İklim Adaleti Komitesi, 30 Kasım 2021 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan ve ormanları yapılaşmaya açan yönetmeliğin geri çekilmesi davetinde bulundu. “AKP iktidarı, ormanları kar emelli işletmelerin kurulacağı yerler olarak gördüğü için Orman Kanunu’nda daima değişiklikler yapmakta, Orman Genel Müdürlüğü üzerinde baskı oluşturarak ormanlık alanlara tesisler kurulması için müsaade verilmesini sağlamaktadır.” diyen çevreciler, kelam konusu değişikliğin Anayasa’ya alışılmamış olduğu görüşünü savundu.
Kurul, açıklamasında “Ormansızlaştırma, Türkiye’nin acil problemidir ve çabucak tedbir alınmazsa, yalnızca orman varlıklarımızı ve endemik canlı tiplerini değil, pak havamızı, suyumuzu, toprağımızı kaybedeceğiz.” diyerek geçtiğimiz ay Türkiye’nin de tarafı olduğu “Orman ve Toprak kullanımı üzerine Glasgow Önderler Bildirisi”ni hatırlattı.
İklim Adaleti Komitesi’nin orman kanununda yapılan değişiklikle ilgili açıklaması şöyle:
“İklim değişikliğinden büyük oranda etkilenen bir coğrafyada yer alan Türkiye, son yıllarda çok sıcaklık artışı, kuraklık, su kıtlığı, şiddetli yağışlar ve seller, gittikçe artan orman yangınları üzere felaketlerle çaba etmektedir. Bu felaketlere karşı alabileceğimiz en tesirli tedbirlerin başında orman varlıklarımızı korumak ve çoğaltmak gelmektedir. Ormanlar yalnızca iklim değişikliğiyle uğraşta karbondioksitin tutulmasında değil, tıpkı vakitte oksijen üreterek hava kalitesinin arttırılmasında, toprak ve su kalitesinin güzelleştirilmesinde, çölleşme ve erozyonla gayrette hayati rol oynarlar.
Bu kapsamda ormanlarımız Anayasal garanti altına alınmıştır. Anayasa’nın 169.maddesinde bu garantiyi açık bir biçimde ortaya koyar;
- “Devlet, ormanların korunması ve alanlarının genişletilmesi için gerekli kanunları koyar ve önlemleri alır.”
- “Yanan ormanların yerinde yeni orman yetiştirilir, bu yerlerde öteki çeşit tarım ve hayvancılık yapılamaz.”
- “Ormanlara ziyan verebilecek hiçbir faaliyet ve harekete müsaade edilemez.”
- “Ormanları yakmak, ormanı yok etmek yahut daraltmak hedefiyle işlenen hatalar genel ve özel af kapsamına alınamaz.”
Bu sene kasım ayında 26’ncısı düzenlenen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Taraflar Konferansı’nda Türkiye COP26 kapsamında “Orman ve Toprak kullanımı üzerine Glasgow Başkanlar Bildirisi”ne taraf olmuş ve orman varlıklarını, karasal ekosistemleri muhafazayı taahhüt etmiştir.
Bu bildiri, insan kaynaklı sera gazı emisyonlarını dengelemede ormanların, biyodiversitenin ve sürdürülebilir toprak kullanımının kritik ve birbiriyle bağlantılı rollerine vurgu yapmaktadır.
Hem ormanlarımızı koruyan Anayasa’nın 169. unsuruna hem de Glasgow’da ormanları muhafazayı taahhüt eden muahedeye taraf olmamıza karşın 30 kasım 2021 tarihinde resmi gazetede yayımlanan 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 17. unsuru 3.fıkrasının uygulanması hakkındaki yönetmelikte yapılan değişiklik ormanlarımızı “kamu yararı” ve “zaruret” üzere münasebetlerle açıkça yapılaşmaya açmakta
Bu yönetmelikle ormanlık alanlarda “kamu yararı” denilerek imaline müsaade verilen güç üretim santralleri, haberleşme tesisleri, petrol ve doğalgaz arama, jeotermal kaynak, mineralli su arama, katı atık bertaraf ve depolama tesisleri, patlayıcı unsur deposu, hastane, sokak hayvanları barınağı, ilk-orta-lise ve dini tesisler, spor tesisleri… üzere tesisler orman varlıklarımızda ve buralarda yaşayan endemik cinsler üzerinde geri dönüşü olmayan bir tahribata ve ekosistemde yıkıma yol açacaktır. 49 yıl için verilen kesin işletme müsaadeleri, talep halinde 99 yıla kadar uzatılabilecek.
“Ormanlar özel işletme haline getirildi”
Ayrıyeten tesislerden çeşitli isimlerle alınan bedeller de bu yönetmelikle azaltılmış ve kamu-özel işbirliği ile yüklenicilere çeşitli garantiler verilerek, ormanlar birer özel işletme haline getirilmiştir.
Yönetmelikte geçen “kamu yararı” ve “zaruret” münasebetleri içi boşaltılmış tabirler olup, gaye ormanlık alanların kar hırsıyla sermayeye aktarılması önündeki pürüzleri kaldırmak ve orman katliamlarını yasallaştırmaktır. Bu tesislerin hiçbirinin orman içinde üretiminde ne bir zaruret olabilir, ne de kamu için bir yarar. Devletin vazifesi, Anayasada belirtildiği üzere, halkın tamamına ilişkin olan ormanları kamu faydası için korumaktır. Bu yönetmelik açıkça Anayasa’ya ve Orman Kanunu’na karşıttır.
Hatırlanacağı üzere ormanları talana açan bu tıp yönetmelik değişiklikleri ve maden müsaadeleri son devirde başlamış değildir, fakat son 10 yıl içinde büyük bir artış göstermiştir. AKP iktidarı, ormanları kar gayeli işletmelerin kurulacağı yerler olarak gördüğü için Orman Kanunu’nda daima değişiklikler yapmakta, Orman Genel Müdürlüğü üzerinde baskı oluşturarak ormanlık alanlara tesisler kurulması için müsaade verilmesini sağlamaktadır.
Bugüne kadar ormanlarımızdan 748.000 hektar orman alanında bu cins kullanımlar için müsaade almış, bu müsaadelerin yarısına yakını da son 9 yılda verilmiştir. Orman Genel Müdürlüğü datalarına nazaran; yalnızca 2008 ile 2019 yılları ortasında ormanlarımızdaki 10 hektardan küçük orman modüllerinin sayısı 55 bin 484’ten 120 bin 789’a çıkmıştır. Madencilik, ormansızlaştırmada bir öteki önde gelen problemdir.
“Orman vasfını yitirecekler”
2012-2020 yılları ortasında madencilik için verilen müsaadeler ise 87 bin hektar kadardır. Parçalanan ormanların ekosistemleri barındırma imkanı kalmamakta, vakit içinde orman vasfını yitirmektedirler. Buna rağmen istatistiklerde hala orman olarak görünmektedirler.
Sonuç olarak, orman varlıklarımızdaki kıyımın tasa verici boyutları kamuoyu ile paylaşılmamaktadır. Bütün bunlara bir de ormanlara yapılan elektrik nakil sınırları, trafolar üzere tesislerin, yangın riskini artırdığını eklersek, yeni eklenecek tesislerle orman varlıklarımızın yangınlara karşı daha da savunmasız hale geleceğini kestirebiliriz.
Ormansızlaştırma, Türkiye’nin acil sıkıntısıdır ve çabucak tedbir alınmazsa, yalnızca orman varlıklarımızı ve endemik canlı çeşitlerini değil, pak havamızı, suyumuzu, toprağımızı kaybedeceğiz. Tedbir almak için artık fazla vaktimiz kalmadı.
Ormanı orman olarak korumaktan daha üstün bir kamu faydası ve daha kıymetli bir zaruret olamaz.
Ormanları korumak iklimi korumaktır, hayatı savunmaktır, bizden sonraki jenerasyonlara yaşanabilir bir ekosistem bırakmaktır.
Bizler ağacı kereste, ormanı arsa, doğayı meta olarak gören ve tüm varlıklarımızı pazarda satılacak ticari mala indirgeyen bu zihniyete karşıyız.
Bizler ormanları ve içinde barındırdıkları ekosistemi değer biçilmez bir kendinde kıymet olarak görüyoruz.
İklim değişikliğinin sorumlusu olan kapitalist açgözlülük ve para kazanma hırsı, orman varlıklarımıza da birebir dürtülerle göz koymaktadır. Kapitalizm insanlara ve tabiata karşı amansız bir savaş veriyor. Lakin bir ortaya gelirsek onu durdurabiliriz.
Orman varlıklarımızı ve canlı hayatını korumak için tüm halkımızı bizimle birlikte gayrete çağırıyoruz.
Talebimiz bu yönetmeliğin derhal geri çekilmesi ve her türlü orman işgaline, talanına hemen son verilmesidir. Hedefimize ulaşana kadar bunun takipçisi olacağız.”
