Kontrgerilla yapılanmasına yönelik soruşturma başlatan ve hazırladığı raporu periyodun başbakanı Bülent Ecevit’e ulaştırdıktan kısa mühlet sonra suikasta uğrayan Savcı Doğan Öz’ün öldürülmesinin üzerinden 44 yıl geçti. 12 Eylül askeri darbesinin gölgesinde yapılan yargılamalarda, yakalandığında cinayeti işlediğini itiraf eden İbrahim Çiftçi, beraat ettirildi. Mahkeme, farklı evrelerde dört defa idama mahkûm edilen Çiftçi’nin beraatine Askeri Yargıtay kararı nedeniyle zarurî olarak karar verdiğini kayda geçti. Tahliye olan Çiftçi, MHP Genel Başkanlığı adaylığı ve MYK üyeliğine kadar uzanan parlak bir siyasi meslek yaptı. Uzun yıllar sonra Milliyet Gazetesi Genel Yayın Direktörü Abdi İpekçi’nin katili Mehmet Ali Ağca’nın avukatlığını da üstlenen Şevket Can Özbay’ın, Çiftçi’nin beraatinden çabucak evvel, 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren’in özel kalem müdürüne dilekçe gönderdiği, müvekkilinin Ulusal Savunma Bakanlığı’ndaki kayıtlarını anımsattığı ortaya çıktı. Ecevit’e sunduğu kontrgerilla raporunda tam da bu ilişkilere işaret eden Doğan Öz’ün öldürülmesi buyruğunu kimlerin verdiği 44 yıldır aydınlatılamadı ve belgesi cezasızlık kapandı.
20 soruda 44 yılda yaşananlar özetle şöyle:
lokal mahkeme tarafından dört sefer idama mahkum edilmesine karşın;
- Ankara Savcı Yardımcısı Doğan Öz, nerede ve nasıl öldürüldü?
Doğan Öz, 24 Mart 1978 sabahı, işe gitmek için Anadol marka otomobiline bindikten çabucak sonra, Ankara’nın en merkezi caddelerinden Mithatpaşa Caddesi’ne yanlışsız bakan sokakta öldürüldü. Otomobilin ön tarafından altı el ateşten sonra hayatını yitiren Öz’ü vuran katil, şahitlerin anlatımına nazaran olay yerinden rahat bir biçimde kaçtı.
- Doğan Öz, neden maksat haline gelmişti?
- Öz, yalnızca bu nedenle mi amaç haline geldi?
Hayır. Öz’ün asıl büyük araştırması kontrgerilla ile ilgiliydi. Öz, bu hususta dava açmaya hazırlanıyordu ve araştırmalarının iki sayfalık sonuçlarını periyodun başbakanı Bülent Ecevit’e de ulaştırmıştı.
- Raporda hangi tespitler yapılıyordu?
Öz’ün raporunda, şiddet olaylarının “faşist bir düzen” kurmak isteyenlerce tezgâhlandığı, bu hareketleri CIA’nın yönlendirdiği belirtiliyordu. Raporda, özetle şunlar anlatılıyordu:
“Kontrgerilla, Genel Kurmay Harp Dairesi’ne bağlıdır. Kontrgerilla, vilayet ve ilçelerde seferberlik sürecini yürüten kurum olarak, askerlik şubelerince yönetilmektedir. Bu hususta en çok, evreli eğitimden geçen astsubaylar kullanılmaktadır. Sivil güvenlik güçleri içinde de MİT elemanları ve 1. Şube vazifelileri kullanılmaktadır. Birtakım goşist sol akımlar gerçek amaçmış üzere gösterilerek, maksat saptırılarak sıkıyönetimi çağırma, seçimle olmazsa darbeyle iktidar olma, demokratik yaşama biçimini yok ederek halkı sömürme seçeneğini tek seçenek durumuna getirilme çalışmasıdır. Geniş halk kitlelerine girmeyi de AP’nin şemsiyesi altında MHP ve onun yan örgütleri olan Dava Ocakları, Ülkü-Bir Ülkücü Teknik Elemanlar, Emekçi Sendikaları (MİSK) kimi patron kuruluşları ve esnaf dernekleriyle gerçekleştirme çalışmaları içinde görünmektedirler. Örneğin, bir orta öğretim kurumu (Atatürk Lisesi gibi), yüksek öğretim kurumu (Gazi Eğitim Enstitüsü, Ticaret Turizm Yüksek Öğretmen Okulu, Yüksek Öğretmen Okulu, Erkek Teknik Yüksek Öğretmen Okulu ve birtakım fakülteler gibi), Yurtlar (Site Öğrenci Yurdu ile Vilayet Yurtları gibi), İşyerleri (Devlet İstatistik Enstitüsü gibi) kuruluşlarda, bâtın örgütlerce yönlendirilenler OBA-OCAK-SANCAK üzere hiyerarşik örgüt yapısıyla çavuştan başlayarak albaylığa kadar rütbeli bireyler çeşitli ideolojik eğitim koşullandırılmalarıyla sistemli, esaslı ve yaygın biçimde aktiflik göstermektedirler. Kanunî yan kuruluşlarda başarılı görülenler yasa dışı çalışmalara yönelmektedirler. Halk içinde gelişme ve halktan takımlar oluşturma eğitimi. Bütün bu çalışmalar, siyasal planda MHP ve onun takımlarınca yönetilmektedir. Durum bütün açıklığı ve acılığıyla hürmet ile sunulur.”
- Öz’ün bu raporuyla ilgili süreç yapıldı mı?
Kendisi üzere hukukçu olan eşi Sezen Öz’e, araştırmaya ait olarak “Çok korkmaya başladım, ancak bunun üzerine gidilmesi gerekiyor” diyen Doğan Öz’ün öldürülmesinden sonra bir örneği çekmecesinden çıkan raporu eşi Sezen Öz de Ecevit’e yine ulaştırdı. Daha evvel kontrgerilla konusunda açıklamalar yapan Ecevit, Genelkurmay’dan mevzuyla ilgili brifing aldı, bu hususta çalışmalar yapılmasını istedi. Fakat bu çalışmalar ilerlemedi. Öz’ün tamamlayamadığı kontrgerilla iddianamesini de diğer bir savcı üstlenmedi ve evrak kapandı.
- Öz’ü kimin vurduğu ortaya çıktı mı?
Cinayetten çabucak sonra, Bahçelievler Katliamı sırasında da sorgulanan İbrahim Çiftçi tespit edildi. Şahitler da Çiftçi’nin savcıyı vuran kişi olduğunu tespit etti.
- Çiftçi, hatası üstlendi mi?
Yedi Türkiye Personel Partili gencin öldürüldüğü katliam nedeniyle aranırken yakalanan Çiftçi, Doğan Öz cinayetinin şahidi ile yüzleştirildikten sonra şu ifadeyi verdi:
“Savcı Yardımcısı Doğan Öz’ü, eski Ankara Dava Ocakları İkinci Lideri Hüseyin Demirel ve hala Muzaffer Üstünel isimli şahsı öldürmek kabahatinden hakkında gıyabi tutuklama müzekkeresi bulunan Hüseyin Kocabaş isimli şahsın verdikleri talimat üzerine öldürdüm. Hatada kullandığım tabancayı Hüseyin Demirel verdi. Kullandıktan bir gün sonra tekrar birebir şahıs tabancayı benden geri aldı. Bu şahıslar bana Doğan Öz’ün Site Yurdu’nu arattığını ve ayrıyeten İdeal Ocakları’nı kapattırmak için çalıştığını ve İdeal Ocakları için tahkikat açtığını söylediler. Bu nedenle savcının öldürülmesi için bana talimat verdiler… Hüseyin tarafından bana verilen tabanca 14’lü idi. Hatırladığıma nazaran 6 el ateş etmiştim.”
- Hakkında açılan davada neler yaşandı?
Ankara Savcılığı, 26 Aralık 1978’de, 6. Ağır Ceza Mahkemesi’nde “Tasarlayarak öldürmek” kabahatinden dava açtı. Lakin sıkıyönetimin ilanı üzerine mahkeme tarafından ‘görevsizlik kararı verilerek belge sıkıyönetim mahkemesine gönderildi.
Ankara Sıkıyönetim 1 Nolu Askeri Mahkemesi birinci sefer 03 Ağustos 1979’da oybirliği ile Çiftçi’nin idamına karar verdi. Ankara Askeri Yargıtay 1. Dairesi, bu kararı eksik soruşturma yapıldığı gerekçesiyle bozdu.
- Yine yargılama nasıl sonuçlandı?
Sıkıyönetim Askeri Mahkemesi, birinci kararında direndi. Bunun üzerine evrak Askeri Yargıtay, Daireler Kurulu’na geldi. Heyet da eksik soruşturma nedeniyle idam kararını bozdu. Bunun üzerine tekrar yargılama yapan ve eksikleri gideren mahkeme, tekrar idam kararı verdi. Askeri Yargıtay, 1. Dairesi, bu kararı tekrar eksik soruşturma gerekçesiyle bozdu.
Askeri Yargıtay Başsavcılığı ise bu karara itiraz etti. Belge en üst şura olan Askeri Yargıtay Daireler Kurulu’na yine geldi. Lakin bu konsey da daireyi haklı bularak kararı eksik soruşturma nedeniyle yine bozdu.
- Sonraki tekrar yargılama süreci nasıl sonuçlandı?
Sıkıyönetim Mahkemesi, işaret edilen eksikleri tamamladı ve dördüncü defa Çiftçi’nin idamına karar verdi. Mahkeme, belgesi birleştirilen Hüseyin Kocabaş’ı da 12 yıl ağır mahpusa mahkum etti. Daha evvel bozma kararı veren Askeri Yargıtay 1. Dairesi, bu sefer oyçokluğuyla kararı onadı.
- İdam kararı katılaştı mi?
Hayır. Daha evvel dairenin bozma kararlarına itiraz eden başsavcılık, ansızın görüş değiştirdi ve onama kararının bozulması istemiyle tebliğname hazırladı. Daireler Heyeti, başsavcılığın keşifle ilgili itiraz münasebetini yerinde bulmadı ancak belgenin aslına girerek, kararın bozulmasına ve Çiftçi’nin tahliyesine karar verdi.
- Çiftçi, nasıl beraat etti?
Oyçokluğuyla ve bir oy farkla alınan bu karara 7 üye karşı oy kullandı. Mahallî mahkeme, karara direnmesi gerektiği istikametindeki müracaatları reddetti. Mahkeme, kararın bağlayıcı olduğu sonucuna ulaşarak, Çiftçi’nin beraatine karar verdi. Kararda, şöyle denildi:
“Sanık İbrahim Çiftçi’nin Doğan Öz’ü taammüden öldürdüğü mahkememizce sabit görülmüş, lakin, As. Yargıtay Daireler Şurası kararları mahkememizi bağlayıcı nitelikte bulunduğundan sanık İbrahim Çiftçi hakkındaki 7/8 ‘ lik oyçokluğuna dayanan bozma ilamına uyularak yalnızca bu türel mecburilik nedeniyle sanık İbrahim Çiftçi’nin beraatine…”
“Şeref madalyası” saydı, Doğan Öz’den bahsetmedi
- Çiftçi, daha sonra tekrar yargılandı mı?
12 Eylül askeri darbesi gölgesinde, dava açıldıktan 6 yıl 9 ay sonra tamamlanan yargılamada beraat eden Çiftçi, ömrünü rahat bir biçimde sürdürdü, siyasi meslek yaptı. Tahliye kararını öğrendiğinde, “beni öldüreceksiniz, çıkmıyorum” dediği öne sürülen Çiftçi, beraat ettikten çabucak sonra İLKSAN’a müdür tayin edildi. Siyasi partilerle ilgili yasaklar kalktıktan sonra MHP Genel Yönetim Heyeti üyeliği yapan Çiftçi, özgeçmişinde ömrünü şöyle anlatıyor:
“Faal gayret içerisinde İdeal Ocakları’nın değişik kademelerinde görevlerde bulundum . Üniversite hayatım bugünkü ismi Gazi Üniversitesi olan Ticaret – Turizm’de başlayan Gazi Üniversitesi Mesleksel Eğitim Fakültesi Muhasebe – İşletme Ana Bilim Kısmından tamamladım . Bu süreç ve uğraş atmosferinde cezaevleri ile tanıştım . 1989/1991 yılları ortasında Gazi Üniversitesi Toplumsal Bilimler Enstitüsünde İşletme kısmında yüksek lisans yaptım . Bu vakit diliminde cezaevleri ve mahkemeler devri ile uğraştım . 1975 yılında tutuklandım . 3 Ağustos 1979 yılında benim şahsımda Türk Milliyetçiliğine verilen birinci idam cezasını bir onur yaftası olarak boynuma astılar . Bu tarihten sonra Ankara sıkıyönetim mahkemelerinde türlü vakitlerde 6. defa idam cezasına muhatap oldum . 1987 yılı sonunda Askeri Yargıtay Daireler Konseyi kararı ile hakkımda verilen idam cezası kararları kaldırarak beraatime karar verildi ve bende hayata döndüm. MHP – MÇP birleşmesi sürecinde merhum Başbuğum Alparslan Türkeş Bey’in safında yer alarak Ülkücü Hareketin birliğinin Başbuğumuzun etrafında ve liderliğinde gerçekleşebileceğini, o günün kaidelerinde ortaya koyarak MHP’de yerimi aldım . Başbuğumuzun hakka yürüdüğü Nisan 1997 yılına kadar MKYK üyesi olarak misyon yaptım. 1997 yılında Başbuğun mevti üzerine yapılan genel başkanlık seçimlerinde Genel Lider adayı oldum . 4 Kasım 2012 yılında olağan Genel Şurada yine MHP MYK üyesi oldum.”
Çiftçi’nin ferdî internet sayfasının başlığında, “Türksüz bir dünyanın varlığını düşünmektense o dünyanın Türklük tarafından batırılmasını daha uygun buluyorum. Bu fikre sahip olmaktan da gurur duyuyorum” tabiri yer alıyor.
Alparslan Türkeş’in vefatının akabinde MHP Genel Lider adayı olan Çiftçi, bir periyot ticaretle de uğraştı. Çiftçi, hala MHP MYK üyesi.
Doğan Öz’ün oğlu, Mamak’ta azap gördü
- Doğan Öz’ün ailesi beraat kararını nasıl karşıladı, bu süreçte neler yaptı?
Aile, beraat kararını şaşkınlıkla karşıladı. Hukukçu olan Sezen Öz, belgeyi araştırdığında, devrin başbakanı Bülend Ulusu’ya yazılmış bir dilekçe buldu. Bu dilekçede, avukatları, müvekkillerinin Ulusal Savunma Bakanlığı’nda bir evrakı bulunduğundan kelam ediyor, devletle olan bağının göz önüne alınmasını istiyorlardı. Aile, beraat kararından sonra tekraren evrakın tekrar açılması için müracaat yaptı fakat bu müracaatlar sonuçsuz kaldı.
Sezen Öz, o periyotta yaşadıkları konusunda, T24’ten Hazal Özvarış’a verdiği söyleşide, “Süreçte diğer şeyler de yaşadık. Yalnızca Doğan öldürülmedi. Büyük oğlum Turan, ODTÜ Fizik Bölümü’nü kazanmıştı. Turan’ın peşine düştüler. Onu da suçlamak, aileyi baskılarla hareketsiz hale getirmek istediler. Turan’ı alıp azap yaptılar. Ayak tabanındaki kemiği kırdılar. Mamak’ı, Raci Tetik’i yaşadı. Ondan sonra ben de Turan’ı Hollanda’ya gönderdim. Göndermesem hayatı tehlikedeydi. Üstelik davadan beraat etmesine karşın okuldan da atılmıştı. Sonra da askerlik yapmadı diye vatandaşlıktan çıkardılar” dedi.
- Evrak daha sonra tekrar açıldı mı?
Evet. 2010’da yapılan referandumla 12 Eylül periyodunda işlenen kabahatlerin yargılama konusu yapılmasını engelleyen anayasa kararının kalkmasıyla, cürüm duyuruları sürece alındı ve belgeler tekrar açıldı.
Doğan Öz, öldürüldüğünde devletin takibindeydi
- Bu soruşturmalarda rastgele yeni bir delile ulaşıldı mı?
Evet. Savcılığa ve TBMM Araştırma Komisyonu’na gönderilen evraklar, Doğan Öz’ün öldürüldüğü takipte istihbarat ünitelerinin takibinde olduğunu ortaya koydu. Öz için, “Sol ideolojiye hizmet etme gayesiyle, çok solcularla devamlı temasta bulunduğu, yakalanan solculara devamlı olarak takipsizlik kararı verdiği, ideolojik kanısının etkisi altında anarşistlere yürek verdiği…” formunda raporlar düzenlendiği ortaya çıktı. Savcı Öz’ü öldüren silahın öteki bir cinayette de kullanıldığının belirlenmesine rağmen cinayetler ortasındaki bağın araştırılmadığına yönelik bilgilerin de cinayet belgesinde olduğu anlaşıldı.
Evren’in özel kalem müdürü
- Çiftçi’nin avukatlarının işaret ettiği, Ulusal Savunma Bakanlığı’ndaki evrakı ortaya çıktı mı?
- Hayır. Lakin avukatların bu belgeyi almak için farklı teşebbüslerde de bulunduğu ortaya çıktı. Avukatlar Şevket Can Özbay ve Beni Han imzalı, 1983 tarihli bir dilekçede, şunlar yer aldı:
“Ankara SYNT. K.lığı (Sıkıyönetim Komutanlığı) 1 No.lu Askeri Mahkemesi’nce 4. sefer idama mahkum edilen İbrahim Çiftçi müdafileriyiz. Bir vatandaşımızın hayatının kelam konusu olduğu şu günlerde, Türk devlet adamlarının son derece değerli hususlarla meşgul olduklarının şuurundayız. Hatasız olduğuna inandığımız bir insanımızın hayatının kurtulması için dürüst ve önemli bir savunmaya azami ihtimamı gösterdik. Lakin müdafaaya mütedair taleplerimizin tümü Askeri Yargıtay Daireler Kurulu’nun ilamı hilafına müdahale doğrultusunda gerekçesiz olarak duruşma tutanaklarından da görüleceği üzere ısrarla reddedildi. Tesis edilen vefat cezasına karşın, gerek sanık İbrahim Çiftçi ve gerekse maktul Doğan Öz haklarında, Ulusal Savunma Bakanlığı ve Adalet Bakanlığı’nda bir kısım dokümanların mevcut olup, evraka ibraz edilmediğini tespit ettik. Aslında bu tespitimiz yargılamanın başladığı anda olmuştur. Ulusal Savunma ve Adalet bakanlıklarında bulunan evrakların ortaya çıkarılması için Başbakanlığa müracaata karar verip, infazın Türkiye Cumhurbaşkanının imzası ile mümkün olacağından, Türkiye Cumhurbaşkanının hassasiyetini bildiğimizden ve ZATI DEVLETLERİNİN insancıl hislerini bildiğimizden, yakarmamızı emin ellere, noter emanetine tevdi etmek istedik; noterliğe başvurduk, emanet alamayız diye cevaplandık. Buna ilişkin kağıtları ilişikte veriyoruz.”
- Bu dilekçenin kime yazıldığı anlaşıldı mı?
Evet. 7. Cumhurbaşkanı ve 12 Eylül darbesinin önderi Kenan Evren’in özel kalem müdürü Büyükelçi Üstün Dinçmen’e yazıldığı anlaşıldı. Doğan Öz’ün ailesi bunun üzerine
Devrin Genelkurmay Özel Harp Dairesi Lideri, devrin 1. Ordu Komutanı Bedrettin Demirel, devrin Ulusal Savunma Bakanı, Askeri Adalet İşleri Bakanı Fahrettin Kibritçioğlu, periyodun Cumhurbaşkanı Kenan Evren’in özel kalem müdürü, Büyükelçi Üstün Dinçmen hakkında cürüm duyurusunda bulundu. Sözü alınan Dinçmen, “söz konusu talebi hatırladığını” belirtirken, “o devrin üzerinden uzun vakit geçtiği için tüm süreci hatırlamadığını” anlattı.
- Dilekçe neden bu kadar önemsendi?
4 Ağustos 1983 tarihli, Dinçmen’e yazılmış olsa da aslında Kenan Evren’e ileti gönderme gayesi taşıyan dilekçede Ulusal Savunma Bakanlığı’nda Çiftçi’nin kaydının bulunduğuna işaret edilmesi, yargılamanın seyrini de değiştirdi. Çiftçi’yi beraate götüren süreç de dilekçeden sonra sürat kazandı. Bu durum, gerekli iletinin ulaştırıldığı yorumlarına yol açtı. Kaydın ne olduğu ortaya çıkmadı. Lakin dilekçede imzası bulunan isimlerden bilhassa Çiftçi’nin savunmasını üstlenen Şevket Can Özbay’ın durumu dikkat cazipti. Özbay, birebir vakitte Abdi İpekçi cinayetini işleyen Mehmet Ali Ağca başta olmak üzere Doğan Öz’ün üzerine gittiği yapılanmalarda yer aldığı düşünülen çok sayıda kişinin savunmasını üstlenmişti.
- Bu soruşturma nasıl sonuçlandı?
12 Eylül’le ilgili bütün belgeler üzere hiçbir süreç yapılmadan rafta bekletilen evrak için daha sonra zamanaşımı kararı verildi.