Son devirlerde bilhassa besin fiyatlarında yaşanan artış birlikte stokçuluk tartışmaları tekrar gündeme geldi. Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Lideri Recep Tayyip Erdoğan‘ın stokçuluk yapanlara yönelik cezai yaptırımları artırma çıkışı yeni yasal düzenlemeyi gündeme getirse de, mevzuatta stokçuluğa ait açık bir tanımlama yok.
Dünya gazetesinden Hüseyin Gökçe’nin haberine nazaran besin fiyatlarında yaşanan fahiş artışın değerli bir sebebi olarak gösterilen arz ıstırabında, eser yetersizliğinden çok fiyat artacağı beklentisiyle piyasaya eser çıkarılmamasının tesirli olduğuna yönelik görüşlerin artması üzerine, iktisat idaresi bu fiili işleyenlere yönelik yeni yaptırımlara hazırlanıyor. Buna ait bir kanun teklifinin bugün yahut yarın TBMM’ye sunulması ve bütçe görüşmelerinin akabinde da kanunlaştırılması bekleniyor.
Mevzuatta net bir “stokçuluk” tarifi yok
Yürürlükteki mevzuatta, stokçuluğa ait direkt bir tanımlama bulunmuyor. Bu husus, Türk Ceza Kanunu ve Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun olmak üzere iki düzenlemede geçiyor.
Türk Ceza Kanunu’nun 240’ıncı hususunda, “Muhakkak bir mal yahut hizmeti satmaktan kaçınarak kamu için acil bir gereksinimin ortaya çıkmasına neden olan kişi, altı aydan iki yıla kadar mahpus cezası ile cezalandırılır” formunda tanımlanmış bir hata var. Lakin hukukçulara nazaran, son günlerde yaşanan fiyat artışı beklentisiyle piyasaya mal sürülmemesi durumu bu unsurda geçen kamu için “acil gereksinimin ortaya çıkması” durumuna karşılık gelmiyor.
“Stokçuluk ve fahiş fiyat” Perakende Kanunu’nda
Pandeminin birinci devirlerinde 6585 sayılı Perakende Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’a eklenen bir unsurda “tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyette bulunulamaz” sözü yer alıyor.
“Fahiş fiyat artışı, stokçuluk ve Haksız Fiyat Kıymetlendirme Konseyi” başlıklı Ek 1 unsurda “Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından piyasada darlık yaratıcı, piyasa istikrarını ve özgür rekabeti bozucu faaliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunulamaz” sözü yer alıyor. Bu fıkraya karşıt hareket edenlere ise 50 bin lira ile 500 bin lira ortasında idari para cezası öngörülüyor. Bu fıkranın devamında, fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarını önlemek emeliyle Haksız Fiyat Kıymetlendirme Konseyi oluşturulması öngörülüyor.
Dünya’nın edindiği bilgilere nazaran, düzenleme Türk Ceza Kanunu’nda değil 6585 sayılı Perakende Kanunu’nda yapılacak. Bu kanunda öngörülen 50 bin-500 bin lira ortasında para cezasının, rekabet hukukunda olduğu üzere ciroya nazaran cezaya dönüştürülerek daha caydırıcı bir hale getirileceği tabir ediliyor.