Ege Üniversitesinde 14-19 yaş ortası bireylerle yapılan bilimsel çalışmada, çocukluk çağındaki travma ile uyuşturucu bağımlılığının, bireyin hayatı boyunca süren olumsuz tesirlerinin yanı sıra bellek ve öğrenme fonksiyonlarında de bozulmaya yol açtığı saptandı.
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Çocuk ve Ergen Alkol Unsur Bağımlılığı Araştırma ve Uygulama Merkezinde “Bağımlılıkta Bir Risk Faktörü Olan Örselenmenin Öğrenme ve Bellek Sistemi Üzerine Etkisi” bahisli bilimsel çalışma gerçekleştirildi.
Çalışmada “madde bağımlısı”, “çocukluk çağında travmaya maruz kalmış husus bağımlısı” ve “uyuşturucu kullanmayan, travmaya da maruz kalmamış” örneklem kümelerinden 60 genç bireydeki öğrenme ve bellek fonksiyonları araştırıldı.
Karmaşık figür ile bellek süreçleri testlerinin uygulandığı gençler ortasında, bilişsel fonksiyonlarda farklılıklar ortaya çıktı. Uyuşturucu bağımlısı olmayan, çocukluk çağı travması yaşamamış gençlerin anlık bellek, öğrenme, uzun vadeli bellek, tanıma ve hatırlama puanlarının bariz olarak yüksek olduğu belirlendi. Ayrıyeten, esrar kullanımının, bilişsel fonksiyonlar üzerinde bozucu tesire yol açtığı tespit edildi. Kannabinoid kullanımının ise bilişsel fonksiyonlar üzerindeki en bariz olumsuz tesiri, “bilgiyi ham haliyle akılda tutma yetisi” olarak anılan kısa vadeli bellekte görüldü.
Çocukluk çağı travması yaşayan gençlerdeki yaygın sorunun da “dikkat” ve “sözlü ya da yazılı malzemeyi bellekte depolama ve gerektiğinde geri getirme yetisi” olarak bilinen “sözel bellekte” bozulma olduğu tespit edildi.
Okula devam etmeyen genç oranı, sağlıklı denetim kümesinde yüzde 10, husus bağımlılarında yüzde 40, hem husus bağımlısı hem de travma mağduru olanlarda ise yüzde 65 seviyesinde çıktı.
“Madde bağımlılarında beynin daha fazla hasar gördüğünü söyleyebiliriz”
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Ana Bilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zeki Yüncü, AA muhabirine, çocukların en sık karşılaştığı travmaların duygusal ihmal, fizikî yahut cinsel istismar olduğunu söyledi.
Husus kullanmış bireylerdeki çocukluk çağı travmalarının sonuçlarını araştırmayı hedeflediklerini belirten Yüncü, şöyle konuştu:
“Travma meydana geldiğinde, çocuğun ruhsal yapısında değişiklikler meydana geldiği üzere aslında beyin dokusunda da birtakım değişiklikler oluşuyor. Bilhassa beynin ‘prefrontal’ ve ‘frontal’ korteks denilen bölgesinde istismara uğrayan çocuklarda incelme meydana geliyor. Onun tesiriyle biyolojik süreçler tetikleniyor. Travmaya uğramış çocuk, süreçleri daha makûs yönetiyor. Davranışsal, duyusal ve bilişsel olarak bilgi gereğince işlenmiyor. Benlik bütünlüğü korunamıyor ve olumsuz gelişmelerin yansımaları oluyor hatta unsur kullanım bozukluğu üzere birtakım durumlar yaşanıyor.”
Eğitim durumu karşılaştırmasında husus bağımlıları ile travma yaşamış husus bağımlıları ortasında çok büyük fark olmadığını söz eden Yüncü, “Travma yaşamış unsur bağımlılarında, bilgi sürece sürecinde, bellek, sözel hatırlama işlevlerinde beynin daha fazla hasar gördüğünü söyleyebiliriz. Bilgiyi sürece ve geri çağırmada besbelli bir eza olduğunu tespit ettik.” diye konuştu.
Zeki Yüncü, husus bağımlısı ve çocukluk çağı travmasına uğramış bireylerde beyin yürütücü fonksiyonlardan sorumlu olan prefrontal ve frontal kortekste tahribat meydana geldiğini, bu bireylerin dikkat, karar verme, planlama yetilerinin olumsuz etkilendiğini belirtti.
Yüncü, bilhassa ergenlik periyodundaki bağımlılığın “kalıcı” sonuçlara yol açabildiğini de vurguladı.
“Bağımlılık konusunda toplumu bilgilendirmek çok önemli”
Kalıcı tesirleri nedeniyle gençlerin unsur bağımlılığından uzak tutulması için hem birey hem aile hem de topluma büyük misyonlar düştüğünü kaydeden Yüncü, “Bağımlılık konusunda toplumu bilgilendirmek çok değerli ve gerekli. Tüm dünyanın sorunu haline gelen bağımlılıkla çaba etmek için birbirimizle dayanışma ve uyarma düzeneklerini kullanmamız gerekiyor.” dedi.
Yüncü, toplumun her bireyi kucaklamasının büyük kıymet taşıdığını kaydederek, anne ve babanın çocuğa bedel vermesi ve onu sevgisizlikle tehdit etmemesi gerektiğini söyledi.
Uyuşturucu kullanımı ve travmanın beyinde yol açtığı hasar nedeniyle gençlerin olumsuz durumla baş etme konusunda düşük performans sergileyebileceğine dikkati çeken Yüncü, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Çocuk husus kullansa da onu ihmal etmememiz ve istismara uğramasını önlememiz çok kıymetli. Çocuk ne kadar az meseleyle karşılaşırsa kendini o derece daha uygun hissedecektir.”
