Neredeyse hepimiz Windows kullanıyoruz. Her gün en az bir kez bilgisayarımızın güç düğmesine basıp Windows’u başlatıyoruz, onlarca dosya siliyoruz veya kaydediyoruz, satırlarca yazı yazıyoruz. Tüm bunları nasıl yapacağımızı da artık oldukça iyi biliyoruz.
Ama biz bunları yaparken, arka planda gizemini koruyan ve muhtemelen pek çok kişinin merak ettiği ama cevabını bulamadığı gizem bulunuyor. Örneğin bir klasöre isim verirken neden bazı karakterleri kullanamıyoruz? Neden 2 farklı Program Files klasörü var? Biz Windows’ta oturum açmadan Windows yüklenirken hangi hesabı kullanıyor?
İşte bu ve benzeri bazı gizemlerin üzerindeki sır perdesini bu yazımızda kaldırmaya çalışacağız…
1. Dosya ve Klasör Adlarında Yasaklı Karakterler
/, *, ve : gibi karakterleri dosya adlarında kullanamayacağınızı muhtemelen biliyorsunuz. Peki ama neden kullanamadığınızı biliyor musunuz? Örneğin karakterinin kullanılmamasının nedeni, dizinleri birbirinden ayırmak için kullanılmasıdır. C:KullanıcılarMisafirChipMakaleler gibi.
: işareti sürücü harfini belirtmekte kullanıldığı için dosya ve klasör isimlerinde kullanılamaz. * ise komut satırında joker karakter yerine geçer. Örneğin del *.* şu anki klasördeki tüm dosyaları silecektir.
2. Oturum Açmadan Önce Açılan Windows Hesabı
Bilgisayarınız açılış sırasında sürücüleri yükler ve doğal olarak bunu siz Windows’a oturum açmadan önce yapar. Zaten böyle olmasa ne ekranı görebilirsiniz, ne de fareyi ve klavyeyi kullanabilirsiniz. Peki bu işlevler, oturum açmadan nasıl çalışıyor? Daha doğrusu, Windows’un bu esnada açtığı gizli bir hesap mı var?
Bu esnada arka planda aslında bir değil iki hesap çalışıyor. Görüntü, giriş gibi sürücüler, kernel seviyesinde çalışıyor ve kullanıcı hesabına ihtiyaç duymuyorlar. Oturum penceresi ise aslında bir işlem (logonui.exe) ve SYSTEM hesabı altında çalışıyor. Gizli Administrator hesabıyla aynı izinlere sahip olan SYSTEM, Windows tarafından dahili bir hesap olarak kullanılıyor.
Ctrl + Shift + Esc’e bastığınızda ve buradan Ayrıntılar sekmesine geçtiğinizde, birçok programın kendi hesabınız altında çalıştığını göreceksiniz ve bu bir sürpriz değil. Sürpriz ise, wininit.exe gibi sistem işlemlerinin tam da bahsettiğimiz bu gizli hesap altında, yani SYSTEM hesabı altında çalıştığını görebilirsiniz.
3. Bir Dosyayı Geri Dönüşüm Kutusu’ndan Sildiğinizde Aslında Ne Oluyor?
Geri Dönüşüm Kutusu’nu devre dışı bırakmadıysanız dosyanın ilk önce buraya gönderileceğini zaten biliyorsunuz. Böylece yanlışlıkla sildiğiniz dosyaları geri getirebilmeniz amaçlanıyor. Ancak dosyaları Geri Dönüşüm Kutusu’ndan da sierseniz ya da “Çöpü boşaltırsanız” bu dosyalara ne oluyor. Öncelikle şunu bilmelisiniz; bu dosyalar gerçekten silinmezler, sadece üzerine yazılmak üzere sabit diskte işaretlenirler.
Bu yüzden, Geri Dönüşüm Kutusu’ndan tamamen silinen dosyaları Recuva gibi bir araçla kurtarmak, kısa bir süre için mümkün olabilir. Ta ki sabit diskte üzerine yeni bir veri denk gelene kadar… Bu yüzden bir dosyayı gerçekten yok etmek isteyenler, özel araçlarla üzerine rastgele veri yazma yolunu seçiyor.
4. Word’ün Gizemli Kodları
Windows’taki özelliklerin bazıları, geliştiricilerin yazılımı test etmeyi kolaylaştırmak üzere kullandıkları ve yayın sırasında da kaldırmadıkları şeylerden oluşuyor. Microsoft Word’de de benzer bir durum söz konusu. Örneğin aşağıdaki satırı girip Enter’a basmanız uzun bir metin oluşturmanızı sağlıyor:
=rand(5, 10)
Klasik lorem ipsum metnini tercih ediyorsanız, bu komutu kullanabilirsiniz:
=lorem(5, 10)
Bu işlevler sayesinde örneğin kenar boşluklarının veya bir yazı tipinin nasıl göründüğünü test edebilirsiniz.
5. Neden 2 Farklı Programlar Klasörü Var?
Windows, 32-bit ve 64-bit programları ayrı klasörlerde saklıyor. Peki neden hepsini tek bir klasörde toplamıyor?
Bunun nedeni, bazı 32-bit programların 64-bit seçeneğinden önce ortaya çıkmış olması. Bu programlar 64-bit DLL dosyalarının varlığından bile habersizler. 32-bit programın 64-bit DLL ile çalışması ise hata ile sonuçlanıyor. 32-bit programlar ve bu programlara ait DLL dosyaları 64-bit programlardan ayrı olarak saklandığında, her ikisi de çakışmadan, düzgün biçimde çalışabiliyor.
6. Windows, Programlar Donduğunda Neden Kapat ile Beraber Bekle Seçeneğini de Sunuyor?
Programlar, Windows kuyruğundan giriş olayları (fareyi taşıma, klavyeyle yazma gibi) alırlar. Herhangi bir uygulama bu kuyruğa yaklaşık beş saniye boyunca bakmazsa, Windows bu programın kilitlendiğini anlıyor. Bu bazen program çok meşgulken de yaşanabilir (örneğin Excel’e binlerce satırlık bir tablo yapıştırdığınızda). Bu yüzden Windows’un karşınıza çıkardığı iletişim kutusunda “Bekle” seçeneği de bulunuyor.