Hilal Köylü / Ankara
Türkiye’de ekonomik kriz toplumun tüm kesitlerini derinden sarsarken yıllardır dev bütçesiyle tenkitlerin maksadında olan Diyanet İşleri Başkanlığı, 2022’de de yoluna büyük bir bütçeyle devam edecek. Buna nazaran Diyanet İşleri Başkanlığı’nın önümüzdeki yıl bütçesi, 2021’e oranla yüzde 24 artışla 16 milyar 98 milyon 580 bin lira olacak. Diyanet bu bütçeyle içişleri, dışişleri, turizm, etraf ve ticaret bakanlıkları dahil, çok sayıda bakanlığın bütçesini geride bırakıyor.
Cumhurbaşkanlığı ve ona bağlı 10 kurum ve kuruluşun bütçe görüşmeleri TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda yapıldı.
Cumhurbaşkanlığı ile aralarında Diyanet İşleri Başkanlığı, İletişim Başkanlığı ve Ulusal İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı’nın da bulunduğu 10 kurumun bütçe sunumunu Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay yaptı.
Diyanet İşleri Başkanlığı’nın merakla beklenen 2022 bütçe sayılarını açıklayan Oktay, Diyanet’in vazifesini “İslam dininin inanç, ibadet, ve ahlak temelleriyle ilgili işleri yürütmek, hakikat dini bilgi ile toplumu aydınlatmak” olarak tanımladı. Diyanet’in “İslam medeniyetinin birikimini ve pahalarını değişip dönüşen toplumsal yapının faydasına sunduğunu” anlatan Oktay’ın, Diyanet’in 2021’de neler yaptığına ait çok kısa açıklamada bulunması dikkat çekti.
Buna nazaran Diyanet İşleri Başkanlığı bu yıl 187 bin 750’si birinci basım olmak üzere 13 farklı kategoride 2 milyon 952 bin 130 basılı yayını halka fiyatsız olarak ulaştırdı. 523 elektronik kitabı 1 milyon 600 bin sefer indirilen Diyanet, 505 sesli içerik ile İslam ve Türk-İslam medeniyetini tanıtan 772 adet görüntüyü dijital erişime açtı.
Yüzde 155’i bulan artışlar
Oktay, Diyanet’e 2022 için ayrılan 16 milyar 98 milyon 580 bin liralık bütçenin yüzde 96’sının işçi maaş ve toplumsal güvenlik prim sarfiyatları için hesaplandığını söyledi. 2021 yılı bütçesinden, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın “temsil ve tanıtma giderleri” için 769 bin lira ayrılmıştı. Bu kalem için 2022 yılı bütçesinden 1 milyon 961 bin lira ayrılacak. Diyanet’in temsil ve tanıtma masrafları bütçesi de yüzde 155 oranında artacak.
Diyanet İşleri Başkanlığı’nın 2021 bütçesinde hizmet alımları için 36 milyon 198 bin lira ayrılmıştı. Diyanet’in 2022 bütçesinden hizmet alımlarına ayrılan hisse ise 46 milyon 23 bin liraya yükseltildi. Bu yükseliş, Diyanet’in hizmet alım bütçesinde yüzde 27’lik bir artışa denk geliyor.
2021 bütçesinde “kar hedefi gütmeyen kuruluşlara transfer” için 81 milyon 893 bin lira ödenek ayrılan Diyanet İşleri Başkanlığı’nın, “kar hedefi gütmeyen kuruluşlara transfer” bütçesi, 2022 yılı için 92 milyon 441 bin lira oldu. Diyanet bütçesindeki bu kalem için yüzde 12,8 oranında bir artış yapılmış oldu.
“İletişim Başkanlığı çatı kuruluş”
Fuat Oktay, Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı’nı “stratejik irtibat ve kamu diplomasisi dahil olmak üzere bir çatı kuruluş” olarak tanımladı. Oktay, İrtibat Başkanlığı’nın vatandaşların istek, teklif ve şikayetlerinin idareye süratli ve kolay bir biçimde ulaştırılmasına aracılık ettiğini, bünyesindeki CİMER sistemine 2021 yılı Kasım ayı itibariyle 5 milyon 237 bin 723 müracaat yapıldığını, bu müracaatların cevaplanma oranının da yüzde 87 olduğunu söyledi.
2021 bütçesi 422 milyon 754 bin lira olan Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı’nın 2022 bütçesinin ise yüzde 60.88 artışla 680 milyon 127 bin lira olması belirlendi.
“Hakkımı helal etmiyorum”
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’ndaki görüşmelerde muhalefet, ülkede yaşanan ekonomik kriz karşısında bütçenin revize edilmemesine dönük tenkitlerini tek tek sıraladı. HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan eleştirilerini DW Türkçe’yle paylaşırken, “84 milyon yurttaş olarak daima birlikte vergi veriyoruz ve bu bütçeyi oluşturuyoruz. Bu bütçede kaynakları silahlara, faize, yandaşlara ve israfa harcıyor maalesef. Halkın talepleri bu bütçede yok” diye konuştu. Paylan, Diyanet bütçesinin de büsbütün “adaletsiz” olduğunu lisana getirdi.
“Müslümanlar, Sünniler, Aleviler, Hıristiyanlar, Yahudiler olarak daima bir arada vergi veriyoruz ancak bu bütçeler bir yerde, Diyanet İşleri Başkanlığı’nda toplanıyor. Diyanet sırf Sünni inancına sahip yurttaşlarımıza hizmeti veriyor. Bu da büyük bir adaletsizliktir. Daima bir arada vergi veriyorsak inanan, inanmayan ve tüm inanç sahipleri olarak daima birlikte hizmet almalıyız” diyen Paylan, “Ben bir Hristiyan olarak Diyanet İşleri Başkanlığı bütçesine hakkımı helal etmiyorum” sözlerini kullandı.
Paylan, komitedeki görüşmelerde Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay’a “Kaynakları yandaşlara ayırmaktan vazgeçmiyorsunuz. Vazgeçin kapıdaki lüks Mercedes’ten. Siz de bir halk çocuğuydunuz. Sarayda kendinizi bozdunuz. Siz de yoldan çıktınız. Halkın kederinden anlamaz oldunuz. Bu haramdır. ‘Halk aç ve açıkken bu haramdır’ deseydiniz, örnek olsaydınız ne olurdu” diye seslendi.
“Hesap vermekten kaçıyorlar”
Âlâ Parti Küme Başkanvekili Erhan Usta, 2022 yılı bütçe büyüklükleri birinci açıklandığında 212 milyar dolar olan bütçenin iktisatta yaşanan kriz nedeniyle bugün 145 milyar dolara düştüğüne dikkat çekti ve hükümetin bu durumu ciddiye almadığından yakındı. Usta bütçeyle ilgili tenkitlerini DW Türkçe’yle paylaşırken, “2022 bütçesinin aslında üçte biri eridi. Bu bütçede aslında toplumun hiçbir sıkıntısına tahlil yok. O yüzden biz bu bütçeyi yokluk bütçesi olarak adlandırmıştık. Gelir eşitsizliklerine karşı bir tahlil yok, enflasyona karşı bir tahlil yok, 3 bin 600 ek gösterge yok bu bütçede. EYT yok, çiftçi yok, esnaf yok. Bu bütçe yandaşların olduğu bütçe” diye konuştu.
Bütçe görüşmeleri sırasında hükümetin “hesap vermekten kaçındığını, kaçtığını” öne süren Usta, “Hesap vermekten kaçmak hükümeti kurtarmayacak. Halkı hiç kurtarmayacak. Biz, peşini bırakmayacağız. Bütün büyük uygulamacı bakanlıkların bütçesinde önemli bir şeffaflık sorunu var. Hazine garantileri tam olarak gösterilmiyor. Kayıtlarda önemli yanılgı var. Bu durumu kabul etmek mümkün değil” telaffuzunda bulundu.
“Fahrettin Altun gücünü nerden alıyor”
Komitedeki görüşmelerde CHP Küme Başkanvekili Özgür Özel, Türkiye ekonomik kriz içindeyken Cumhurbaşkanlığı İrtibat Lideri Fahrettin Altun’un sahip olduğu imkanları gündeme getirmesi dikkat çekti. Altun, misyonuna birinci atandığında ortalama bir fiyatta otomobil kullanırken, bugün çok değerli otomobillere bindiğini belirten Özel, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay’a, “Altun’un statüsündeki değişiklik nedir. Bu gücünü nerden alıyor. 28 Şubat’taki akreditasyonlara bile taş çıkartan; Anıtkabir’i bile yasaklayan, gazetecileri bile fişleyen en değerli figürlerden birisinin, sizi en önemli yıpratan biri haline geldiğinin, iktidar partisinin milletvekilleri dahi farkında. Siz niçin sorgulamıyorsunuz” sorusunu yöneltti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da “Yüzüğümle siyasete girdim” kelamlarıyla siyasete atıldığını hatırlatan Özel, “O vakitler Keçiören’de oturuyordu. Arkadaşlarının kullandığı mütevazi otomobillere biniyordu. Bugün ise sarayda oturuyor. ‘Ey Merkel’in ürettiği en kıymetli otomobillere biniyor. Sarayın bütün bakanları, bakan yardımcıları ve göze girmiş bürokratları hepsi en kıymetli otomobillere biniyor. Merkel ise minibüsle geziyor. Saray lüks içinde halk sürünüyor. Demokrasi bu mu, iktisat bu mu” çıkışında bulundu.
“Saraya kaç tane ejder meyvesi alınıyor”
HDP Bingöl Milletvekili Erdal Aydemir, kuruldaki görüşmelerde Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nın harcamalarını eleştirirken kamuoyunda büyük tartışma yaratan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan’ın Hermes çantası ile saraydaki resepsiyon menüsünde yer alan ejder meyveli smoothie fotoğraflarının yer aldığı dövizleri gösterdi. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay’a, “Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi, ekonomik kriz yaşattı. Bunu bilen var mı? Hermes çanta. Bedeli 50 bin dolar. Yani 600 bin lira. 212 işçinin taban fiyatını karşılaşılıyor. Bu da ejder meyveli smoothie. Saray’a bu meyveden kaç tane alınıyor?” sorularını yöneltti. Aydemir’in bu çıkışına AKP ve MHP sıralarından “konuyu dağıtmayın” çıkışları geldi.
“MİT’te liyakat kırıldı”
CHP İzmir Milletvekili Tuncay Özkan da kuruldaki görüşmelerde Cumhurbaşkanlığı’na bağlık Ulusal İstihbarat Teşkilatı’nın (MİT) vazifelerini bugün Bağlantı Başkanlığı’nın yaptığını öne sürdü. Özkan tenkitlerini, “MİT’in bir zımnî polis teşkilatı üzere sınıflandırılması tarihî yanılgıların devamından diğer bir şey değildir. MİT’te liyakat kırılmıştır. Yetersizlikleri, 15 Temmuz da dahil olmak üzere hepimizi şaşırtan seviyededir. İç sisteminde bozulmalar var. MİT kapalı polis teşkilatı değildir. Biz MİT ve İrtibat Başkanlığı’nın siyasi fikirler üzerinde Türkiye için uğraş eden kurumlar olmasını istiyoruz. MİT ve Bağlantı Başkanlığı’nın egolardan arınmış yöneticiler eliyle yönetilmesini istiyoruz” kelamlarıyla lisana getirdi.