Türk Lirası’nın 2001’de dalgalı kur rejimine geçiş sonrası bir günde yaşadığı en büyük bedel kaybı, milletlerarası basının da gündemindeydi.
İngiltere merkezli Financial Times (FT) gazetesi, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “ekonomik bağımsızlık savaşı” açıklamasının akabinde TL’nin tarihi bir bedel kaybı yaşadığını yazdı.
Gazete, Erdoğan’ın Türkiye vizyonunu anlatırken “savaşçı” bir iktisat telaffuzuna geçtiğini belirtti.
FT’ye konuşan Terra Investment şirketinden Enver Erkan iktisatta yaşananlar için “Bir dehşet sineması gibi” dedi.
Yasal & General yatırım danışmanlığı şirketinden Uday Patnaik ise “Erdoğan’ın faize karşı savaşının kaçınılmaz sonucu bu. Bedel kaybının önüne geçebilecek tek şey Merkez Bankası’nın bağımsızlığına dair bir emare gösterilmesi. Ancak bu da olacak üzere durmuyor. Erdoğan inatlaşmayı seviyor” sözlerini kullandı.
FT, Erdoğan’ın Pazartesi akşamı yaptığı konuşmada Türkiye’ye boyun eğdirmeyi hedefleyen karanlık global bir komplodan bahsettiğini de aktardı.
Gazeteye konuşan ve ismini vermek istemeyen bir bankacı da Türkiye’nin “Yönetim tarafından yaratılmış bir kur şoku” yaşadığını söyledi.
WSJ: Erdoğan’ın sıra dışı iktisat siyasetleri Türkiye’nin kur krizini derinleştirdi
ABD merkezli Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Pazartesi günkü konuşmasında düşük faizleri savunmasının Merkez Bankası üzerindeki baskıyı artırması olarak yorumlandığını yazdı.
Gazete, Erdoğan’ın “sıra dışı” iktisat siyasetlerini savunmasının akabinde Türkiye’nin kur krizinin derinleştiğini aktardı.
Bir Unicredit analistinin “Piyasalar bu açıklamayı Merkez Bankası’na daha fazla faiz indirimi yapılması bildirisi olarak gördü” yorumuna da yer veren WSJ, yatırımcıların Aralık ayındaki Merkez Bankası toplantısında da bir faiz indirimi beklediğini ve kimilerinin önümüzdeki yıl da faizlerin indirilmesine nazaran durum aldığını yazdı.
Guardian: Erdoğan ekonomik savaşta zafer kelamı verirken TL’den tarihi gerileme
İngiltere merkezli Guardian gazetesi ise “Erdoğan ‘ekonomik savaşta’ zafer kelamı verirken TL tarihin en düşük kıymetine geriledi” başlığını kullandı.
Guardian, Erdoğan’ın iktisat siyasetlerinde değişiklik yapmasına yönelik davetleri reddettiği konuşmasının akabinde TL’nin “serbest düşüşe geçtiğini” yazdı.
Gazeteye konuşan Monex Europe’tan döviz analisti Ima Sammani, Erdoğan’ın Pazartesi günkü konuşmasının faiz indirimlerinden geri atılmayacağı iletisini verdiğini söyledi:
“Erdoğan ekonomik büyüme ve istihdam yaratmayı enflasyonla çabadan daha değerli görüyor.
“Bu, Merkez Bankası’nın geçen haftaki faiz kararını duyururken yaptığı açıklamaya tezat.
“Yatırımcılar için Erdoğan’ın açıklamasının tek bir manası var: Enflasyon yatırımlarını eritirken onları umursayan kimse olmayacak.”
Reuters: Son 11 günlük gerileme 1999’dan beri en berbatı
Reuters haber ajansı, “Türk Lirası bir günde yüzde 15 çakıldı” tabirlerini kullandı.
Ajans TL’nin son 11 gündeki kıymet kaybının 1999’dan beri en büyük düşüş olduğunu, TL’nin bu yıl dünyada açık orta en fazla paha kaybeden para ünitesi vurguladı.
Bunun TL’nin tarihindeki en berbat ikinci gün olduğunu aktaran ajans, Erdoğan’ın iktisat siyasetlerine gelen tenkitlere “Ekonomik bağımsızlık savaşını kazanacağız” diye karşılık verdiğini yazdı.
TL’nin son bir yılda yüzde 45, geçen haftanın başından bu yana da yüzde 26 bedel kaybettiğini hatırlatan ajans, “Pek çok ekonomist faiz indirimlerinin sorumsuzca yapıldığını söyleyerek kararın aksine çevrilmesi gerektiğini belirtiyor” diye yazdı.
Muhalefetin erken seçim davetleri yaptığını aktaran Reuters, Merkez Bankası’nın misyondan alınan eski lider yardımcısı Semih Tümen’in Twitter’da yaptığı “Başarı bahtı olmayan bu irrasyonel deneyi bir an evvel terkedip Türk lirasının bedelini koruyacak, Türk halkının refahını gözetecek kaliteli siyasetlere bir an evvel dönmemiz gerekiyor” paylaşımına da yer verdi.
Ajansa konuşan Kalkan’daki 28 yaşındaki bir otel çalışanı, artan fiyatlardan ötürü birtakım eserleri almaktan vazgeçtiğini ve bir yurt dışı seyahatini de iptal etmeyi düşündüğünü anlattı.
Reuters kimi analistlerin acil faiz artırımının kaçınılmaz olduğu yorumlarına da yer verdi.
Fransız bankası Societe General de Türkiye’de önümüzdeki aydan itibaren acil artırımlarla faizin yüzde 19’a çekilebileceğini belirtmişti.
Reuters’a konuşan ABD’nin en büyük yatırım bankalarından Brown Brothers Harriman’ın global pazar stratejisti Ilan Solot, Erdoğan’ın fakat bir “kırılma noktasından sonra” siyasetlerini değiştirebileceğini söyledi:
“Şimdilik yerliler dolarlarını Türkiye’de tutmakta bir sorun görmüyor. Lakin dövizlerini yurt dışına çıkarmaya başlarlarsa işler değişir.
“O noktada sermaye denetimlerinden bahsedilir. Ülkede kâfi dolar rezervi olmadığı için bunun tesirleriyle başa çıkılamaz. O andan itibaren gerçek bir döviz krizi yaşanabilir.”
BNE Intellinews Türkiye’yi Titanik’e benzetti
Finans mecmuası Business News Europe Intellinews ise “‘Titanik’e benzeyen Türkiye’nin ‘çılgın’ siyaseti lirayı deldi geçti” başlığını kullandı.
Türkiye’nin neredeyse iki yıl ortayla iki kur krizi yaşadığını belirten mecmua, “Erdoğanomi (Erdoğan’ın iktisat yaklaşımına takılan lakap) sıra dışı bir biçimde yüksek faizlerin yüksek enflasyona yol açtığını savunuyor” dedi.
Bluebay Varlık İdaresi’nden Tim Ash’in “Lira’nın paha kaybı çılgınlık düzeyinde fakat Türkiye’nin para siyasetindeki çılgınlığı yansıtıyor” yorumuna da yer veren mecmua, makalesine şöyle devam etti:
“Biz bu mecmuada Türkiye’nin Ağustos 2018’den bu yana bir ekonomik ve finansal kriz halinden çıkamadığını savunuyoruz.
“Dahası Türkiye 2016’daki başarısız darbe teşebbüsünden beri tam manasıyla bir çöküş yahut ekonomik ve finansal buhran içinde.
“Dolar/TL kurunun nereye çıkabileceğine dair varsayımlarda bir üst hudut artık bulunmuyor.
“Ama bir noktada bir U dönüşüyle müsabaka ihtimaline de hazır olun. Bu adımda Merkez Bankası lideri da misyondan alınabilir.
Capital Economics’ten Jason Tuvey, TL’nin bedel kaybetmeye devam etmesinin mümkün olduğunu söylüyor:
“Yatırımcılar yöneticilerin TL’deki bedel kaybına ne kadar tahammül göstereceğini açıkça test ediyor. Evvelki paha kayıplarından öğrendiğimiz, TL’nin önümüzdeki günlerde de kıymet kaybetmeye devam edebileceği. Bu kıymet kaybının durması, buna dair atılacak siyasi adımlara bağlı. Bir kur krizinden çıkmanın klasik yolu sıkı para siyasetlerine geçmektir ama Türkiye’de bir şeylerin değişeceğine dair çok az emare var.
“Bankacılık dalı hala güçlü ve birkaç yıl öncesine kıyasla TL’deki kıymet kaybıyla başa çıkma güçleri daha fazla. Durum bu türlü olduğu surece Merkez Bankası agresif adımlar atmak yerine daha göstermelik adımlar atacaktır. Bankalardan döviz çekmeye dair talepler artarsa daha agresif sermaye denetimleri başlayabilir.”
