Guy Delauney – BBC Balkanlar Muhabiri
Kuzey Makedonya, komşu ülke Bulgaristan’da 46 kişinin vefatına yol açan otobüs kazası sonrası şokta ve yasta. Hükümet üç gün ulusal yas ilan etti. Ülkede bayraklar yarıya indirildi.
Kazada ölenlerin neredeyse hepsi, nüfusu 2 milyondan biraz fazla olan Kuzey Makedonya’nın vatandaşlarıydı.
Halk, trajedinin boyutlarını sindirmeye çalışıyor. İstanbul’a hafta sonunda yapılan otobüs seyahatinin neden ve nasıl genç ülkenin en berbat trajedilerinden birine dönüştüğünü de öğrenmek istiyor.
Başşehir Üsküp’te bayraklar yarıya indirildi.1991’de bağımsızlığını ilan eden Kuzey Makedonya’da son kazayla kıyaslanabilecek boyutta fazla bir olay yok.
Fakat genç ülkede daha evvel öbür trajediler de yaşanmıştı:
- 2 yıl evvel başşehir Üsküp yakınlarındaki otobüs kazasında 15 kişi hayatını kaybetti
- Bu yılın Eylül ayında Tetovo’daki bir hastanede çıkan yangında 14 kişi hayatını yitirdi
- 1993’te de ülkede iki başka uçak kazası yaşandı
Yalnızca Arnavut Ulusal Ordusu’nun 2001’deki isyanı, otobüs kazası ve yangından daha çok sayıda kişinin vefatına yol açtı.
Kuzey Makedonya, Salı gününün birinci saatlerinde kaza haberini duyarken, yakınlarının otobüste olabileceğini düşünenler bilgi almaya çalışıyordu.
Kaza yapan, başşehir Üsküp’teki Besa Trans isimli seyahat acentesi tarafından işletilen birkaç otobüsten biriydi. Şirket bilhassa hafta sonu ülkenin büyük Arnavut azınlık ortasında tanınan olan İstanbul çeşitleri yapıyordu.
Karşılık bulmat için Üsküp’ün Eski Pazarı’ndaki Besa Trans ofisine koşanlar, kapıların kapalı olduğunu, polisin de kapıda nöbet beklediğini gördü.
Üsküp’teki seyahat acentesinin kapıları dün kapalıydı ve kapısında polis bekliyordu.Şirket daha sonra toplumsal medyadan bir açıklama yapıp “Şoke olduğumuz için bilgi taleplerine cevap veremiyoruz” dedi. Açıklamada, şirketin Kuzey Makedonya ve Bulgaristan’daki yetkililerle işbirliği yaptığı vurgulandı.
Bekim Haliti, Besa Trans ofisinin önünde çaresizce bekleyenlerden biriydi. Her ikisi de otobüsün yolcu listesinde bulunan eşi Hamije ve kız kardeşinden haber almaya çalışıyordu.
Haliti, “Telefona yanıt vermiyorlardı” dedi ve ekledi:
“İsim listesini gördük lakin kimin meyyit, kimin sağ olduğunu söylemiyorlar. Dışişleri Bakanlığı’na da gittik fakat oradan da bilgi edinemedik”
Xhelal Bakiu isimli bir öbür adam, kuzeni hakkında bilgi almaya çalıştığını söyledi:
“Besa Trans’ın numarasını üç ya da dört saattir arıyorum. Onlardan rastgele bir bilgi alamadık”
Otobüstekilerin yakınları, haber alabilmek için çeşit şirketinin önünde bekledi.Kimi topluluklar kazadan bilhassa büyük bir darbe aldı. Üsküp’ın dış mahallelerindeki bir ilkokul, ögrencilerin hepsi birebir aileden beş arkadaşlarının öldüğünü öğrenmesinin akabinde kapatıldı.
11 yaşındaki Berim, gazetecilere arkadaşı Ergin’in otobüste olduğunu söyledi.
“Çok yeterli bir çocuktu. Öldüğü için çok üzgünüm”
Ergin, otobüsteki Jahi soyadlı sekiz bireyden biriydi. Hiç birinin ismi sağ kurtulan yedi kişi ortasında geçmiyordu ve lokal medya aileden 10 kişinin kazada öldüğünü bildirdi.
Başkaları ise yeterli haberler aldılar. Adnan Jasharovski, 16 yaşındaki kızı Zulejha’nın arayıp, kurtulduğunu söylemesinin akabinde ivedilikle Bulgaristan’ın başşehri Sofya’daki hastaneye gitti:
“Elleri yanmıştı fakat öbür bir şeyi yoktu. Pek bir şey söylemedi, ağlıyordu ve şok içindeydi”
20’lerindeki nişanlı çift Medina Ljutvi ve Lulzim Süleymani de, yanan otobüsten art camdan atlayarak kurtulmayı başardı. Lakin yeniden 20’lerindeki bir başka çift hayatını kaybetti.
- Bulgaristan’da yolcu otobüsü yandı, 12’si çocuk 46 kişi hayatını kaybetti
Hükümet için güçlü imtihan
Trajedi, son haftalarda güçlü günler geçiren Kuzey Makedonya hükümeti için de bir imtihan.
Eylül’de 14 kişinin öldüğü hastane yangınına gösterdiği yetersiz reaksiyon, seçmeneleri kızdırdı. Geçen ayki mahallî seçimlerde alınan mağlubiyetin nedenlerinden biri de buydu. Başbakan Zoran Zaev’in hükümeti güvenoylamasında yalnızca bir oy farkla düşmekten kurtuldu.
Zaev bu defa Bulgaristan’daki olay yerine süratle gitti, hastanede sağ kurtulanlarla görüştü ve Bulgar mevkidaşıyla bir ortak basın toplantısı düzenledi.
Kurban yakınlarının ve genel olarak ülkenin kazanın nedeni konusunda süratle karşılıklar istediğinin farkında.
Ancak şimdilik o da herkes üzere Avrupa’da son 10 yıldan uzun müddettir yaşanan en makûs yol kazasının nedenini öğrenmek için Bulgaristan’ın soruşturmasını bekleyecek.