Gelecek Partisi, Gelecek Partisi, ekonomik gelişmelerle ilgili değerlendirmelerini ve tahlil tekliflerini 61 unsurluk yol haritasıyla açıkladı. Gelecek Partisi, 7 başlıklı yol haritasında “Siyasetin güdümüne girmiş olan TCMB idaresi derhal misyondan alınmalı, 128 milyar dolarla ilgili soruşturma başlatılmalı” teklifini sundu.
Gelecek Partisi, “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile tek kişinin iradesine dayalı bir idareye geçildi. Yetkileri kısıtlanmış olan TBMM adeta devre dışıdır. Kamunun genel uyum ve yürütme yeteneği yok edilmiştir.Bakanlar Şurası başta olmak üzere, Kamu idaresinin ortak karar alma ve uyum heyetleri Cumhurbaşkanlığı Hükümet Modeli ile yok edildi yahut beklenilen fonksiyonlarını yapamayacak bir hale dönüştürüldüler. Kurumların yöneticileri, liyakatli ve vazifesinin gereğini yerine getirecek yılların birikimine sahip şahıslar değil, yandaş sadıklardan oluşan ve üstten gelen talimatları itirazsız uygulayan siyasi hazır kıtalardır. Denetimsizlik, hukuksuzluk, liyakatsizlik ve sadakat, tek kişinin iradesine bağımlılıkla birleşmiş ve bunun sonucunda ülkemiz tüm insani, toplumsal, ekonomik ve demokratik göstergelerde her geçen gün daha da geriye düşmektedir. Kamu kuruluşları tarafından bilgi ve istatistikler ya hiç yayımlanmamakta ya da yayımlananların inandırıcılığı bulunmamaktadır. Türkiye şu anda göstergesiz bir ülkedir.” açıklamasını yaptı.
“Göstergesiz bir idarenin itimat ve inandırıcılık sağlaması mümkün değildir” diyen Gelecek Partisi, “Güven buhranı ise idare buhranıdır. İdare buhranı ise yozlaşmayı doğurur. Yozlaşmanın doğal sonucu kurumsal yıkımdır. Türkiye bugün bu yıkımı yaşamaktadır. Bu yıkımdan çıkışın tek yolu çabucak seçimdir. Seçimler yapılıncaya kadar Türkiye’nin kaybedecek vakti yoktur” değerlendirmesini yaptı.
61 unsurluk tahlil önerisi
Kamu Maliye Siyaseti Teklifleri:
2-“Orta Vadeli Ekonomik Program” Türk iktisadıyla ilgili tüm tarafların rehberidir. Bu prestijle kelam konusu evrakın kendi içinde dengeli, ikna edici, inanç veren bir yaklaşımla ve çerçevesi çok uygun çizilmiş bir biçimde hazırlanması elzemdir. Süratle, sıkıntıların kaynağını kendinden öbür her yerde arayan, yaptığı tutarsız ve keyfi müdahalelerle TL’ye ziyan veren yaklaşım terk edilmeli, para siyaseti ile de uyumlu bir OVP hazırlanarak, ulusal ve memleketler arası yatırımcıların inancı tesis edilmelidir.
3- Yalnızca 2022 yılı bütçesinde KÖİ projeleri için yapılacak ödemeler 43 milyar TL seviyesindedir. Yaşanmakta olan kur krizi ile kaçınılmaz olarak bu sayı daha da büyüyecektir. KÖİ projelerinden kaynaklanan borçlar, kamu borcunun içinde sayıldığında kamu borcunun ulusal gelire oranı neredeyse AB’nin Maastricht ölçütlerinin üst sonu olan %60’a ulaşmaktadır. Türkiye dar gelirliye, çiftçiye, emekliye, emekçiye, gençlere, hayat pahalılığı altında ezilen vatandaşlarına el uzatamazken, KÖİ projelerinin yarattığı bu ağır yükü daha fazla taşıyamaz.
İvedilikle kelam konusu kontratların tüm ayrıntısı kamuoyu ile paylaşılmalı, “adil” kıymet tespiti konusunda tarafsız bir uzmanlar kümesi oluşturulmalı ve ilgili taraflarla bu mukavelelerin yine kıymetlendirilerek kamu maliyesi üzerindeki olumsuz tesirleri en aza indirilmelidir. KÖİ yükümlülüklerinin yanlışsız muhasebeleştirilmesi sağlanmalıdır.
4-Üreticilerden, çalışanlardan ve bütün vatandaşlarımızdan toplanan kamu kaynaklarının nerelere ve nasıl harcanacağı büyük bir sorumluluktur. Kamu idaresinde gelirlerin temininden harcamaların tahsisine kadar tüm süreçleri, mali disiplin gayesine uyumlu bir halde vatandaş odaklı bir bakış açısı ile planlayarak ‘vatandaş bütçesi’ uygulamasına geçilmelidir.
5-Türkiye’de vergilerin yaklaşık %70’i dolaylı vergilerden oluşmaktadır. Bu oran AB’nin neredeyse 2 katı seviyesindedir. Makûs idarenin sonucu olarak enflasyon altında ezilen vatandaşlarımızın bu kadar adaletsiz bir vergi sistemi ile daha fazla ezilmesinin önüne derhal geçilmelidir. Vergi sisteminde; tıpkı durumda olan her bir gerçek ve hükmî kişiyi birebir formda vergilendirecek formda vergi mevzuatı tekrar düzenlenmelidir.
6-İktidar yalnızca 2022 yılında vergi teşvik ve istisnaları yoluyla 330 Milyar TL vergiden vazgeçeceğini beyan etmektedir. Adaletsiz dolaylı vergilerle dar gelirlinin bu kadar ezildiği bir ülkede bu büyüklükte bir teşvik ve istisna kabul edilebilir değildir. Derhal bir plan dahilinde teşvik ve istisna fiyatlarının vergi gelirlerinin muhakkak bir yüzdesini aşmaması yasal teminat altına alınmalı, vergi ıslahatı kapsamında vergi teşvik ve istisnalarını bireye ve kuruma özel olmaktan çıkarılıp, birebir durumda olan gerçek ve hükmî bireylerin hepsini kapsayacak adil bir hale getirilmelidir.
7-Salgın sonrası kamu maliyesinin en değerli zorluklarının başında gelir adaletsizliğinin giderilmesi gelmektedir. Daha adil bir gelir paylaşımının sağlanması için vergi ve harcama siyasetlerini kamuda tasarrufu merkeze alarak yine gözden geçirilmelidir.
8-Türkiye bu kadar kısa müddette kamu maliyesinde bu kadar sert bir bozulma yaşarken, ulusal ya da milletlerarası yatırımcılar için yatırım yapılabilir bir ülke olarak görülemez. Bu nedenle Hazine ve Maliye Bakanlığı, yeni bir “Kamu Maliyesi Strateji Belgesi” hazırlamalı ve bu çerçevede tüm ayrıntıları çok âlâ belirlenmiş “Uyarlanabilir Mali Kural” uygulamasına geçmelidir.
10-İktisadî faaliyetin canlı, büyümenin güçlü olduğu periyotlarda dengeleyici maliye siyasetleri, koşulların olumsuz olduğu periyotlarda ise destekleyici maliye siyasetleri uygulanacağı açık bir biçimde tüm taraflara duyurulmalıdır.
9- Başta Türkiye Varlık Fonu olmak üzere bütçe dışı nitelik kazanmış olan tüm uygulamalar derhal sonlandırılmalıdır.
10- Bir yandan pandemi periyodunun yarattığı zorluklar, öbür yandan kur krizi nedeniyle ülkede ticaret durmuş haldedir. Yüksek okullarda eğitim gören gençlerimiz bir yandan barınma başka taraftan geçim sıkıntısıyla eğitimlerinden gerekli randımanı alamamaktadır. Hemen; çiftçilerimizin, esnafımızın ve yüksek okul öğrencisi gençlerimizin karşı tarafı kamu kurum ve kuruluşları olan tüm borçları için bir tekrar yapılandırma programı açıklanmalıdır.
Para Siyaseti Teklifleri:
11- Enflasyonla samimi ve ikna edici bir gayret yapılmasını teminen, bugün büsbütün siyasetin güdümüne girmiş olan TCMB idaresi derhal misyondan alınmalıdır.
12- TCMB idaresine gerekli eğitim, iş ömrü deneyimine sahip, tüm paydaşlarca liyakatli bulunacak nitelikte yeni bir idare, Hükümetin önerisi ve ilgili TBMM ihtisas kurulunun nitelikli oy çoğunluğu ile atanmalıdır. Hiçbir hal ve kaide altında TCMB’nin araç ve operasyon bağımsızlığı siyasi müdahalelere açık olmamalıdır.
13- Yeni TCMB idaresi yeni bir “para siyaseti yol haritası metni” oluşturmalı, %5’lik uzun periyotlu enflasyon oranını hedeflemeli ve kelam konusu metinle uygulayacağı siyasetleri tüm detaylarıyla açık bir biçimde kamuoyu ile paylaşmalıdır.
14- Enflasyon maksadının tutturulamaması nedeniyle iki periyot üst üste hükümete mektup yazmak zorunda kalan TCMB Liderinin, ilgili TBMM ihtisas komitesinin nitelikli oy çoğunluğu ile vazifesinden alınabilmesi sağlanmalıdır.
15- Enflasyon hedeflemesi rejiminin önkoşulları olan şeffaflık ve hesap verme yükümlülüğü prensipleri yasal garanti altına alınmalıdır. PPK özeti açıklanırken üyelerin oyları ve orta ve uzun vadeli enflasyon beklentileri de açıklanmalıdır.
16- TCMB siyasetlerinin belirlenmesinde gerçek ve finansal dalın muhtaçlıklarının ve beklentilerinin anlaşılması uygulanacak siyasetlerin başarısı açısından elzemdir. Kelam konusu uyumu güçlendirmek hedefiyle TCMB Para Siyaseti Kurulu’na finansal ve gerçek kesimi temsilen oy hakkına sahip bağımsız iki üye eklenmelidir.
17- TCMB’nin hiçbir siyaset uygulamasında şeffaflıktan uzak ve inanç sarsıcı konu yer almamalıdır. Finansal piyasalarda iktisat siyasetlerine olan inancı sarsıcı, memleketler arası sermaye akımlarının hür bir biçimde gerçekleşmesini aksatan, risk algısını yükselten ve uzun vadeli büyüme potansiyelini sınırlayabilecek olan piyasa dışı siyaset uygulamalarına müsaade verilmeyeceği açıklanmalıdır.
18- 128 milyar dolarla ilgili soruşturma başlatılmalı ve siyaset ve bürokrasideki sorumlularının yargılanması sağlanmalıdır.
Bankacılık ve Finansal Hizmetler Teklifleri
19-Siyasi tesir altına girmiş BDDK liderinin ve konsey üyelerinin vazifelerine çabucak son verilmelidir.
20- Finansal hizmetler kesiminin kontrol ve düzenlemesinin memleketler arası en âlâ uygulama örneklerine uygun ve özerk olmasının sağlanacağı açıklanmalıdır. Bu emelle denetleyici ve düzenleyici kurumları siyasi aktiflerden arındırarak, faal kontrol ve nezaret yoluyla, dalın toplum faydasına uygun çalışmasını sağlanmalıdır.
21- Daha verimli ve faal bir nezaret ve kontrol için BDDK ve TCMB, TCMB kurumsal çatısı altında birleştirilerek, finansal hizmetler bölümünün tamamını kapsayacak formda yetkilendirilmelidir.
22-Kurumlara ehliyet ve liyakat unsurları çerçevesinde saygın yöneticiler atanmalı ve 2 yıllık gayeler belirlenerek TBMM meclis komitesinde her yıl amaç gerçekleşme raporu sunmaları sağlanmalıdır.
23- Kontrol düzeneklerini güçlendirerek, çapraz kontrollerle bölüm bilançoları büsbütün şeffaf hale getirilmelidir. Dala inancı arttırmak için sermaye teşvik sistemleri hayata geçirilmelidir.
24-Kamu sahipliğindeki finansal kuruluşların siyasi tercihler ve çıkar hesapları ile kredi dağıtmasına son verileceği derhal açıklanmalıdır. Bu kuruluşların siyasi tesir altına girmiş yöneticilerini çabucak misyondan alıp, yerlerine liyakat ve deneyimi kanıtlanmış bireyler atanmalıdır.
Bu kuruluşlara emanet edilen kaynakların bundan sonra varlık gayelerine uygun olarak çiftçilere, esnafa, KOBİ’lere ve yatırımlara ayırmasını sağlanacağı açıklanmalıdır.
25-Kamu bankalarının 10 Milyon $ muadili ve üstünde bir kişi yahut kuruluşa kredi vermesi kurala bağlanmalı, verilmesi halinde münasebeti ve finansal şartları şeffaf bir formda açıklanmalıdır. Bu meblağın üzerinde daha evvel verilmiş olanlardan geri ödeme sorunu olanlar kamu ile açıkça paylaşılmalıdır. Siyasetin finansmanı için kullanılmış krediler için çabucak soruşturma açılmalıdır.
26-Şeffaflığı ve hesap verilebilirliği sağlamak üzere KİT’ler ve kamu bankalarına aktarılan gelir kaybı ve görevlendirme bedellerinin ayrıntıları kamuoyuna açıklanmalıdır.
27-Türkiye Bankalar Birliği (TBB), Türkiye İştirak Bankaları Birliği (TKBB), Finansal Kurumlar Birliği (FKB), Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği (TSPB) üzere kuruluşlar siyasi yönlendirmeden ve baskıdan arındırılmalı, özgür seçimlerini yapmaları ve bölümlerinin taleplerini demokratik biçimde söz etmeleri sağlanmalıdır.
28-Kredi Garanti Fonunu (KGF) sürdürülebilir büyüme amacına ve bilhassa global ölçekte ehemmiyeti her geçen gün artan Dijital İktisat vb. öz teşebbüs (start up) şirketlerinin kuruluş ve gelişim süreçlerine katkıda bulunacak bir yapıya dönüştürülmesi maksadına yönelik olarak tüm paydaşlarla birlikte tekrar yapılandırılmalıdır.
İşsizlik, Gelir Dağılımı ve Yoksullukla İlgili Teklifler
29- Enflasyonla gerçek bir çaba yürütülmelidir.
30-İnsan onuruna yaraşır bir taban fiyat seviyesi tespit edilmelidir. Taban fiyatla çalışanlar açısından brüt fiyat net olarak ödenmelidir. Çalışan açısından brüt minimum fiyatın net olarak ödenmesi ve patron açısından istihdam yükünün azaltılması bütçede kalıcı bir hasara yol açmadan yapılabilecek durumdadır.
31-Asgari ücretliler için TÜİK tarafından farklı bir hayat sepeti hesaplanmalı ve artışların bu sepetin üzerinde yapılarak düşük seviyedeki fiyatların gerçek olarak yükselmesi sağlanmalıdır.
32-Asgari ücretliler için Patron tarafından ödenen Toplumsal Güvenlik ve vergi yüklerini azaltılmalıdır.
33- Öncelik çalışan ve iş sağlayanda olmalıdır. Kayıtsız çalışanlar için bir seferliğine kayda alma şartıyla emek barışı ilan edilmelidir.
34-Asgari fiyatla ve taban fiyata yakın fiyatlarla çalışanların oranını düşürecek siyasetler ortaya konmalıdır.
35-Gerçek sendikalaşmayı teşvik edip, istihdam güvenliğini arttırılmalıdır.
36-İşsizlik fonundan faydalanma şartları esnetilmeli ve yararlanma mühletleri uzatılmalıdır. İşsizlik fonunun maksadı dışında ucuz finansman kaynağı olarak kullanılmasına son verilmelidir.
37-İstihdamda cinsiyet temelinde fırsat eşitliği tam olarak sağlanamamıştır. Bayanların işgücüne iştiraki teşvik edilmelidir.
38-Yoksulluk probleminin değerli bir modülü olan EYT mağdurlarına Haziran 2021’de açıkladığımız çerçevede, toplumsal güvenlik sistemimizin istikrarının bozulmasına müsaade vermeden insan onuruna yaraşır bir tahlil sunulmalıdır.
39- Dezavantajlı kısımların üretim ve emeğinin pazara erişim hakkını kısıtlayan tüm uygulamalar ortadan kaldırılmalıdır.
40- Başta “ev gençlerimiz” olmak üzere, çalışma yeterliliği ve yaşına sahip toplumsal yardım alan kesitlerin işgücüne kazandırılması sağlanmalıdır. Toplumsal yardım alanlar işgücüne katıldığında işleri kalıcı hale gelene kadar toplumsal yardımları kesilmemelidir. Bu nedenle hane halkı gelirine endeksli ve hak temelli bir toplumsal yardım programı ilan edilmelidir.
41- Kapsamlı bir vergi ıslahatı açıklanmalıdır. Verginin tabana değil « tavana » yayılması gerekmektedir. Dolaylı vergilerin hissesi azaltılmalıdır. Vergisinin hesabını sorabilen vatandaşlar, demokratik toplumlar yaratırlar. Vergi şuurunu geliştirmek için geliri kaynağında kesilen mükelleften vergisini beyanname vererek ödeyen mükellefe kademeli geçiş planlanmalıdır.
Sermaye Piyasaları Teklifleri
42-Borçlanma üzerine şurası ve tek bacaklı formda işleyen finans sistemini daha sağlıklı hale getirmek, kırılganlığı azaltmak ve finansal krizlere karşı dayanıklılığı artırmak üzere sermaye piyasalarının gelişimi desteklenmeli, sermaye piyasasına ve dolayısı ile Türk Lirasına yatırım yapan yatırımcıların korunması için SPK piyasa üzerinde daha aktif kılınmalıdır.
Yatırımın asli ögesinin hukuk, inanç, istikrar ve öngörülebilirlik olduğu dikkate alınarak sermaye piyasalarında itimat ögesini sarsacak halde ani kararlar almak yerine uzun vadeli bir vizyon ortaya koyulmalıdır.
43-İstanbul’un global bir finans merkezi olma tezi canlandırılmalı, finans merkezi denilen kavramın inşaat projesi olarak geliştirilmesi yerine, fon arayanlar ve fon sunanlar ortasında süratli, kolaylaştırılmış ve itimat ögesine dayalı biçimde buluşma sağlayacak bir düzenek olduğu gerçeği atlanmamalıdır.
44-Piyasalarda inanç ögesinin aldığı yaraların tamir edilebilmesi için tasarruf sahibinin, yatırımcının ve tüketicinin haklarını korumak için piyasa nizamını bozucu hareketlere daha süratli bir formda müdahale edilmeli, kurulacak finans mahkemeleri yolu ile küçük yatırımcının mağduriyeti önlenmelidir.
45-Sermaye piyasalarında öz kaynaklarını güçlendirmek isteyen şirketlere özel teşvikler uygulanmalıdır.
46- Temettü dağıtımının pay sahipleri açısından değeri kavranarak her yıl temettü dağıtımı teşvik edilmeli, bedelli sermaye artırımları daha yakından denetlenmeli ve izlenmelidir.
47-Kitle fonlamasına gereken değer verilmeli, yaygınlaşması ve kabul görmesi için kolaylaştırıcı tedbirler yanında vergisel kolaylıklar da sağlanmalıdır.
Dış Ticaret Teklifleri
48- Covid-19 ile bir arada tedarik zincirindeki bozulmalar hammadde tedarikinde ve malların gaye pazarlara ulaştırmada lojistik sıkıntıları ortaya çıkarmıştır. Hammadde ve yarı işlenmiş malların tedarikini garanti altına alacak, ulaştırma ve lojistik kesimlerine yatırımlar yapılmalıdır.
49–Avrupa Birliği ülkeleri ile olan Gümrük Birliği ve Özgür Ticaret Antlaşması yaptığımız ülkelerin pazar dinamikleri dış ticaretimiz için son derece değerlidir. Gümrük Birliği’nin güncellenmesi Türkiye’nin birincil dış siyaset gündemi yapılmalıdır.
50- Ucuz iş gücüne dayalı bir ihracatın sürdürülebilirliği yoktur, kalıcı refah yaratması da mümkün değildir. Orta yüksek ve yüksek teknolojik üretim ile markalı ihracata yönelik yeni ihracat teşvikler tasarlanmalıdır. Teknoloji içeriği ve markalı ihracat gözetilerek, toplam ihracatın % 1’i kadar dayanak verilmelidir.
51-Ara malı ithalatını yüksek vergi ile caydırmaya çalışmak yanlış bir siyasettir. Bu eserleri içeride üretecek bir stratejiyi hayata geçirerek yerlileştirmeyi artırmak temel maksat olmalıdır. Bu gayeye hizmet edecek yatırımcıların, ihracat yapan firmaların yararlandığı bütün teşviklerden yararlanmaları sağlanmalıdır.
52-Türk mallarının kısa vakitte tüm dünyanın gündeminde yer edinen yeşil mutabakat ve sonuçlarından etkileneceği açıktır. İhracata dayalı üretim modelinde, etraf dostu üretim süreçlerine öncelik ve ek teşvik verilmelidir.
53-Turizm, yurtdışı müteahhitlik hizmetleri, lojistik ile son yıllarda öne çıkan inanç ve sıhhat turizmi üzere hususlarına öncelik verilmedir. Turizm gelirlerimizi artırıcı çok taraflı siyasetleri ihmal edilmemelidir. Ülkemizin dünyada bir marka haline gelmiş yurtdışı müteahhitlik hizmetleri alanında, Türk işgücü istihdamını artırmaya yönelik önlemleri ilgili taraflarla istişare ve ortak akılla geliştirilmelidir.
Kurumsal Yetki ve Kapasitenin Kaybı
54-Yasama gücü zayıflatılan TBMM aktif hale getirilerek, Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri sistemine son verilmelidir.
55- TBMM ve TBMM ismine vazife yapan Sayıştay kontrolleri gerçek niteliğine dönüştürülerek, TBMM ve Halkın siyaset üzerindeki kontrol yetkisi sağlanmalıdır.
56Yargının üzerindeki vesayete son verilerek, tarafsız ve bağımsız yargılamaların yolu açılmalı ve adalet herkese eşit biçimde uygulanmalıdır. Mevcut yasalar dahi buna müsaittir ve mevzu yalnızca bir niyet ve hal değişikliği ile çözülebilecek mahiyettedir.
57-TCMB, BDDK, SPK, EPDK vb. tüm bağımsız kurum ve heyetler liyakatli ve ehil takımlara emanet edilerek, bağımsız ve tarafsız halde çalışmalarının önü açılmalıdır.
58-Cumhurbaşkanlığında oluşturulan Siyaset Heyetleri iptal edilerek, Bakan ve Bakanlıklar üzerindeki vesayetlerine son verilmeli, Bakan ve Bakanlıkların kendi alanlarında siyaset oluşturma, uygulama ve sonuçlarından sorumlu olmaları sağlanmalıdır.
59-Müsteşarlık makamı tekrar ihdas edilmeli, Kamu bürokrasisine atamalar liyakat temelli yapılmalıdır.
60-Türk Kamu tertibi ve kaynaklarının yok edildiği rüşvet ve yolsuzluklarla faal halde çaba başlatılmalı, teftiş ve kontrol düzenekleri aktif formda çalıştırılarak, şaibeli süreçlere karışmış herkesin hukuk önünde hesap vermeleri sağlanmalıdır. Mal bildirimleri aktif bir biçimde denetlenerek kaynağı açıklanamayan gelir artışlarına yönelik müeyyideler odunsuz formda uygulanmalıdır.
61-Kamu İhale Kanunu başta olmak üzere ilgili mevzuat yine düzenlenmelidir.