Fehmi Koru*
Gözlerimizin önünde cereyan eden kaç olay var, bunlardan biri geniş alana yayılan tesirleri sebebiyle beni ötekilerden daha fazla rahatsız ediyor.
O da şu: Öngörü eksikliği…
Herhalde dikkat ediliyordur: Dışişleri bakanı Mevlüt Çavuşoğlu bir yandan, ulusal savunma bakanı Hulusi Akar öbür yandan, Ukrayna’da mahsur kalan insanlarımızla ülkemize ilişkin öbür bedellerin tahliyesini sağlamak için çırpınıyor.
Dışişleri bakanı Çavuşoğlu savaşın çıktığı andan başlayarak bugüne kadar 11 bin 841 Türkiye Cumhuriyeti vatandaşının Ukrayna’dan ülkeye gelmesinin sağlandığını açıkladı. 204 kişi daha yoldaymış. Geride galiba 6 bin kadar insanımız kalmış…
Ulusal savunma bakanı Akar da dün Ukraynalı mevkidaşı ile bu mevzuyu görüştü. Onun talepleri ortasında tahliye için Ukrayna’ya gönderilmiş iki adet dev askeri kargo uçağının geri yollanması da var. Bu türlü problemli gelişmeler sırasında kullanılmak üzere edinilmiş uçaklar savaş başlayınca insanları tahliye için gönderilmiş; o kadar gündür Kiev havalimanında tutuluyor. Uçakların Rusların yeni bir atağında kazaya uğramaları pekala mümkün.
Öngörü eksikliğinin sonucu bunlar…
Onlar ve biz
Rusya’nın Ukrayna’ya saldıracağını ABD ile Avrupa’nın öngördükleri her geçen gün biraz daha muhakkak oluyor. Akına uğrayan Ukrayna’nın idare kademeleri de hazırlıklıymış; bu da direnişin seyrinden anlaşılabiliyor.
Washington Post (WP) gazetesi dün Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı öncesi ve sonrasında ABD’nin hazırlıklarıyla ilgili detaylı bir haber yayınladı. Atak öngörülmüş ve direnişte işe yarayacağı düşünülen silah ve gereç vakit içerisinde Kiev’e ulaştırılmış.
Haberde, savaş çıkınca Joe Biden’in Kongre’den Ukrayna için talep ettiği 10 milyar dolarlık insani ve askeri yardım paketinden kelam edilirken, “Bununla daha evvel gönderilmiş silahların destek edilmesi de mümkün olacak” detayı da yer alıyor.
Batılı ülkelerin Ukrayna’da iki haftadır yaşananlara hazırlıklı olması sürpriz değil. Ülkelerin ilgili bakanlıkları yanında dünyanın değişik yörelerinde çıkabilecek sıkıntılar üzerine baş yoran uzmanları çatısı altında barındıran kurumlar da bulunuyor. Kurumların açık-gizli raporlarında her mümkün gelişmeye nazaran uygulanabilecek değişik senaryolara yer veriliyor.
Gazeteye lakin isimlerinin paylaşılmaması koşuluyla konuşan devlette misyonlu kaynaklar son vakitlerde üzerinde çalışılan senaryoyu paylaşmışlar. “Rusya ataklarında yeni bir devreye geçer ve direnişi bastırırsa ne olur?” sorusuna yanıt teşkil edecek bir senaryo bu.
Ukrayna’nın seçilmiş cumhurbaşkanı Volodymyr Zelensky’nin ülkesini terk etmek zorunda kalması durumunda Polonya’ya geçmesi ve orada ‘sürgünde hükümet’ oluşturarak direnişi dışarıdan yönlendirmesi planlanmış…
Zelensky’nin “Rusya’nın 1 numaralı gayesi benim” açıklamasına uygun bir plan…
Amerikalılar kendisine başşehir Kiev’i terk edip şimdiden Polonya hududundaki Lviv kentine geçmesi telkininde de bulunmuşlar. Zelensky’i korumakla vazifeli olanlar cumhurbaşkanı ile hükümet üyelerini güvenlikli bir yere götürmeye hazırlıklıymışlar. Ukraynalı bir kaynağı, WP’ye, “Zelensky şimdiye kadar bunu daima reddetti” demiş…
Şaşılacak bir istikamet var mı buraya kadar aktardıklarımda?
Bence yok.
Her şey olup bittikten sonra ön hazırlıkların daha geniş detayları da ortaya çıkacaktır.
Afganistan’da, Irak’ta daima bu türlü olmuştu.
Kendi etrafımızda olup biten yahut öbür ülkelerden daha fazla bizim ülkemizi ilgilendiren birçok gelişmeye bizim hazırlıksız yakalanmamız şaşırtan.
Şimdilerde Ukrayna’daki vatandaşlarımızı tahliye etmek ve savaş başladıktan sonra gönderilen iki dev kargo uçağını geri almak için çabalayan dışişleri ve ulusal savunma bakanları, Rus ordusu Ukrayna’ya girdiğinde Afrika’da ziyarette bulunan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın yanındaydılar.
Afrika’da…
Demek ki, Cumhurbaşkanlığı’nın ve bakanlıkların ilgili üniteleri, hükümete siyaset alanında takviye veren resmi, yarı resmi yahut özel kurumlar, Ukrayna’ya saldırıyı öngörememişler.
Ayçiçek yağı neden kıymetleniyor?
Öngörüsüzlük öbür alanlarda da kendini dışa vuruyor.
Günlerdir ülkemizde çarşı-pazar ayçiçek yağı konusunu tartışıp duruyor. Ayçiçek yağı fiyatı tıpkı markette bir gün içerisinde birkaç kere değişiyormuş. Halk “Bu kadar pahalılık olur mu?” diye homurdanıyor, gazeteler ve televizyonlar mevzuyu marketlerin açgözlülüğü ile açıklıyorlar.
WP gazetesinin, ayçiçek yağının neden pahalılandığıyla ilgili de bir haberi vardı dün.
Yalnız Türkiye’de değil, ABD’de ve ayçiçek yağı kullanılan bütün ülkelerde ayçiçek yağı değerli hale geliyormuş.
Haberin girişini birlikte okuyalım:
“Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, bölge dünyanın en fazla buğday ve bitkisel yağ üreticisi olduğu için, ABD’deki besin hususları fiyatlarını daha da artıracak. Müdahale ortamı aylar ve tahminen de yıllar sürdüğü takdirde üretim duracak ve yine eski haline dönmesi vakit alacak.”
ABD bu gelişmeye de hazırlıksız yakalanmamış, öngörü eksikliği yok.
Consumer Brands Association isimli kurumdan biri, WP’ye, besin alanında ABD’nin kendisine kâfi olduğunu, lakin Ukrayna’nın Rusya tarafından işgali küresel iktisada ziyan vereceği için bu bahsin değer taşıdığını söylemiş…
Fırınlar ve pastaneleri çatısı altında toplayan bir kuruluş da, WP’ye, içinde buğday, mısır, yulaf, arpa, çavdar üzere tahıllar bulunan her şeyin fiyatlarının tavana vuracağı yolunda görüş açıklamış…
Haberde Rusya ve Ukrayna’da üretilen tahıl eserlerine en fazla gereksinim duyan ülkeler listesi de yer alıyor. 2021 Ekim ayındaki datalara nazaran, Türkiye buğday muhtaçlığının %69’unu bu iki ülkeden karşılıyor; Kazakistan (%99) ve Gürcistan’dan (%94) sonra üçüncü sırada.
Rusya ve Ukrayna’da işlerin bu istikamete hakikat evrileceğini öngöremediğimiz için bizim piyasalar ABD’den ve AB ülkelerinden daha fazla etkilenecek gibi…
ABD biraz da bizdeki enflasyon yüksekliği için telaşlı sizin anlayacağınız…
Öngörüsüzlük kadar makus bir şey yok.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden alınmıştır.