Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın pazartesi akşamı kabine toplantısı sonrasında iktisatla ilgili yaptığı açıklamalar, esasen yükselişte olan doların hızlanarak 12 TL’ye dayanmasına yol açtı.
Evvel Erdoğan’ın dün akşam neler söylediğini hatırlayalım. Türk Lirası’nın süratli bedel kaybetmesi nedeniyle yöneltilen tenkitlere “Bu siyasetle biz ne yaptığımızı, niye yaptığımızı, nasıl yaptığımızı, hangi risklerle yaptığımızı, sonunda ne sonuçlar elde edeceğimizi pek güzel biliyoruz” diyerek karşılık verdi. Faizle ilgili bilinen görüşlerini tekrarladı, “Faiz sebeptir, enflasyon sonuçtur. Biz geçmişte uzunca bir müddet denenmiş lakin bir türlü sonuç alınamamış yüksek faiz, düşük kur kısır döngüsü yerine üretim, yatırım, istihdam, büyüme odaklı iktisat siyasetinde ülkemiz ve milletimiz için en doğrusunu yapmakta kararlıyız” dedi.
Bu cümleler faiz indirimlerinin süreceği, TL’nin negatif gerçek faizinin 9-10 düzeyine ineceğinin işareti olarak değerlendirildi. Ve TL’den kaçış hızlandı. Dolar salı gününe 12 TL’ye dayanarak girdi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, doların ateşini çıkaracağını bile bile neden bu tip açıklamalar yapıyor? Bu hususta görüşler türlü. Değerli bir kısmı, sorumluluğu Erdoğan’ın etrafındaki danışmanlara ya da iktisat idaresinin farklı figürlerine yüklüyor.
Buna nazaran yakın geçmişte sorumlu eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’tı. Albayrak’ın geçtiğimiz yılın Kasım ayında vazifesinden ayrılması sonrasında dikkatler etrafındaki danışmanlara ve iktisat idaresinin farklı kademelerindeki isimlere döndü. Cumhurbaşkanlığı İktisat Siyaseti Şurası üyeleri Yiğit Bulut, Cemil Ertem, dikkat çeken isimler ortasındaydı.
İsmi Lütfi Elvan’ın yerine Maliye Bakanlığı için geçen, Türkiye Varlık Fonu Lider Vekili Prof. Dr. Erişah Arıcan da iktisatta atılan adımların sorumlusu olarak gösterilen isimler ortasında.
Bu isimlere bugün iki isim daha eklendi: Cumhurbaşkanlığı İktisat Siyaseti Şurası üyesi, ilahiyatçı ekonomist Prof. Dr. Servet Bayındır ile eski Bakan Nurettin Canikli.
Erdal Sağlam, Cumhuriyet’teki köşesinde Bayındır’ın İslami nedenlerle faize karşı olduğuna dikkat çekerek, Külliye’nin faiz aksisi tutumunun gerisinde son periyotta onun tesirinin büyük olduğunu belirtti.
Sağlam, Canikli’nin de Ulusal Görüş kökenli olduğuna dikkat çekerek, “Canikli’nin kategorik olarak faize karşı olmasa da Erbakan’ın başbakanlığı devrinde uygulamaya konulmak istenen ‘para basılması’ görüşüne yakın olduğunu biliyoruz” diye yazdı. Şöyle devam etti:
Bence bu yaklaşımda gerçeğin kavranmasını engelleyen bir yan var. Zira faiz indirimleri başta olmak üzere iktisatta atılan absürt adımlardan geçen yıla kadar Berat Albayrak’ı, şu anda ise Nurettin Canikli, Prof. Dr. Servet Bayındır üzere isimleri sorumlu tutmak, son kertede “Erdoğan güzel etrafı kötü” demek manasına geliyor.
Bu taraftaki algının bilakis benim izlenimim ve Ankara’da iktisat idaresini yakından izleyen kaynaklarımın verdiği bilgiler, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın iktisadın dümenine şahsen geçtiği ve kararları şahsen kendisinin aldığı tarafında. Alınan kararların, atılan adımların sorumluluğu etrafındakilere değil, şahsen Cumhurbaşkanı’na ilişkin.
Zati Cumhurbaşkanlığı idare sisteminde bundan farklı olması düşünülemez.
Erdoğan’ın esaslı, geçmişe uzanan bir iktisat anlayışı var. 2018’deki başkanlık seçimi öncesinde Bloomberg televizyonuna verdiği mülakatta, tekrar seçilmesi durumunda, iktisat ve para siyasetinde daha faal bir rol oynayacağını açık açık söylemişti.
O röportajda Erdoğan, Türkiye’yi başkanlık sistemine geçirmesinin akabinde, Merkez Bankası’nın daha düşük faiz oranı davetlerine uymak zorunda kalacağını belirtmiş, “İnsanlar para siyasetleri yüzünden sıkıntı duruma niyet, kimi sorumlu tutacaklar. Cumhurbaşkanını sorumlu tutacaklar. Cumhurbaşkanına hesap soracakları için para siyasetlerinde daha faal bir cumhurbaşkanı imajı vermeliyiz” demişti. Cumhurbaşkanı, “Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçtiğimiz andan itibaren, buradaki etkinliğimiz çok farklı olacak. Bunu yapıyoruz ki, aldığımız sorumluluğun hesabını verebilelim” diye de eklemişti.
Merkez Bankası’nın faiz indirimlerinin, doların 12 TL’ye dayanmasının gerisinde “ilahiyatçı hoca” ya da diğer birilerini değil, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın iktisat anlayışını, yazdığını söylediği kitabı aramak gerekiyor.