Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in ülkesinin nükleer güçlerinin “özel alarma” geçirildiğini duyurması dünyanın dört yanında korku yarattı.
Ancak yorumcular, bu çeşit açıklamaların Putin’in nükleer silah kullanacağının işareti olmaktan çok, muhtemelen öteki ülkelere Ukrayna konusunda daha ileri gitmemeleri ikazında bulunması olarak okunması gerektiğini düşünüyor.
Nükleer silahlar neredeyse 80 yıldır var ve birçok ülke bu silahları ulusal güvenliklerini garanti altına alan “caydırıcı” birer silah olarak görüyor.
Rusya’nın nükleer silahları
Nükleer silahlarla ilgili bütün sayılar esasen varsayımı. Ancak Amerikan Bilim İnsanları Federasyonu’na nazaran Rusya’nın 5 bin 997 savaş başlığı -nükleer patlamayı tetikleyen mekanizması- var. Lakin bu sayıya ıskartaya ayrılmış ya da söküm buyruğu verilmiş 1500 civarında başlık da dahil.
Geriye kalan 4 bin 500 civarındaki savaş başlığının birçoklarının ise balistik füze ya da roketler yani uzun arayı vurabilen stratejik nükleer silahlar olduğu düşünülüyor. İşte nükleer savaş dendiğinde anlaşılan silahlar da bunlar.
BBCGeri kalanlar ise daha küçük, tahrip gücü daha düşük kısa menzilli, savaş alanında ya da denizde kullanılabilen nükleer silahlar.
Ama bu Rusya’nın binlerce uzun menzilli füzesinin fırlatılmaya hazır halde beklediği manasına gelmiyor.
Uzmanlar şu anda yaklaşık 1500 savaş başlığının kullanılmaya hazır bir halde karadaki üslerde ya da denizaltılarda konuşlandırılmış olduğunu iddia ediyor.
Öbür ülkelerin ne kadar nükleer silahı var?
Dünyada nükleer silahı olduğu bilinen 9 ülke var: Çin, Fransa, Hindistan, İsrail, Kuzey Kore, Pakistan, Rusya, ABD ve İngiltere.
BBCBunlardan beşi, Çin, Fransa, Rusya, ABD ve İngiltere Nükleer Silahların Yaygınlaşmasını Tedbire Muahedesi’ni (NPT) imzalayan 191 ülke ortasında.
Bu muahede kapsamında teorik olarak nükleer başlık kapasitelerini azaltmaları ve giderek nükleer silahsızlanmayı hedeflemeleri gerekiyor.
Muahede sayesinde bu ülkelerdeki savaş başlıklarının sayısı 1970’li ve 80’li yıllarda azaltıldı.
Hindistan, İsrail ve Pakistan hiç bir vakit muahedeyi imzalamadı, Kuzey Kore ise mutabakattan imzasını 2003 yılında çekti.
Dokuz nükleer güç ortasında hiç bir vakit bu silahlara sahip olduğunu resmen kabul etmeyen tek ülke İsrail. Lakin onun da nükleer başlıkları olduğu artık geniş bir etrafta kabul ediliyor.
Ukrayna’nın ise Putin’in suçlamalarının hilafına nükleer silahı yok. Bu silahlara sahip olmayı denediğine dair bir ispat da yok.
Nükleer silahlar ne kadar yıkıma yol açabilir?
Nükleer başlıklar maksadında azami yıkıma yol açmak üzere tasarlanmış silahlar.
Bu yıkımın boyutları bir dizi faktöre bağlı. Bunlar ortasında şunlar da var:
- Başlığın büyüklüğü
- Yerin ne kadar üzerinde patladığı
- Gaye alınan yerin özellikleri
BBCAncak en küçük bir nükleer savaş başlığı bile çok büyük can kaybına ve devasa kalıcı tesirlere yol açabilir.
1945’te Japonya’nın Hiroşima kentine Amerikan savaş uçakları tarafından İkinci Dünya Savaşı’nın bitiminde atılan 15 kilotonluk atom bombası 146 bin kişinin vefatına yol açmıştı.
Bugünün savaş başlıkları ise 1000 kilotondan ağır olabiliyor.
Hasebiyle nükleer bir patlamanın meydana geldiği bölgede hiç bir canlı kalması mümkün görünmüyor.
Kör edici bir ışık patlamasından sonra meydana gelen dev ateş topu ve patlama dalgası kilometrelerde aradaki binalar ve yapıları yerle edebilir.
Rusya'nın kaç nükleer silahı var, kaçı kullanıma hazır? https://t.co/9P4jYZbwQf pic.twitter.com/NIMNOpfG1Q
— BBC News Türkçe (@bbcturkce) March 2, 2022
Nükleer caydırıcılık ne demek?
Çok büyük ölçüde düşmanı büsbütün yok edebilecek kapasitede nükleer silah bulundurmanın, size saldırılmasını engellediği niyeti nükleer caydırıcılık fikrinin temelini oluşturuyor.
Bu hasılı birbirini karşılıklı yoketme gücüne sahip olmak demek.
Dünya çapında çok sayıda nükleer deneme yapılmasına ve ülkelerin ellerindeki nükleer silahları geliştirmeyi sürdürmelerine karşın, 1945’ten bu yana hiç bir çatışmada nükleer silah kullanılmadı.
Rusya da nükleer silahları yalnızca “caydırıcı” olarak bulundurduğunu kabul ediyor ve bunların yalnızca dört durumda kullanılabileceğini söylüyor.
- Rusya Federasyonu yahut müttefiklerinin topraklarını hedefleyen balistik füze ateşlenmesi
- Rusya Federasyonu yahut müttefiklerine karşı nükleer silah ya da öbür çeşit kitle imha silahları kullanılması
- Rusya Federasyonu’nun hayati siyasi ya da askeri tesislerine nükleer kapasitesini tehdit eden bir taarruz yöneltilmesi
- Rusya Federasyonu’na konvansiyonel silahlarla saldırıldığı ve bizzatihi devletin varlığının tehlikeye düştüğü durumlar
Ne kadar endişelenmeliyiz?
BBC Güvenlik Muhabiri Gordon Correra’nın yorumu
Bir nükleer çatışma ihtimali çok az yükselmiş olsa da hâlâ çok az.
Putin, bu tehdit ile sahiden bu silahları kullanma niyetini söz etmiş bile olsa, tarafların birbirinin ataklarını yanlış yorumlaması ve olayların denetimden çıkması riski aslında genel olarak daima var.
İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace BBC’ye yaptığı açıklamada, İngiltere olarak şu ana kadar alanda Rusya’nın nükleer silahlarıyla ilgili bir değişim gözlemlemediklerini söyledi.
İstihbarat kaynakları bunun yakından izleneceğini doğruluyor.
