntı günler yaşatınca, başkanlık sistemini çok arzulamasına karşın, Tayyip Erdoğan, mevzuyu unutulmaya terk etmeyi yeğlemişti. Bir mühlet hiç konuşulmadı mevzu. Tam o sırada, MHP önderi Devlet Bahçeli’den, “Getirin teklifi, başkanlık sistemini birlikte geçirelim” daveti geldi.
Sonrasını herkes biliyor, üstte sunduğum özette de var.
Bugün Erdoğan’ın da rahatsızlığını belirttiği, birtakım AK Partililerin “Bu işi başımıza Sorosçu Cumhurbaşkanlığı danışmanı çıkardı” diye adres göstererek hatalı aramaya çıktığı ‘yüzde 50+1’ kuralını da içeren anayasa değişikliği ve onunla gelen ‘Cumhurbaşkanı Hükümet Sistemi’ bu türlü gerçekleşmişti.
MHP’nin ön almasıyla…
Bugünlerde birebir MHP ‘yüzde 50+1’ kaidesinin yerli yerinde kalması gerektiğini savunuyor.
Devlet Bahçeli son küme toplantısında şunları söyledi:
“Yüzde 50+1 Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin mihveridir. Ne var ki buradan başlayacak bir tartışma, hatta taviz, yeni idare sisteminin işleyiş ve ilerleyişini melezleyip sakatlayacaktır. Milletvekili seçmiyoruz, belediye lideri seçmiyoruz, cumhurun bütününü temsil edecek Cumhurbaşkanı seçiyoruz. Yüzde 50+1 oyu eleştirenleri anlayışla karşılamamız, bunu felaket olarak yorumlayan karamsarları makul bulmamız abesle iştigaldir.”
O kaidesi ‘felaket’ olarak yorumlayanların kimler olduğunu doğrusu bilmiyorum. Lakin, o koşuldan kimin rahatsız olduğu, değiştirilmesi için Meclis’e vazife vermek isteyenin kim olduğu belirli: Şahsen Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan…
Erdoğan bunu neden istiyor, o da belli…
AK Parti 2002 seçiminde oyların yüzde 34.42’sini alarak Meclis’te sandalyelerin üçte ikisine sahip olmayı ve tek başına iktidara ulaşmayı başarmıştı. Bugün bile, eski sistem olsaydı, MHP takviyesiyle yahut takviyesiz, tek başına iktidarda kalmayı muhtemelen sürdürebilecekti.
Son vakitlerde fazla söylem edilmese bile AK Parti’nin 2053 üzere ileri maksatları var ya, sistem değişmeseydi, AK Parti 2071’e kadar tahminen iktidarda kalabilirdi.
Eski sistem değişince gelen ‘yüzde 50+1’ koşulu yüzünden o amaca varılma ihtimali tehlikeye düştü. MHP’nin dayanağını sürdürmesi durumunda bile, Cumhur İttifakı’nın, gidilecek birinci seçimde o kuralın üstesinden gelebilecek yükseklikte bir oy alması oldukça sıkıntı.
“Zor” dememe bakılmasın, bugün seçim olsa en optimist varsayımla iki partinin ortak oyu yüzde 40’ı ya bulur ya bulmaz.
Eski sistem olsa yetebilecek bir oy, yeni sistemin dayattığı ’50+1’ kaidesi yüzünden iktidarın ana gövdesini oluşturan AK Parti’de yöneticilerin uykularını kaçırıyor.
İktidar ortağı iki partinin başkanları dün bir defa daha bir ortaya gelerek yüz yüze görüştüler. Herhalde husus ‘yüzde 50+1’ kaidesi hakkında taraflar ortasında meydana gelen farklı yaklaşımı gidermek olmalı.
Görüşmede kim kimi ikna etmiştir?
Farklı yaklaşım birlikteliğin sonunu getirir mi?
Bu soruların yanıtı önümüzdeki günlerde alınabilecek.
Kostümlü provaya -yani bir referanduma- hazırlıklı olmakta fayda var.
* Bu yazı fehmikoru.com adresinden alınmıştır.