Zehriyle öldüren balon balıklarına dair yapılan araştırmalara göre, dişi bir balon balığının üreme organında 1 gramda 10 bin-22 bin adet yumurta bulunuyor. Çok hızlı ürediği bilinen balon balığının, üreme periyodunun bahar ayları dışına çıkması ekosistemde büyük tehlike oluşturmaya devam ediyor. Akdeniz Su Ürünleri Araştırma Üretme ve Eğitim Enstitüsü, zehrin farklı şekilde değerlendirilmesi üzere çalışmaların sürdüğünü belirtti. Vatandaşlara uyarıda bulunan uzmanlar, “Bu balığı pişirdiğinizde veya kaynattığınızda, ne uygularsanız uygulayın bu toksik madde balıktan uzaklaşmıyor” dedi.
Akdeniz ve Ege denizlerinde görülen balon balığı üreme hızı ve üreme periyodunun bahar aylarının dışına çıkmasıyla ekosistemde büyük tehlike yaratmaya devam ediyor.
Üreme organında bir gramda 10-22 bin arası yumurta tespit edildi
Akdeniz Su Ürünleri Araştırma Üretme ve Eğitim Enstitüsü’nce balon balıkları hakkında yapılan araştırmada, dişi bir balığın gonatında (üreme organı) 1 gramda 10 bin- 22 bin adet yumurta tespit edildi.
Bazı balıklarda 300-400 gramlık gonatlar çıktığını belirten Enstitü Müdürü Serkan Erkan, hem balığın çok hızlı ürediğini, hem de üreme periyodunun bahar ayları dışına çıktığını ifade etti.
Yakın zamanda 5 kişi balon balığından hayatını kaybetti
Son yıllarda balıkçıların kabusu olan ve bugüne kadar Türkiye’de 5’e yakın kişinin de tükettiği için yaşamını yitirdiği balon balıkları, Akdeniz ve Ege denizlerinde hızla yayılmaya ve ekosistemde büyük tehlike oluşturmaya devam ediyor. Antalya’da balıkçılık üzerine Ar- Ge, üretim ve eğitim çalışmaları yapılan Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Akdeniz Su Ürünleri Araştırma Üretme ve Eğitim Enstitüsü’nde, balon balıklarına yönelik 2016 yılından bu yana laboratuvar çalışmaları da yürütülüyor.
‘Toksik madde balıktan uzaklaşmıyor’
Balon balıkları üzerine yapılan bilimsel çalışmaların sonuçları hakkında bilgi veren Enstitü Müdürü Serkan Erkan, balon balığının Akdeniz ve Ege’nin Türkiye kıyılarında, yaklaşık sekiz türünü tespit ettiklerini söyledi.
Benekli balon balığı ve cüce balon balığının popülasyonunun oldukça yüksek olduğunu ve tehlike arz ettiklerine dikkati çeken Erkan, “Balon balığının gonat, kat, kas ve deri yapısında tetrodotoksin dediğimiz bir toksik madde var. Ölümcül ve ısıya karşı duyarlılığı olmayan bir madde. Yani bu balığı pişirdiğinizde veya kaynattığınızda, ne uygularsanız uygulayın bu toksik madde balıktan uzaklaşmıyor” dedi.
Karaya çıkarılması yasak
Balon balıklarının karaya çıkarılmasının kesinlikle yasak olduğunu vurgulayan Erkan şöyle konuştu:
“Tüketilmesini kesinlikle önermiyoruz. Çünkü ölümler duyuluyor, görüyoruz maalesef. Biz bu balıktaki tetrotoksin maddesinin balıktan izole edilip başka alanlarda kullanımı adına çalışmalar yürütüyoruz. Ayrıca balıkçılarımızın bu balık üzerinde bir av baskısı oluşturmasını hedefliyoruz. Geçen yıl balık başına belli bir para ödendi, kısmen başarılı oldu, bu sene revize edilecek ve devam edecek. Fakat balığın karaya çıkarılması yasağı kesinlikle devam ediyor”
‘Bahar ayları dışında da üremeye devam ediyorlar’
Laboratuvar çalışmalarında balon balığı gonatlarının incelediğini anlatan Serkan Erkan, şunları söyledi:
“Dişi bir balığın gonatlarında 1 gramında 10 bin ile 22 bin adet yumurta olduğunu tespit ettik. Bazı balıklarda 300-400 gramlık (4.4-8.8 milyon yumurta) gonatlar çıktı. Yani çok yüksek rakamlarda yumurtası olduğu tespitini yaptık ve bu balığın çok hızlı ürediği anlamına geliyor. Üreme periyodu ilk çalışma başlarındaki verilerde bahar aylarında olduğu görülüyordu ama şu anda gördük ki balık bahar ayları dışında da üremeye devam ediyor”
Et kalitesi yüksek ama zehirli
Balon balıklarının Akdeniz’e hızla adapte olduklarını söyleyen Erkan sözlerini şöyle sürdürdü:
“Çene yapısı çok güçlü ve kabuklulardan tutun kendi boyundaki balıklara kadar hepsinin predatörü, tamamını tüketebiliyor, saldırgan bir balık. Bu verilere dayanarak bu balıkla mücadele etmenin oldukça zor olduğu sonucu çıkıyor ama çalışmalarımıza devam ediyoruz. Balığın et kalitesiyle ilgili denemeler yapıldı. Tamamen kontrollü ortamlarda bakanlıktan alınan izinler kapsamında yapıldı. Aslında et kalitesi, protein oranı yüksek bir balık. Fakat tetrodotoksini balıktan izole etmek oldukça zor ve laboratuvar şartları gerektiriyor. O yüzden bunun etinin bir yerde değerlendirilme şansı yok denecek kadar az”
Zehri ilaç ve deri sanayisinde kullanılacak
Balığın üzerindeki toksinin ise çok değerli olduğunu belirten Erkan, toksinin ilaç ve deri sanayilerinde değerlendirilmesine yönelik çalışmalarla ilgili şunları söyledi:
“İnşallah ilaç sanayinde kullanılabilmesi adına çalışmalarımız devam ediyor. Bir de derisi var, balon balığı derisi işlenebilirliği üzerine neredeyse bir yıllık çalışma gerçekleştirildi ve derinin işlenebilir sonucu ortaya çıktı. Bunun süs eşyası, cüzdan, kemer gibi eşyaların yapımında kullanılabileceği sonucu çıktı. İnşallah önümüzdeki yıllarda derisinin de bu alanda değerlendirilmesini sağlayacağız. Alanya’da ayakkabı yapan firma en profesyonel ve beraber çalıştığımız firma. Balıkları onlara biz temin ettik. Çalışmalarına devam ediyorlar ve başarılı olunacağı sonuçları çıktı. İlaç sanayi ise bambaşka bir sektör, onda biraz daha yavaş ilerliyor. Norveç ve Kanada’dan başvurular, talep var. Toksin maddeyi izole edip alma konusunda başvuruları var. Bakanlığımızın yetkilileri bunları değerlendiriyor.”
