Nobel Ödüllü, Grameen Bank kurucusu, yoksulluk içinde yaşayan beşerler için mikrokredi ve mikrofinans kavramlarına öncülük eden ekonomist Prof. Dr. Muhammed Yunus, “Yeni medeniyetler inşa edeceksek yeni çerçevelere, yeni yaklaşımlara muhtaçlığımız var; kar maksimizasyonuna değil.” dedi.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesince üniversite ve kurumların iş birliğinde “Dirençli Kentler ve Kentin Dönüşümü” temasıyla düzenlenen Kartepe Tepesi’ne görüntü konferans tekniğiyle bağlanan Yunus, “Dirençli bir gelecek için açlık ve yoksulluğu nasıl önleyebiliriz?” bahisli özel oturumda konuştu.
Yunus, gezegenin yangın yerine döndüğünü ve fazla vakit kalmadığını belirterek, global ısınmanın bile tek başına gezegeni yok etmeye yeteceğini söyledi.
Tehlikenin farkında olunmadığına işaret eden Yunus, “Gezegenimizin bir kısmı yaşanamaz hale gelecek. Mesela ada ülkeleri su altında kalacak. Neden? Zira su düzeyi yükselmekte. Bu ada ülkelerinde yaşayan insanların hayatta kalmak için yaşanabilir yere, diğer bölgelere göç etmekten diğer bahtı kalmayacak ve gezegenimizde ada ülkeleri diye bir şey kalmayacak.” diye konuştu.
Yunus, yaşanabilir dünyanın giderek küçüleceğine dikkati çekerek, “Dolayısıyla gezegenimiz için çabucak artık bir şeyler yapmalıyız. İnsanların yaşaması gerekiyor. Dünya yaşanamaz bir hale geliyorsa biz kendimize yeni yaşanabilir bir dünya elde edeceğiz. Nüfusun 8 milyara ulaşacağı varsayım ediliyorsa bütün bunların çok toplumsal problemleri getireceğini hatırlatmak isterim. Elimizde kalan gezegen böylesi bir gezegen olacak ve bunun yaşatacağı tansiyonu düşünün.” sözlerini kullandı.
Sistemlerin insanları birbirinden ayırması değil, birleştirmesi gerektiğini vurgulayan Yunus, şöyle devam etti:
“Kar (kazanç) odaklı sistemler sürdürülemez. Bulunduğumuz sistem bu ve bu hepimize ziyan veriyor. Bir anda bir yapay zeka ortaya çıktı, çok süratli bir halde büyümeye başladı ve büyümeyi sürdürüyor. Yakında robotlar, makineler birçok kişinin yerini alacak. Bu kadar insan istihdam tasasıyla yaşarken bizim yürümemiz gereken yol bu mu? Bu sisteme bireyler kendi yetenek ve marifetlerini getirip buradan nasıl yarar sağlayamıyor ve nasıl yalnızca birkaç kişi bundan yarar sağlayabiliyor? Elbette bağışlar, dayanaklar var hükümetlere lakin bu da kâfi değil.”
Ukrayna’da yaşanan savaşın hayatı hiç olmadığı kadar sıkıntı hale getirdiğine işaret eden Yunus, “İnanılmaz besin kıtlıkları yaşanmaya başlandı ve bunun tesiri de ağır bir formda hissediliyor. Üzerine nükleer bir savaş tehdidiyle karşı karşıyayız. En ufak bir küsurda bile inanılmaz sonuçlar görebiliriz.” değerlendirmesinde bulundu.
“Her birimizin teşebbüsçü olması gerekiyor”
Yunus, fosil yakıtların kullanımının sıfıra indirilebileceğini ve böylece global ısınmanın da üstesinden gelinebileceğini lisana getirerek, “Bu karar vermekten geçiyor, bu kadar kolay. Sonrasında global ısınmayı tetiklemediğimizden de emin olmamız lazım, sıfırdan bahsediyoruz. Sıfır gelir eşitsizliği ve sıfır tasa, işte bizim uğraşlarımız daima bunun üzerine.” dedi.
Mevcut çerçevelerle değil yenileriyle hareket edilmesi gerektiğini anlatan Yunus, şunları kaydetti:
“Yeni medeniyetler inşa edeceksek yeni çerçevelere, yeni yaklaşımlara gereksinimimiz var; kar maksimizasyonuna değil. Toplumsal işletmelere gereksinimimiz var. Toplumsal işletmeler insanı merkeze koyan işletmelerdir. Bunlar insanların sıkıntılarını çözebilir. Bu türlü sağ kalabiliriz ve insanlığın varlığını sürdürebiliriz. Hepimiz de zati bu türlü bir sistem, bu türlü bir ekonomik sistem görmek istemiyor muyuz? Böylesi fikirler aslında bol ölçüde var. Toplumsal işletme konsepti bir müddettir var.
Mevcut ekonomik sistemde durum nedir? Biz birisi için çalışırız, o birisi güçlü olur. Bu bir çeşit kölelik o denli değil mi? Onlar için çalışan şahıslar onları güçlü ediyor. Bu bu türlü mi olacak? Paraya gereksinimimiz varsa bu sistem bu türlü mi devam edecek? Maaşımızı alıyoruz ancak maaşımızı bile birkaç kişinin eline teslim ediyoruz. Bu bu türlü olmaz, her birimizin teşebbüsçü olması gerekiyor. Tabiatımızda var esasen bu özelliğimiz, en başından beri vardı. Biz beşerler olarak yaratıcıyız. Gücümüzü bize yararlı olacak noktalara kanalize edebiliriz. Her birimiz farklı alanlarda uzmanlık geliştirebiliriz. Rollerimizi insanlık olarak baştan tanımlamak durumundayız.”
