*Mahfi Eğilmez
Ortaokul ve Lise’de yeterli bir öğrenci değildim. Hiç sınıfta kalmadan geçtim lakin bilhassa matematikten çabucak her yıl bütünlemeye kalarak ve özel ders alarak geçebildim. Nedendir bilmiyorum ancak matematiği sevmemiştim. Tahminen birinci matematik hocamızın yeterli anlatamaması, tahminen matematiğin, bilhassa cebir ve geometrinin, hayatta ne işe yarayacağının âlâ anlatılmaması yahut benim başımda canlandıramamdı nedeni. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ne (Mülkiye) girdiğimde matematik okuyacağımı bilmiyordum. Birinci yıl istatistik dersi vardı. O, bana çok da güç gelmemişti. Üçüncü sınıfta matematik dersi seçmeli dersti. O sınıfa geldiğimde iktisat dersinin matematiksiz olmayacağını görmüştüm. Bilhassa o devirde matematiksel iktisat ve ekonometri bütün dünyada en önemli tahlil aracı haline gelmişti. Dersi seçmeye karar verdim. Birinci iki yıl epey uygun bir öğrenciliğim olmuştu. Babam da benim lise sonrası yakaladığım bu muvaffakiyet seviyesine çok şaşırmış, sevinmişti. Fakat matematiği seçeceğimi söylediğimde bana “oğlum düzgün düşün, matematikten sıkıntılar yaşamıştın ancak natürel tekrar de karar senin” dedi. Ben kararlıydım ve dersi seçtim.
Dersin hocası (o vakit doçent olan) Tuncer Bulutay’dı. Hocadan uygun not almak kolay değildir diyordu üst sınıftakiler. Ben âlâ not tuttuğum için benim notlarımdan yararlanmayı düşünen birçok arkadaş ta dersi seçti. Birinci derse Tuncer Hoca girdiğinde sınıfa bir baktı ve “bu kadar bireyle matematik dersi yapılmaz” dedi. Hatırladığım kadarıyla dersi seçmiş olan yaklaşık 60 – 70 kişi vardı. Sonra ardını döndü ve tahtaya Taylor Teoreminin ispatını yazdı.[i] Yazdığı karma karışık formüller ve denklemler bütün tahtayı kaplamıştı. Yazması bitince bize döndü: “Bunu çalışın, ikinci derste bu mevzuyu tartışacağız” dedi ve çıktı. Hoca sınıftan çıkar çıkmaz harikulade bir karmaşa yaşandı. Sınıfın neredeyse dörtte üçü öğrenci işlerine koşup matematiği bırakıp yerine diğer bir seçimlik ders seçti. Tuncer Hoca ikinci dersin başında sınıfa girdiğinde sınıfta yirmi kişi kalmıştı. “Nereye gitti geri kalanlar?” diye sordu lakin karşılığını biliyordu, muhtemelen evvelki yıllarda da tıpkı şey olmuştu. “Şimdi oldu işte, matematik dersi en çok yirmi şahısla yapılır” dedi ve tahtayı silerek derse başladı.
Bütün hayatım boyunca hiçbir derse Tuncer Hocanın matematik dersine çalıştığım kadar çalışmadım. Hem matematiği öğrendim hem de İngilizcemi geliştirdim. Hiç okumadıysam en az yirmi İngilizce matematik kitabı okudum. Babam benim matematiğe bu derece hırsla sarılışımı şaşkınlıkla karşılıyordu ancak eminim tekrar de benim dersten geçeceğimden kuşkuluydu. Yılsonunda imtihandan on üzerinden 8,5 aldım. Bu notu sınıfta sadece üç kişi almıştı, biri bendim. Babam da en az benim kadar sevinmişti. Bu ders sonraki hayatımda benim bahislere analitik bir gözle bakmamda, neden – sonuç bağlantılarını yanlışsız kurmamda çok tesirli oldu. Sonra Tuncer Hocanın bütün kitaplarını ve makalelerini okudum. Yazdıklarından çok şey öğrendim fakat en değerlisi analitik yaklaşımın ne olduğunu anladım.
Mülkiye’den mezun olduktan sonra imtihanlara girdim. Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın yurtdışı doktora imtihanını ve Maliye Müfettiş Muavinliği imtihanını kazandım. Maliye Müfettişliğiyle birlikte doktora yapma niyeti ağır bastı. Maliye müfettişliğine başladım. O sırada Mülkiye doktora imtihanı açtı. O vakit isterseniz yüksek lisans, isterseniz direkt doktora yapabiliyordunuz. İmtihanları başkaydı. Ben doktora imtihanına girecektim. Dilekçemi vermek için okula gittiğimde Tuncer Hocayla karşılaştım. Ne yaptığımı sordu, maliye müfettiş muavinliğini kazandığımı ve vazifeye başladığımı bir yandan da doktora yapacağımı söyledim. İktisat kolunda doktora programının yöneticisiydi yanlış hatırlamıyorsam, bana dedi ki: “Maliye müfettişliği de doktora da önemli işlerdir. İkisi bir ortada yapılamaz. Şayet doktora yapmak istiyorsan sana birlikte burs arayalım, yok şayet maliye müfettişi olmak istiyorsan o işi hakkıyla yap.” Bu kelama bozuldum lakin hocayı da dinledim ve doktoraya müracaatta bulunmadım (doktoramı yıllar sonra Gazi Üniversitesi’nde yaptım.) Maliye müfettişliğinin turneleri falan başlayınca hocaya hak verdim. Son derecede haklıydı. Artık askere gitmemek için ya da iş bulamadığı için yüksek lisans yapanlara gösterilen müsamaha bu derecelerin de gözden düşmesine neden oldu. Keşke herkes doktorayı Tuncer Hoca kadar ciddiye alsaydı.
12 Eylül darbesi birçok hoca üzere Tuncer Hoca’nın da okuldan uzaklaştırılmasına yol açtı. Tuncer Hoca bu karar çok üzüldü. 1402’likler denilen bu okuldan uzaklaştırılmış öğretim üyeleri için sonradan af çıkarıldı ve okullarına dönüşlerine müsaade verildi. Tuncer Hoca, bu affı kabul etmedi. Tahminimce “affetmesi gereken biziz siz değil” diye düşündüğü için geri dönüş hakkını kullanmadı ve emekli oldu.
Tuncer Bulutay, hayatını onurlu ve unsurlu bir insan olarak tamamladı ve öğrencilerine örnek oldu. Akabinde bu kadar ağıt yakılması sırf matematiksel iktisadı düzgün öğrettiğinden ya da iktisat makalelerinin beğenilmesinden değil, günümüzde böylesi onurlu insanın az bulunur olmasındandır.
[i] Taylor teoremi, türevi tarifli bir işleve, bir nokta etrafında katsayıları sadece işlevin o noktadaki türevine bağlı polinomlar cinsinden bir yaklaştırma dizisi üreten bir sonuçtur.
*Bu yazı Mahfi Eğilmez’in şahsî blogundan alınmıştır