Fehmi Koru*
‘Milli Güvenlik Siyaset Belgesi’ denilince aklınıza ne gelir?
Benim aklıma, her beş yılda bir yenilenen, devletin iç ve dış siyasetinde izlenecek yolları belirleyen, yeni ismiyle ‘Kırmızı Kitap’ diye anılmakta olan metin gelir.
Devletin kırmızı çizgilerini belirlediği için ondan ‘kırmızı kitap’ diye kelam edildiğini sanırım.
Kapalı bir dokümandır.
Ulusal Güvenlik Kurulu’nda (MGK) görüşüldükten sonra sonuncu halini alan evrak, siyasilere güvenilmediği için, MGK genel sekreteri tarafından bakanlara değil bakanlıkların müsteşarlarına imzayla emanet edilirdi.
Cumhurbaşkanı Hükümet Sistemi’ne geçildikten sonra evrak bakanlara teslim edilmeye başladı.
En son güncellemesi ‘Milli Güvenlik Siyaset Belgesi’nin, 2019 yılı Temmuz ayında yapıldı.
Strateji dokümanları, vaktiyle bizde olduğu üzere ‘iç düşman’ yüklü kaleme alınmamakla birlikte, çabucak bütün ülkelerde vardır ve bizdeki üzere muhakkak aralıklarla güncellenir.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgale kalkışması ve Batı’nın işgale verdiği reaksiyon sonrasında, olan biteni daha uygun anlamama yardımcı olabilir niyetiyle, ABD ve Rusya’nın en son güncellenmiş strateji dokümanlarına göz attım.
ABD’nin dokümanı ‘Ulusal Güvenlik Strateji Rehberi’ ismini taşıyor.
Joe Biden’in yemin edip başkanlık misyonunu üstlenerek Beyaz Saray’a taşınmasından (20 Ocak 2021) sırf iki ay sonra -Mart 2021’de- yeni liderin tercihlerini yansıtacak biçimde güncellenen evrakta temel amaç şu satırlara yansıtılmış:
“Dünyamız bir dönüm noktasında. Global dinamikler değişmekte. Yeni krizler bizden ilgi bekliyor. Global krizlerin pandemiden iklim krizine, nükleer yayılmacılığa ve dördüncü sanayi ihtilaline kadar hızlandığı şu sıralarda bir şey kesin: Biz lakin kendi çıkarlarımızı ilerletir, en yakın müttefiklerimiz ve paydaşlarımızla ortak hedefler yerinde çalışarak üniversal pahalara sahip çıkarsak ve ulusal gücümüzün sapasağlam kaynaklarını yenilersek başarılı olabiliriz.”
Washington’un gelişmelere yaklaşımını sergileyen bu paragrafa memleketler arası arenada meydana gelen her yeni gelişme sırasında dönüp dönüp bakmakta fayda var.
Evrakta ABD’nin memleketler arası sistemi tehdit eden en değerli rakibinin Çin olduğu belirtiliyor; Rusya değil… Rusya için kullanılan sıfat farklı; ondan “Küresel nüfuzunu artırmaya ve dünya sahnesinde bozguncu rol oynamaya kararlı” diye kelam ediliyor. Çin ile birlikte Rusya’nın, “ABD’nin gücünü sınadığını, ABD’nin ve dünyanın değişik yerlerindeki müttefiklerinin çıkarlarını muhafazasını engelleme uğraşında olduğunu” kayda geçiriyor evrak.
Tıpkı evrakta Rusya’dan ne vakit kelam edilse çabucak önünde ‘istikrarı bozan’ tabiri yer alıyor.
Biden’in imzaladığı Amerika’nın strateji dokümanı Mart 2021 tarihli. Ondan yalnızca birkaç ay sonra -2 Temmuz 2021 tarihinde- Rusya devlet lideri Vladimir Putin kendi ülkesinin güncellenmiş ‘Ulusal Güvenlik Strateji’ evrakını (UGSB) imzaladı.
Güncellenmeden evvelki evrak 2015 tarihliydi.
Yenisiyle eski doküman ortasındaki çok önemli farklılıklar kendisini çabucak aşikâr ediyor.
Evvelki metinde, ABD ile ortak çıkarlar etrafında birlikte hareket etme, Avrupa ülkeleri ve Avrupa Birliği ile karşılıklı birbirine yarayacak işbirliğini güçlendirme dileğine yer veriliyordu. Ayrıyeten, Avrupa-Atlantik bölgesinde güvenliği artırma hedefiyle NATO ile münasebetleri geliştirme niyeti de vurgulanmaktaydı.
Son (Temmuz 2021 tarihli) metinde ise, paydaşlık, işbirliği sözcükleri artık bulunmuyor, ABD’den yalnızca iki yerde kelam ediliyor. Onlardan birinde, NATO tarafından daima yalanlanmasına karşın ABD’nin Avrupa’ya orta-menzilli füzeler yerleştirme niyetinde olduğuna değiniliyor, başkasında ise ABD global bir füze savunma sistemi geliştirme niyetiyle anılıyordu.
Ukrayna?
Putin’in imzasını taşıyan son dokümanda Ukrayna’dan hiç kelam edilmiyor.
Lakin NATO ismine yürütülen araştırmalara dayalı yayınlarda, Putin’in bilhassa Kırım’ın Rusya sonları içerisine ilhak edilmesi ve buna Batı’nın seyirci kalması sonrasında kazandığı özgüvenle Ukrayna’da kendisine her vakit dostça yaklaşacak bir idare görmek istediği ve son seçimde cumhurbaşkanı seçilen Volodymyr Zelensky’den hoşlanmadığı bilhassa belirtiliyor.
Benim fakat artık göz attığım Rusya’nın son UGS Evrakı, hiç kuşkusuz, çıkar çıkmaz Batı başşehirlerinde ve bilhassa Washington’da satır satır okunmuştur. Satır ortalarına sızmış niyetler de okunmaya çalışılmıştır.
UGSB’de Ukrayna’nın isminden hiç kelam edilmemesinin hayra yorulduğunu sanmam.
Niyet okumasına dayalı ön hazırlıkların en az bir yıl evvelden başladığını öngörebiliriz.
ABD’nin Ukrayna’ya saldıran Rusya konusuna serinkanlı yaklaşımı ise Biden’ın imzasını taşıyan evrakta kendini muhakkak ediyor. Rusya’nın istikrarı bozucu haline karşı NATO üyeleri ve üye olmayan Avrupa ülkeleri ile ortak cephe oluşturma, askeri operasyonla sıcak savaşa girmek yerine farklı yollara başvurma usulünün tercih edilmesi evraktan anlaşılabiliyor.
Ukrayna halkının can ve kan vermeyi göze alması Rusya’ya karşı Batı cephesinin işini kolaylaştırdı. Savaş, Putin’in kendi ülkesinde gözden düşmesine, işgalin Rusya’ya olumlu bakanlarda görüş tazeleme getirmesine ve esasen Çin kadar ‘önemli bir tehdit’ olarak görülmeyen Rusya’nın Batı için ‘istikrar bozucu’ olma özelliğini kaybetmesine yarayabilir.
Putin’in 2036’ya kadar sürmesini planladığı iktidarının tehlikeye düştüğünü söylemek güç olmasa gerek.
Hesap bu.
Altına imzasını koyduğu güvenlik stratejisi metnini onaylarken işlerin bu noktaya kadar varacağını öngörmüş müdür Putin?
Yoksa vaktiyle o metni hazırlayıp hayatının en büyük sürprizini şimdilerde dolaylı olarak kendisine yaşatan etrafındakilerin oyununa geldiğini mi düşünüyordur?
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden alınmıştır.