Dr. Mahfi Eğilmez
Türkiye, birinci defa 1994 yılında Hazine iç borçlanma ihalelerini peş peşe iptal ederek denediği ‘faiz neden, enflasyon sonuçtur’ önermesinin bedelini 1994 kriziyle ödemiş ve krizden çıkabilmek için faizleri astronomik oranlara yükseltmek zorunda kalmıştı. Çabucak akabinde IMF ile bir program yapılmış ve önemli fiyatta maddi dayanak alınmıştı. Bu gelişme yaşandıktan sonra bu tezin bir daha gündeme gelmeyeceği iddia ediliyordu. Ne var ki kestirimler yanlışsız çıkmadı ve bu tez her seferinde yanlışlığı bir kere daha kanıtlanmış olsa da tekrar tekrar gündeme geldi ve uygulamaya kondu.
Faiz neden enflasyon sonuçtur tezinin son denemesi Eylül ayında Merkez Bankası’nın siyaset faizini yüzde 19’dan 18’e indirmesiyle başladı. Banka, bütün ihtarlara rağmen, faiz indirimlerine devam etti ve siyaset faizini bugünkü yüzde 15’lik seviyeye kadar düşürdü. Geçmişte olduğu üzere bu kere de kur fırladı ve enflasyonu da üst çekti. Son görünüm şöyle:
Grafikten çok açık biçimde görülebileceği üzere Merkez Bankasının siyaset faizini değiştirmediği periyotta kurda bir kıpırdanma olmamasına karşılık enflasyonda artış görülüyor. Merkez Bankası Eylül ayında faizi düşürmeye başlayınca kur da kontrolden çıkarak yükselişe geçiyor ve kur artışı – enflasyon – yükselişi – kur artışı kısır döngüsüne giriliyor.
Burada aldığımız enflasyon TÜİK’in açıkladığı TÜFE bazlı enflasyondur (Kasım ayı prestijiyle yüzde 21,1.) Şayet ÜFE bazlı enflasyonu alırsak Kasım ayı prestijiyle yüzde 54,62’lik bir oran karşımıza çıkar. ÜFE ile TÜFE ortasında 2,6 kat fark olması sıhhatsiz bir oluşumun işaretidir. Burada iki durumdan birisi kelam konusu olabilir: Ya üreticiler, ürettiklerini daima ziyanına satıyor ya da TÜFE yanlış ölçülüyor. Üreticiler, ürettiklerini daima ziyanına satmış olsa kamuoyuna açıklanan kârları izah edemeyiz. Sherlock Holmes diyor ki: “İmkânsız olanı elediğinizde geriye kalan, mümkünlük dışı görünse bile, gerçeğin ta kendisidir.” Bu durumda imkânsız olanı elediğimizde geriye TÜFE’nin yanlış ölçüldüğü seçeneği kalıyor.
Merkez Bankası, yanlış faiz siyaseti sonucunda milyarlarca doları piyasaya satarak kuru tutmaya çalışıyor. Çin atasözünün lisana getirdiği üzere: ‘Bin gerçek adım bir yanlış adımı düzeltemez.’ Rezervler bu uğurda harcandı ve hala ders çıkarılamadı. Yıllardır daima birebir yanlışta ısrar ediliyor. Ülke risk priminin (5 yıllık CDS primi) 537’ye yükseldiği ve dünyanın en riskli üç ülkesinden birisi pozisyonunda bulunulduğu bir ortamda daima yeni riskler yaratarak ne kadar devam edileceğini test etmeye devam ediyoruz.
‘Faiz neden, enflasyon sonuçtur’ önermesinin yanlışsız olabilmesi için cümlenin başına ‘düşük’ sözcüğünün eklenmesi gerekiyor.
Bu yazı Mahfi Eğilmez’in ferdî blogundan alınmıştır.
